เมื่อเอ่ย…ถึงการดำเนินชีวิตของมนุษย์ ต่างคนก็ดิ้นรนที่จะประกอบอาชีพที่สุจริต และมีรายได้เป็นกอบเป็นกำ ซึ่งขึ้นอยู่กับความถนัดของแต่ละบุคคลว่าถนัดในด้านใด แต่มีบุคคลบางส่วนที่ชอบด้านการเกษตร โดยเฉพาะในด้านการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เพื่อที่จะนำมาประกอบอาชีพหารายได้เข้าครอบครัว มีสัตว์น้ำเศรษฐกิจชนิดหนึ่งซึ่งเป็นที่รู้จักและนิยมบริโภคกันอย่างแพร่หลายทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ อีกทั้งยังเป็นที่ต้องการของตลาด การเลี้ยงปลาไหล
การเพาะเลี้ยงปลาไหล
สัตว์น้ำชนิดนี้หาได้ตามท้องถิ่น และหาได้ไม่ยาก นั่นคือ “ปลาไหล” ซึ่งท่านคงจะได้ข่าวสารมาบ้างแล้วว่าการเลี้ยงปลาไหลนั้นเลี้ยงแล้วไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร เพราะปลาไหลมันชอบกินกันเอง ด้วยเหตุนี้เองผมจึงขอเสนอการเลี้ยงปลาไหลในล้อยางครับ เลี้ยงง่าย โตเร็ว อัตราการรอดสูง ท่านควรเลี้ยงแบบไหน และเลี้ยงอย่างไร ลองไปอ่านกันเลยครับ
ลักษณะทั่วไปของปลาไหล
ปลาไหลเป็นปลากินเนื้อ ชอบกินอาหารประเภทเนื้อที่มีกลิ่นเหม็นเป็นอาหาร สำหรับหนังสือภาพปลาและสัตว์น้ำของไทยได้กล่าวถึงปลาไหลไว้ดังนี้
ลักษณะทั่วไป มีรูปร่างคล้ายงู ปลาไหลเป็นปลาที่มีสองเพศในตัวเดียวกัน ก่อนวางไข่ปลาจะสร้างหวอด โดยใช้น้ำลายพ่นกับอากาศเป็นฟองเล็กๆ เกาะกันเป็นกลุ่ม ปลาไหลใช้ปากดูดไข่ที่ได้รับการผสมน้ำเชื้อแล้วพ่นติดกันกับหวอด และจะเฝ้าดูแลไข่ของมันจนกระทั่งฟักเป็นตัว
ถิ่นอาศัย พบตามหนองบึง ซึ่งเป็นแหล่งน้ำนิ่ง อาจจะพบในนาข้าว ร่องสวน ในบริเวณที่เป็นโคลนตมอาหาร กินทั้งสัตว์ที่มีชีวิต และซากสัตว์ที่เน่าเปื่อย ขนาดความยาวประมาณ 29-150 เซนติเมตร ประโยชน์ของปลาไหล เนื้อปลาไหลมีรสชาติดี ใช้ปรุงอาหารประเภทต้มยำ หรือผัดเผ็ด เป็นต้น บางท่านนิยมปล่อยปลาไหลเพื่อสะเดาะเคราะห์
สภาพพื้นที่เลี้ยงปลาไหล
ปัจจุบันมีการเลี้ยงปลาไหลกันอย่างแพร่หลาย และมีการเลี้ยงกันหลายรูปแบบ เช่น การเลี้ยงปลาไหลในบ่อปูนซีเมนต์ การเลี้ยงปลาไหลในคอนโด และการเลี้ยงปลาไหลในล้อยาง โดยการเลี้ยงแต่ละรูปแบบจะไม่เหมือนกัน วัตถุดิบ และต้นทุนในการผลิตก็ต่างกัน ซึ่งผมจะพาท่านไปลองเลี้ยงดูว่าเลี้ยงรูปแบบใดที่ใช้เวลาและต้นทุนในการผลิตต่ำ แต่มีรายได้สูงกว่า ไปดูทั้ง 3 รูปแบบเลยครับ
การเลี้ยงปลาไหลในบ่อปูน
ท่านต้องเตรียมอุปกรณ์ในการเลี้ยงปลาไหล ได้แก่ สร้างบ่อปูนซีเมนต์ ขนาด 4×4
เมตร สูง 70 เซนติเมตร ภายในบ่อฉาบปูนให้เรียบ และควรมีท่อน้ำ มีฝาปิด เจาะรูขนาดเล็กให้น้ำไหลออกได้รอบด้าน ในระดับ 50 เซนติเมตร บริเวณส่วนบนควรมีตาข่ายปิดเพื่อป้องกันปลาไหลหนีออกไป สำหรับบ่อที่สร้างขึ้นใหม่ควรนำต้นกล้วยหั่นเป็นท่อนใส่ลงในบ่อแช่ไว้ประมาณ 3-4 วัน
จากนั้นก็ใส่ดินเหนียวรองก้นบ่อ 1 ชั้น นำหนังวัวหรือหนังควายสดใส่เป็นชั้นที่ 2 นำฟางข้าวมาวางทับเป็นชั้นที่ 3 แล้วชั้นที่ 4 เป็นชั้นบนสุดนำดินมากลบให้เรียบ จากนั้นก็นำผักตบชวา หรือลำเจียก ที่มีอยู่ตามท้องนาโดยนำมาใส่ในบ่อเลี้ยงปลาไหล และเตรียมกระบอกไม้ไผ่ที่เจาะรูมาวางไว้เพื่อให้ปลาไหลได้ทำเป็นที่อยู่อาศัย จากนั้นก็นำลูกปลาไหลขนาดเท่าๆ กันมาใส่ ตารางเมตรละ 50 ตัว พื้นที่บ่อขนาด 4×4 เมตร จะใส่ลูกปลาไหลประมาณ 800 ตัว ต่อ 1 บ่อ
ที่สำคัญน้ำที่จะนำมาใส่ในบ่อไม่ควรใช้น้ำประปาซึ่งมีกลิ่นคลอรีน อาจจะทำให้ปลาไหลตายได้ จากนั้นก็จัดหาอาหารให้ปลาไหล โดยธรรมชาติปลาไหลชอบกินทั้งพืชและสัตว์ ปลาไหลชอบกินอาหารที่มีกลิ่นคาวแรง เช่น ไส้เดือน ฯลฯ หากเป็นหอย ปลา ปู ให้สับเป็นชิ้นเล็ก ใส่ภาชนะไว้ริมบ่อประมาณ 2 วัน ปลาไหลก็จะกินอาหารจนหมด และท่านควรให้อาหารเม็ดบ้าง เพราะจะทำให้ปลาไหลเจริญเติบโตเร็วขึ้น โดยจะเลี้ยงประมาณ 8-12 เดือน จะได้ปลาไหลขนาด 4-5 ตัว/กิโลกรัม โดยราคาตามท้องตลาดจะอยู่ที่ประมาณกิโลกรัมละ 150 บาท ครับ
การเลี้ยงปลาไหลในคอนโด
ขั้นตอนการเลี้ยงปลาไหลในคอนโดเริ่มต้นให้จัดหาพื้นที่เหมาะสม นำแผ่น
พลาสติกมารองพื้นเพื่อกันไม่ให้ปลาไหลดิ้นมุดหนีออกไป ก่อนนำล้อยางที่ไม่ได้ใช้งานแล้วมาวางทับแผ่นพลาสติกไม่ให้มีช่องว่างระหว่างล้อยาง จากนั้นก็เทน้ำสูงเต็มประมาณ 1 ล้อ พร้อมเติมดินโคลนลงไป และนำผักตบชวามาเลี้ยงไว้เพื่อสร้างที่อยู่อาศัยให้คล้ายคลึงธรรมชาติมากที่สุด และค่อยวางล้อยางขึ้นไปประมาณ 3-4 ชั้น จากนั้นก็นำปลาไหลมาใส่ไว้ในคอนโดโดย 1 คอนโด สามารถเลี้ยงปลาไหลได้ประมาณ 30-50 ตัว
ส่วนการให้อาหารปลาไหลควรให้ 2 วันต่อครั้ง อาหารที่ปลาไหลชอบกิน เช่น จำพวกหอยทุบ ซากปลาต่างๆ แค่นี้จัดเป็นอาหารอันโอชะของปลาไหลแล้ว การเลี้ยงปลาไหลน้ำเลี้ยงควรให้สะอาดอยู่ตลอด เพราะจะทำให้ปลาไหลโตเร็ว การถ่ายน้ำควรถ่ายสัปดาห์ละครั้ง โดยแต่ละครั้งควรเติมน้ำเข้าไปในล้อยางให้สูง เพื่อจะไล่น้ำให้ไหลออกมาตามร่องระหว่างล้อ เมื่อเห็นว่าน้ำในคอนโดสะอาดแล้วก็ปรับน้ำให้อยู่ในระดับเดิม การเลี้ยงปลาไหล ในคอนโดนี้ใช้เวลาเลี้ยงประมาณ 6-12 เดือน จะได้ปลาไหลขนาด 2-3 ตัว/กิโลกรัม
การเลี้ยงปลาไหล ในล้อยาง
การเลี้ยงปลาไหลในล้อยางขั้นตอนแรกต้องเตรียมวัสดุใน การเลี้ยงปลาไหล ซึ่งนำ
ยางในรถจักรยานยนต์ เอาเส้นที่ไม่ฉีกขาดนำมาแช่น้ำเพื่อลดกลิ่นยางที่ติดอยู่ จากนั้นก็ล้างให้สะอาด และควรจะตัดส่วนที่เป็นโลหะออกเพื่อป้องกันการเกิดสนิม จากนั้นก็นำข้อต่อท่อพีวีซี 4 ทาง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 นิ้วครึ่ง เพื่อไว้ต่อยางในให้เป็นวงกลมเหมือนเดิม และมีปากท่อไว้สำหรับให้อาหารด้วย ก่อนที่จะต่อเชื่อมกันนำข้อต่อรูด้านล่างแช่ในน้ำร้อนประมาณ 3 นาที ให้อ่อนแล้วหนีบด้วยไม้กระดานให้ปลายตีบแบน เพื่อป้องกันปลาไหลหนี และเป็นแอ่งอาหาร
ข้อต่อท่อพีวีซีทางด้านบนจะเจาะรูขนาด 2-3 หุน จำนวน 2-3 รู เพื่อเป็นที่ระบายอากาศ จากนั้นนำท่อพีวีซีขนาด 1 นิ้วครึ่ง ตัดเป็นท่อนยาว 10 เซนติเมตร นำไปแช่น้ำร้อนประมาณ 3 นาที แล้วหนีบด้วยไม้กระดานให้ปลายตีบแบบ แล้วนำไปใส่ในรูด้านบน เพื่อป้องกันปลาไหลหนี จากนั้นก็นำล้อยางไปแขวนหรือไปวางเป็นแนวนอนในน้ำ โดยให้ระดับน้ำสูงไม่เกินครึ่งของข้อต่อท่อพีวีซี ส่วนใหญ่จะใช้ถังพลาสติก 20 ลิตร ผ่าในแนวนอน
เสร็จแล้วนำล้อยางในรถจักรยานยนต์ที่สวมอยู่กับท่อพีวีซีมาแขวนไว้กับคานที่ทำไว้เพื่อแขวนล้อยาง จากนั้นก็เติมน้ำให้เกือบเต็ม โดยแต่ละล้อยางจะใส่ปลาไหลเพียง 1 ตัว เท่านั้น หากใส่ล้อละหลายตัวปลาไหลจะกินกันเองได้ ส่วนอาหารของปลาไหลจะใช้ปลาเป็ดบดหรือสับเป็นชิ้นเล็กๆ ให้วันละ 1 ครั้ง ในตอนเย็น จนปลาไหลได้ขนาดตามที่ตลาดต้องการ
ฝากถึงผู้ที่สนใจเลี้ยงปลาไหลในล้อยาง
ในเมื่อท่านได้รู้จัก การเลี้ยงปลาไหล ในรูปแบบต่างๆ แล้ว ท่านที่คิดจะเลี้ยงปลาไหลแต่ยังไม่รู้ว่าการเลี้ยงแบบไหนว่าดีที่สุด ผมขอแนะนำท่านว่า การเลี้ยงปลาไหล ในล้อยาง เลี้ยงแล้วได้ผลผลิตดีกว่า เพราะการเลี้ยงแบบนี้ปลาไหลจะเจริญเติบโตดี และอัตราการรอดสูง ระยะเวลาการเลี้ยงก็ไม่นานเกินไป จึงเหมาะกับท่านที่สนใจกับอาชีพเลี้ยงปลาไหลเป็นอย่างยิ่ง…ครับ.
ขอขอบคุณข้อมูลจาก http://www.nicaonline.com
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์น้ำ ฉบับที่ 364