ฟักข้าว ต้นฟักข้าว เป็นผักที่ชาวบ้านทางภาคเหนือ และภาคอีสาน บ้านเรากินกันอยู่เป็นประจำ โดยจะกินยอดอ่อน และผลอ่อน เป็นผักลวกนึ่งกินกับน้ำพริก หรือแกงกิน เรามักจะพบผลอ่อนและยอดอ่อนของฟักข้าววางขายอยู่ในตลาดตามชุมชนทางภาคเหนือ ในภาคอีสานนั้นชาวบ้านจะกินยอดอ่อนและผลอ่อนเป็นผักเช่นกัน
โดยจะเรียกฟักข้าวว่า “หมากอูบข้าว” เนื่องจากลักษณะผลจะคล้ายคลึงกับ “อูบข้าว” ภาชนะใส่ข้าวเหนียวของคนอีสาน มีลักษณะคล้ายๆ กระติบข้าว แต่มีรูปทรงรีๆ กลมๆ นอกจากจะกินผลอ่อนและยอดอ่อนแล้ว ชาวบ้านแถวอีสานยังกินเนื้อหุ้มเมล็ดสีแดงรสจืดๆ มันๆ เป็นของทานเล่น ส่วนเนื้อในเมล็ดก็มีหมอยาบางคนเอามากินเช่นกัน แต่ไม่นิยมกินกันในวงกว้างเท่าใดนัก
การปลูกฟักข้าว
เมื่อได้มีโอกาสเดินทางไปเที่ยวที่สวนฟักข้าว ที่ ต.ทุ่งขวาง อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม เกี่ยวกับสวนฟักข้าวของลุงนะและป้าเจี๊ยบ ที่ปลูกในพื้นที่ 1.5 ไร่ เมื่อนำรถเข้ามาจอด ตื่นตาตื่นใจกับโรงจอดรถของลุงนะ เป็น ต้นฟักข้าว แถมยังมีลูกฟักข้าวที่ห้อยย้อยอยู่บนหัวเต็มกันไปหมด ลุงนะยังดูแข็งแรง ถึงแม้อายุ 74 ปีแล้ว
ปกติที่สวนฟักข้าวแห่งนี้จะมีนักท่องเที่ยวมาชมสวนเป็นประจำ ลุงนะได้เล่าประวัติส่วนตัวคร่าวๆ ก่อนที่จะมาปลูกฟักข้าวที่นี่ว่า ก่อนเกษียณเคยทำงานเป็นข้าราชการ กทม. และเมื่อเกษียณแล้วก็ไปเปิดร้านอาหารที่สามพราน (แถววัดไร่ขิง) จ.นครปฐม ทำได้ 3-4 ปี ยอดขายกำลังดี แต่ไม่อยากทำ แล้วก็เลยขายร้าน และนำเงินมาซื้อที่ดินและปลูกบ้าน และทำสวนในเนื้อที่ 1.5 ไร่ ตรงนี้ ทุกวันนี้ลุงนะบอกว่าสบายแล้ว ไม่มีปัญหาทางด้านการเงิน อีกทั้งไม่มีลูกที่ต้องดูแล จึงขอใช้ชีวิตในบั้นปลายอยู่อย่างพอเพียง ไม่ฟุ้งเฟ้อ แค่นี้ชีวิตก็อยู่แบบสบายๆ
การปลูกฟักข้าวของลุงนะได้มีการปลูกแบบไร้สาร ไม่ใช้ปุ๋ยเคมี ผู้ที่คอยแนะนำให้กับลุงนะ ก็คือ ผู้ใหญ่สุธรรม จันทร์อ่อน ในย่าน ต.ทุ่งขวาง อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม มีคนปลูกฟักข้าวจำนวนมาก มีการรวมกลุ่มผู้ปลูกฟักข้าวปลักไม้ลาย แต่สวนของลุงนะจะแตกต่างจากที่อื่น ก็คือ ไม่ใช้ปุ๋ยเคมี และยาฆ่าแมลง ที่จะทำให้เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค
ประโยชน์ของฟักข้าว
ฟักข้าวมีสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายสูงมาก จึงเป็นการเสริมอาหารให้กับร่างกายได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วน สามารถลดความเสี่ยงและป้องกันอาการดังต่อไปนี้
- ช่วยต้านอนุมูลอิสระ เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
- ป้องกันมะเร็ง ช่วยบำรุงผิวพรรณ ชะลอความแก่ ช่วยป้องกันการติดเชื้อ ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคโลหิตจาง
- ช่วยป้องกันและรักษาอาการตับอักเสบ ช่วยกระตุ้นพัฒนาการและการเติบโตของเด็กให้แข็งแรง
- ช่วยป้องกันเยื่อนัยน์ตาแห้งที่มีสาเหตุจากสารสำคัญในเรติน่า
- ช่วยป้องกันและบรรเทาการขาดวิตามิน และสารอาหารต่างๆ ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
- ช่วยให้อัตราการเผาผลาญพลังงานสม่ำเสมอ และเพิ่มประสิทธิภาพการดูดซึมอาหารได้ดียิ่งขึ้น
- ช่วยลดระดับคอเรสเตอรอลในเลือด ป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจ และช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด
- ช่วยป้องกันและรักษาการติดเชื้อจากการใช้รังสี ได้รับสารพิษจากการที่บริโภคมากเกินไป และสารพิษต่างๆ ที่ปนเปื้อนอยู่ในผัก ผลไม้ เนื้อสัตว์ต่างๆ ทั้งนี้ยังช่วยปรับสภาพร่างกายให้ฟื้นฟูโดยเร็ว
การให้ปุ๋ยและน้ำ ต้นฟักข้าว
ในเนื้อที่ 1.5 ไร่ ลุงนะจะปลูกฟักข้าวประมาณ 1 ไร่ และทำเป็นซุ้มรอบบ้านอย่างสวยงาม ฟักข้าวในภาพนี้สียังเขียวแสดงว่ายังเป็นฟักข้าวที่อ่อนอยู่ สามารถนำมาทำอาหารคล้ายๆ ฟักได้ รสชาติอร่อยมาก ลุงนะได้ปลูกฟักข้าวรุ่นแรกได้ประมาณ 2-3 ปีแล้ว ดูไปคล้ายๆ เถาวัลย์เลย
ระบบน้ำที่ลุงนะใช้ในสวนฟักข้าวนี้ จะใช้ระบบน้ำสปริงเกลอร์ โดยมีการตั้งการเปิด-ปิดอัตโนมัติ และในระบบการให้น้ำในสวน ถ้าลุงนะต้องการจะให้ปุ๋ยก็จะนำปุ๋ยชีวภาพที่หมักใช้เองมาใส่ในน้ำ ก่อนที่จะส่งไปทางระบบน้ำสปริงเกลอร์ ดังนั้นจึงมั่นใจในฟักข้าวของสวนลุงนะว่าไม่ใช้สารเคมีแน่ๆ
สรรพคุณของฟักข้าว
สบู่ฟักข้าว ซึ่งสรรพคุณช่วยบำรุงผิวหน้าให้นุ่ม ชุ่มชื้น ขาวใส ไร้ฝ้า คุณยายเจี๊ยบบอกว่าสบู่ที่ทำจะไม่ยุ่ยเพราะเลือกวัตถุดิบที่มีคุณภาพดีมาใช้ ถ้าเพื่อนๆ สนใจก็ติดต่อตามเบอร์โทรศัพท์ในรูปนะครับ ส่วนผมนำมาใช้แล้วบอกได้เลยว่าคราวหน้าต้องซื้อมาหลายก้อนแน่ๆ เพราะใช้ดีมากครับ
ฟักข้าว พืชพื้นบ้าน ช่วยต้านมะเร็งชั้นยอด ได้รับความนิยมในหมู่คนรักสุขภาพมาพักหนึ่งแล้ว สำหรับผักพื้นบ้านที่มีชื่อว่า ฟักข้าว เชื่อว่าหลายคนคงคุ้นๆ กับชื่อนี้ แต่อาจจะยังไม่รู้ว่าฟักข้าวมีประโยชน์อย่างไร ใครที่ยังไม่รู้ว่า ลักษณะของฟักข้าวทรงกลม และทรงรี ผลกลมๆ จะยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร ส่วนผลรีจะยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร
ถ้ายังเป็นผลอ่อนอยู่ ผลจะมีสีเขียวอมเหลือง มีหนามถี่ๆ อยู่รอบผล แต่เมื่อสุกแล้วผลจะมีสีแดง หรือแดงอมส้ม และหากผ่าผลฟักข้าวออกดูข้างในก็จะเห็นเมล็ดจำนวนมากเรียงตัวกันคล้ายเมล็ดแตง
การรับประทานฟักข้าวจึงช่วยลดความร้อนในร่างกายได้ด้วย ซึ่งวิธีปรุงอาหารจากฟักข้าวก็ไม่ยาก แค่นำฟักข้าวมาลวก หรือต้มให้สุก แล้วจิ้มกินกับน้ำพริก หรือใส่ในแกง เช่น แกงเลียง แกงส้ม ก็ได้เมนูอร่อยเด็ดอีกจานแล้ว
ฟักข้าวเป็นสมุนไพรที่นิยมใช้เป็นยาดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ มักจะพบการใช้เถา ราก หรือใบ เป็นส่วนประกอบของการรักษา การถอนพิษผิดสำแดง ดับพิษไข้ ทั้งปวง แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้พิษอักเสบ แก้กษัย แก้พิษฝี แก้ฝีในท้อง แก้ปวดบวม ดูดหัวฝี แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย ฆ่าเหา รวมทั้งใช้สระผมแทนแชมพู ส่วนของเมล็ดก็นิยมใช้เป็นยาทาภายนอก โดยตำผสมกับน้ำมันงา หรือน้ำมันมะพร้าว ในการรักษาหูด อาการอักเสบบวม กลากเกลื้อน ฝี อาการฟกช้ำ อาการผื่นคัน และโรคผิวหนังติดเชื้อต่างๆ
หากใครสนใจสามารถติดได้ที่ ลุงนะ ป้าเจี๊ยบ ต.ทุ่งขวาง อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม โทร.08-6775-8100
