ปลูกกาแฟในสวนทุเรียน และสวนยาง กาแฟพันธุ์จันทบูร สั่งจองพร้อมโอนเงินกันข้ามปีก่อนปลูก

การปลูกกาแฟในสวนยางพารา

หากพูดถึง “กาแฟจันทบูร” ทีมงาน “พลังเกษตร” ยังเกาะติดและนำเสนอข่าวสารเพื่อให้ท่านผู้อ่านได้ติดตามกันอย่างต่อเนื่อง หลังจากฉบับที่ผ่านมาทีมงานได้นำเสนอบทบาททางด้านการส่งเสริมการปลูก บทบาททางด้านการผลิตกาแฟ เพื่อเตรียมสินค้าออกจำหน่ายทั้งในและนอกประเทศ พร้อมกันนั้นยังเป็นบริษัทแรกที่เข้าไปรับซื้อกาแฟจากชาวดอยจนสร้างความนิยมและประทับใจให้กับคนภูเขาจนมาถึงปัจจุบัน

“พลังเกษตร” จะพาท่านผู้อ่านไปติดตามการปลูกกาแฟในเชิงผสมผสานกันบ้างว่าสามารถให้ผลตอบรับได้ดีขนาดไหน และสามารถสร้างรายได้ให้กับชาวสวนยางพารา และชาวสวนทุเรียน ดีหรือไม่

สภาพพื้นที่ปลูกกาแฟ

ซึ่งทางทีมงานนิตยสาร “พลังเกษตร” ได้เชิญวิทยากรที่มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับการปลูกพืชผสมผสานมา 2 ท่าน ท่านแรกเป็นเกษตรกรที่ปลูกยางพารามากว่า 10 ปี ในช่วงแรกถือว่าเป็นกระแสนิยมของเกษตรกรเฮโลหันมาปลูกกันอย่างมากมาย แต่ปัจจุบันยางพาราเป็นพืชที่เกษตรกรหลายๆ คนมองเห็นราคาที่ตกต่ำ ก็ได้แต่ถอดใจ และจำเป็นต้องโค่นต้นทิ้งเพื่อนำไปขาย และนำเงินที่ได้มาปลูกพืชอย่างอื่นแทน

“คุณจเร จรูญสิทธิ์” เป็นเกษตรกรอีกท่านหนึ่งที่ปลูกยางพารามาในพื้นที่ 15 ไร่ หากถามถึงทางด้านผลผลิตในปัจจุบันรายได้ค่อนข้างไม่สู้ดีนัก คุณจเรจึงหาวิธีปลูกพืชชนิดอื่นเสริม “กาแฟจันทบูร” เป็นพืชที่เขาให้ความสนใจเป็นอย่างยิ่ง อีกทั้งยังเป็นพืชที่ประเทศไทยต้องนำเข้ามา ที่แน่ๆ คือ “บริษัท ต้นกล้า คอร์เปอร์เรชั่นพลัส จำกัด”

โดยมี “อาจารย์บุญย์ บางเขน เจ้าของกิจการร้านคลังเกษตรบางเขน” ซึ่งเป็นที่รู้จักกับคุณจเรเป็นอย่างดี ได้แนะนำว่า เมื่อก่อนทางภาคเหนือเกิดภาวะความแห้งแล้งมากเกินไป จึงแนะนำ “คุณนพัทธ์ ฐิติโชติ” หรือ “คุณต้น” ซึ่งเป็นเจ้าของบริษัท ให้เอากาแฟจันทบูรมาลองปลูกที่จังหวัดจันทบุรี หลังจากนั้นคุณจเรได้นำมาปลูกนำร่องได้ 3 ปี ปัจจุบันได้ผลผลิตเป็นที่เรียบร้อย แต่ยังได้จำนวนน้อย เพราะลักษณะโครงสร้างอายุลำต้นยังน้อยอยู่นั่นเอง

ก่อนทำการปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมในสวนทุเรียน คุณจเรได้ทำการปลูกพริกไทยกับแก้วมังกรมาก่อน ขณะเดียวกันเขาก็มองหาพืชชนิดอื่นๆ ท้ายที่สุดก็หยุดอยู่ที่กาแฟอาราบิก้า “จันทบูร” ที่นำลงปลูกเมื่อปี 2558 เสริมในสวนยางพารา คุณสมบัติของกาแฟจันทบูร คือ มีกลิ่นหอม รสชาติอร่อย ราคาค่อนข้างสูง ดังนั้นเกษตรกรผู้ปลูกยางพาราที่สนใจสามารถนำมาปลูกเพื่อสร้างรายได้ให้อีกด้านหนึ่งในสภาวะปัจจุบัน ทางด้านบริษัทรับซื้อผลผลิตก็ไม่เป็นกังวล ซึ่งอาจารย์บุญย์ได้ชี้แจงว่า บริษัท ต้นกล้าคอร์เปอร์เรชั่นพลัส จำกัด สามารถผลิตกาแฟขายให้กับผู้ที่สนใจแบบไม่พอส่งขายกว่า 28 บริษัททั่วประเทศ ในขณะที่สามารถทำการส่งขายตามลำดับการจองได้เพียงแค่ 17 บริษัทเท่านั้น

การบำรุงดูแลต้นกาแฟ

การส่งเสริมในปัจจุบันมีการส่งเสริมกับเกษตรกรประมาณ 6 แสนต้น การปลูกที่พอเหมาะ คือ 400 ต้นต่อไร่ กำลังดี หรือจะปลูกชิดมาหน่อยก็ประมาณ 600 ต้นต่อไร่ ระยะห่าง 2×2 เมตร ลักษณะการขุดหลุมไม่ควรจะขุดลึก เพียงแค่ถาดหน้าดินแล้วใส่ต้นพันธุ์เสร็จแล้วก็กลบได้เลย ช่วงแรกในการดูแลต้องเน้นให้น้ำ แต่อย่าใส่เยอะจนเกินไป

ซึ่งจะทำให้กาแฟรากเน่าตายได้ ในปีที่ผ่านมาการส่งออกไม่พอต่อความต้องการของลูกค้า ทางบริษัทเองดูแลส่งเสริมรับซื้อ และดูแลเรื่องคุณภาพ มากกว่า เน้นการใส่ปุ๋ยเชื้อเป็นหลัก ซึ่งจะให้ประมาณ 2 ครั้งต่อปี ในปีหน้าจะได้ผลผลิตและปริมาณมากกว่าเดิม ไม่ควรใส่เคมีมากเกินไป ช่วงก่อนเก็บผลผลิตควรใส่ปุ๋ยด่างเพื่อเป็นการดูแลกาแฟให้มีรสชาติอร่อย และกลิ่นหอม ทางบริษัทและอาจารย์บุญย์ได้ทำการดูแลอย่างดี เพื่อให้ผลผลิตกาแฟจันทบูรออกมาดีที่สุด

อีกทั้งการใช้ปุ๋ยก็เลือกใช้ปุ๋ยชีวภาพปรับปรุงดิน ปุ๋ยเชื้อเพื่อปรับปรุงดินมีการสร้างฮอร์โมนเพื่อเพิ่มผลผลิต กาแฟจะทนต่อโรคและแมลงเป็นอย่างมาก ช่วงออกดอกจะมีกลิ่นหอม และมีสีขาวสวย สร้างเอกลักษณ์ที่แตกต่างจากกาแฟอื่นๆ ในโลก

ในส่วนนี้คนที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ก็สามารถทานกาแฟของจันทบูรได้ เพราะมีสารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย อีกทั้งยังสามารถที่จะช่วยในการควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในปริมาณที่พอเหมาะ รสชาติอะไร ไม่หวานจนเกินไป อีกทั้งยังมีจมูกข้าวที่ช่วยในเรื่องการบำรุงสมองอีกด้วย มีคุณประโยชน์หลากหลายด้านเป็นอย่างมาก

การบริหารจัดการผลผลิตกาแฟ

ในส่วนเป้าหมายทางบริษัทตั้งไว้ที่ 2 ล้านต้น ถ้าเกินกว่านี้อาจจะหยุดก่อน เพราะจะทำให้เป็นของเหลือได้ จึงไม่เหมาะที่จะดำเนินขั้นตอนต่างๆ ไปมากกว่านี้ได้ แต่ในอนาคตทางอาจารย์บุญย์ได้บอกกับเราว่าถ้าเกิดมีการทำโรงงานและขยายโรงงานเพิ่มขึ้น ก็อาจจะดำเนินการในการรับซื้อและส่งออกกาแฟอย่างแน่นอน แต่ตอนนี้ทางบริษัทเองจะเน้นที่ปริมาณและคุณภาพเป็นหลัก เพื่อให้ผลผลิตที่มีอยู่ไม่เสียคุณภาพแต่อย่างใด อีกทั้งภาพลักษณ์ของเมล็ดกาแฟเองก็ต้องได้คุณภาพตามมาตรฐานสากลอยู่ตลอดเวลา

ภาพรวมทั้งหมดที่ผ่านมา งบประมาณที่ใช้ลงทุนเป็นหลักประมาณ 50-100 ล้านบาท เพราะคุณภาพเครื่องที่ใช้ต้องเป็นเครื่องที่มีมาตรฐานสากลให้การยอมรับ มีการตรวจสอบคุณภาพต้องดีเสมอ จึงจะสามารถนำมาคั่วหรือแปรรูปกาแฟได้ อาจารย์บุญย์ได้กล่าวอีกว่ากาแฟส่วนใหญ่เป็นสิ่งที่คนมีระดับ หรือมีเงินนิยมเล่นกัน เพราะวัตถุดิบและคุณภาพต่างๆ จะมีราคาที่สูงมาก จึงเป็นที่นิยมในหมู่เศรษฐีซะส่วนใหญ่

การเก็บผลผลิตทางสวนจะเก็บผลผลิตในประมาณช่วงเดือนสิงหาคมและกันยายน จึงมั่นใจได้ว่าการจัดซื้อ จัดส่ง และการรับซื้อ มั่นใจได้ว่าจะได้ราคาที่เป็นมาตรฐานตามตลาดโลกอย่างแน่นอน ส่วนสัญญาในการซื้อขายภายใน 5 ปี จะมีการเปลี่ยนแปลงราคาตลอดเวลา ถ้ามีสัญญาที่ยาวนานกว่านั้นจะเป็นสัญญาทาสแน่นอน เหมือนเป็นการเอาเปรียบพี่น้องเกษตรกร แต่ถ้ามีเจ้าอื่นที่มีสัญญา และให้ราคาดีกว่า ก็ย่อมเปลี่ยนแปลงสัญญาที่ทำไว้กับทางบริษัทได้ แต่ถ้าให้ราคาน้อยก็สามารถมาขายกับทางเราได้ตลอดเวลา

กาแฟเป็นพืชทางเลือกที่ดี สามารถนำมาเสริมได้ ไม่ค่อยมีปัญหาทางการตลาด ทนต่อโรคอย่างมาก ปลูกกับสวนยางพาราได้เป็นอย่างดี เกษตรกรไม่ควรหวังแต่จะปลูกพืชเชิงเดียว ควรเน้นหาพืชที่เป็นอุตสาหกรรมทางการตลาดยอมรับ กาแฟก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่สามารถนำมาปลูกเป็นรายได้เสริมได้ ดูแลง่าย ให้น้ำน้อย ระหว่างพืชหลักและพืชรองทดแทนดูแลกันได้ และปล่อยให้เป็นตามธรรมชาติ ภายใน 2 ปี ผลผลิตจะเริ่มออกดอก เมื่อครบกำหนด 3 ปี ผลผลิตกาแฟที่ออกมาก็จะดกมากยิ่งขึ้นตามอายุ จะเห็นได้ว่ากาแฟเป็นพืชที่สามารถนำมาปลูกเสริมได้ลำดับที่ 2 เพื่อนำไปเสริมรายได้เป็นพืชรองจากพืชตระกูลหลักได้อย่างแน่นอน

ปลูกกาแฟในสวนทุเรียน

จากนั้น “พลังเกษตร” ได้ไปสัมภาษณ์เจ้าของสวนทุเรียนที่ริเริ่มหันมาปลูกกาแฟเป็นพืชเสริม สร้างรายได้ที่หลากหลายอีกคนหนึ่ง “คุณสมานใจ มังยะวง” เจ้าของสวนทุเรียนที่ทำมานานกว่า 30 ปี ปัจจุบันได้ปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมอยู่ 1 สวน อีก 1 สวน ยังไม่ได้ทำการปลูก เริ่มแรกคุณสมานใจปลูกทุเรียนมาก่อน หลังจากนั้นจึงได้เริ่มปลูกกาแฟเป็นพืชเสริม และไว้สำหรับบำรุงดินไปในตัว อีกทั้งยังมีการทำสวนยางพาราอีกสวน แต่เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจของยางไม่ค่อยดี จึงปรับเปลี่ยนมาปลูกกาแฟแทน

คุณสมานใจกล่าวว่า ตั้งแต่การริเริ่มปลูกกาแฟได้นำเกษตรทฤษฎีใหม่มาประยุกต์ใช้ในการทำสวนกาแฟ ทั้งศึกษาขั้นตอน การนำเมล็ดพันธุ์มาเริ่มเพาะปลูก การขุดหลุมเตรียมดิน การวางระยะห่างของแต่ละต้น การดูแล และการเก็บเกี่ยว ทางคุณสมานใจได้ให้รายละเอียดอีกว่าถ้าปล่อยที่ทิ้งไว้เปล่าๆ ก็จะไม่เกิดประโยชน์อะไร

จึงได้นำกาแฟเข้ามาปลูกเป็นพืชเสริมน่าจะดีกว่า จากที่เคยปลูกยางพาราและเกิดวิกฤติเศรษฐกิจไป จึงทำให้ต้องตัดสินใจล้มเลิกการผลิตยางพารา และหาวิธีการต่างๆ เพื่อให้อยู่รอด จึงได้พบกับอาจารย์บุญย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านกาแฟ“จันทบูร” มาให้คำแนะนำ และได้เริ่มปลูกตั้งแต่นั้นมา

การปลูกกาแฟเริ่มเป็นที่นิยมในเกษตรกรมากขึ้น เพราะเป็นพืชที่ต้องนำเข้าอยู่ตลอด และทำการผลิตภายในประเทศค่อนข้างน้อย จึงคิดว่าการปลูกกาแฟเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่จะช่วยสร้างรายได้ให้กับชาวสวนยางพารา จังหวัดจันทบุรีถือว่าเป็นเมืองที่ปลูกกาแฟที่ดีที่สุดในประเทศ เพราะในอนาคตจะเป็นกาแฟที่อยู่ในระดับต้นๆ ของโลก จึงทำให้เป็นสิ่งที่น่าสนใจในอนาคตอันใกล้นี้

คุณสมานใจเริ่มปลูกกาแฟ 500 ต้น เริ่มจากการลองปลูกจากจุดเล็กไปสู่การปลูกในพื้นที่ที่มากขึ้น จากจุดเล็กๆ ไปหาใหญ่ในอนาคต กาแฟน่าจะเป็นพืชที่สามารถสร้างกำไรให้อีกทางหนึ่ง และคิดว่าน่าจะเป็นพืชที่ทำให้สบายใจมากยิ่งขึ้น เพราะไม่ต้องกังวลว่าพืชชนิดนี้จะดูแลและเก็บเกี่ยวยาก เพราะกาแฟมีคุณสมบัติที่ต้านทานโรค ดูแลง่าย ไม่วุ่นวาย อีกทั้งยังเป็นพืชเสริมที่ช่วยพืชหลักๆ ได้เป็นอย่างดี ในส่วนของการรับซื้อผลิตภัณฑ์บริษัทจะรับซื้อในราคากิโลกรัมละ 35 บาท แต่ถ้าคุณภาพดีก็จะได้ราคาที่สูงมากขึ้นไป

การเก็บเกี่ยวผลผลิตกาแฟ

นอกจากนี้สภาพอากาศของทางจันทบุรีมีปริมาณความชื้นมากกว่าทางภาคเหนือ อีกทั้งสายพันธุ์กาแฟของจันทบุรีนั้นมีการปรับปรุงให้มีการผสมข้ามสายพันธุ์ อีกทั้งยังต้านทานต่อโรค ให้ต้นเตี้ย แต่ได้ผลผลิตสูง อีกทั้งยังได้ความหอมที่ดีกว่าเดิม รสชาติดีกว่าเดิม

อีกทั้งสภาพแวดล้อมในการเพาะปลูกของทางจันทบุรีเองก็เหมาะสมกับสายพันธุ์ที่ปรับปรุงขึ้นนี้เป็นอย่างมาก และการจัดการที่เป็นมืออาชีพของเกษตรกรจึงได้เปรียบในเรื่องนี้ เพราะสภาพอากาศที่ดี ใกล้ทะเล จึงทำให้ได้กลิ่นไอของทะเลมาเพิ่มประสิทธิภาพของตัวเมล็ดกาแฟอีกด้วย กาแฟจันทบูรเป็นกาแฟที่มีการเก็บเป็นช่วงเวลา และสามารถรอเก็บช้าได้เป็นเดือน

ในช่วงแรกๆ ทางภาคใต้ก็จะมีการปลูกกาแฟอยู่บ้างแต่ไม่มาก เพราะราคายางในช่วงนั้นยังมีราคาดีอยู่ จึงทำให้การปลูกกาแฟทำกันไม่เต็มที่มากนัก แต่ในปัจจุบันราคายางพาราตกต่ำ เกษตรกรในพื้นที่ภาคใต้จึงเริ่มกลับมาปลูกกาแฟเป็นพืชเสริมกันมากขึ้น เพราะทำให้รายได้ที่ดีกว่า ไม่ต้องรอผลผลิตนานเกินไป มีรายได้ช่วยในการดูแลส่วนอื่นๆ อีกทั้งยังมีการนำเมล็ดพันธุ์จากจันทบุรีไปปลูกในพื้นที่ของตนเองเพิ่มมากขึ้นด้วย

ในส่วนของการดูแล อาจารย์บุญย์ได้แนะนำว่าปัจจัยหลักของพืชทุกชนิด คือ แสงแดด เพราะพืชต้องการแสงไปช่วยเลี้ยงตัวเองในการเจริญเติบโต และผลิตดอกผล เพราะจะช่วยควบคุมสภาพอากาศในพื้นที่ให้มีความพอดี การเก็บผลผลิตจะเก็บในช่วงกรกฎาคม-สิงหาคม ในช่วงที่คนงานเก็บสวนยาง ว่างงาน และหันมาเก็บผลผลิตเมล็ดกาแฟ สิ่งที่คาดหวังในอนาคต คือ การนำมาเป็นรายได้เสริมอีกทางเลือกหนึ่งของสวน โดยทางเจ้าของสวนไม่ได้คาดหวังราคายางพารามากนัก เพราะการปลูกกาแฟจะช่วยในเรื่องการเงิน ทำให้มีรายได้เข้ามาอย่างต่อเนื่องและแน่นอน

ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายผลผลิตกาแฟ

ท้ายที่สุดกาแฟจันทบูรมีความเป็นมายาวนานเกือบ 170 ปี เป็นกาแฟพันธุ์อาราบิก้าที่สามารถปลูกได้ในพื้นที่ลุ่ม และมีรสชาติอร่อย การันตีจากการได้รับรางวัลมาอย่างมากมายจากสถาบันนานาชาติทั่วโลก เป็นพืชที่สามารถนำมาปลูกเสริมกับพืชอื่นๆได้หลากหลายชนิด ที่สำคัญเลย คือ “กาแฟจันทบูร” ยังคงเป็นที่ต้องการของท้องตลาดเป็นอย่างมากในยุคปัจจุบัน ถึงขั้นที่ว่าผู้ที่ต้องการซื้อหานั้นต้องทำการสั่งจองและโอนเงินเพื่อชำระในการสั่งจองกันข้ามปีเลยทีเดียว ดังนั้นการปลูกกาแฟชนิดนี้จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งของเกษตรกร ที่จะเข้ามาช่วยในการลดปัญหาสภาวะทางเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ได้ในอนาคต

การปลูกพืชเชิงเดียวอาจจะประสบปัญหาที่จะเกิดขึ้นได้ในอนาคตของกลุ่มเกษตรกร เพราะอะไรก็แล้วแต่ที่ยังไม่แน่นอนเราควรมีแผนสำรอง พร้อมรองรับเรื่องที่จะเกิดขึ้นไว้ก่อนเสมอ ตัวกาแฟเองก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งของเกษตรกร ที่จะนำไปปลูกเสริมเป็นพืชลำดับที่สองควบคู่กับพืชหลักที่ปลูก

หรือถ้าใครได้ศึกษาอย่างจริงจังแล้วจะลองปลูกเป็นพืชเชิงเดียวเลยก็เป็นได้ เพราะการปลูกกาแฟไม่ใช่เรื่องยาก ถ้าเรารู้จักใส่ใจดูแล อีกทั้งยังเป็นพืชที่ดูแลได้ง่าย ไม่ซับซ้อน และทำให้ก่อเกิดรายได้ที่มั่นคงได้ เพราะกาแฟยังคงเป็นพืชที่ต้องการของตลาดอยู่ต่อไป และเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ และไม่มีทางตันอย่างแน่นอน ดังนั้นเกษตรกรมั่นใจได้เลยว่าท่านจะได้กำไรจากผลผลิตที่ท่านลงทุนไปอย่างแน่นอน

เกษตรกรที่มีความประสงค์ปลูกกาแฟเป็นพืชเสริม สามารถติดต่อไปได้ที่ อ.บุญย์ บางเขน เจ้าของร้าน “คลังเกษตรบางเขน” 159/1-9 ม.5 ต.วังโตนด อ.นายายอาม จ.จันทบุรี 22170 โทร.081-888-6330