ถ้าพูดถึงการเลี้ยงปลาทับทิมในปัจจุบัน สิ่งที่ต้องคำนึงถึงเป็นอันดับแรกของเกษตรกรผู้เลี้ยงคงหนีไม่พ้นการให้ความสำคัญของการคัดเลือกลูกพันธุ์ปลา เพราะเป็นจุดเริ่มต้นของผลผลิตปลาเนื้อที่มีผลตอบแทนดีในทุกวงรอบการเลี้ยง ลูกพันธุ์ปลาทับทิมจึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก หากเสียหายตั้งแต่ช่วงเลี้ยงลูกพันธุ์ปลา นั่นคือ เสียหายทั้งกระบวนการเลี้ยง เพราะฉะนั้นการใส่ใจ และคัดสรรสายพันธุ์ รวมถึงแหล่งที่มาของลูกพันธุ์ปลา เป็นด่านแรกที่เกษตรกรผู้เลี้ยงต้องก้าวผ่านไปให้ได้ เพื่อก้าวไปสู่ความสำเร็จ ลูกพันธุ์ปลาทัมทิม
การเพาะเลี้ยงปลาทับทิม
นิตยสารสัตว์น้ำ พาท่านผู้อ่านมาตามหาแหล่งอนุบาลดูแลลูกพันธุ์ปลาทับทิมที่ได้คุณภาพอีกหนึ่งแห่งในจังหวัดสมุทรสงคราม โดยมากันที่แหลมใหญ่ ฟาร์ม แหล่งอนุบาลและจำหน่ายลูกพันธุ์ปลาทับทิม ผ่านการควบคุมกระบวนการอนุบาลและดูแลโดยเกษตรกรผู้เชี่ยวชาญ อย่าง คุณตริตรัย ปีติภพ ที่เป็นผู้มีฝีมือทางด้านการเพาะเลี้ยงและอนุบาลปลาทับทิมเป็นอย่างดี โดยมีเทคนิคสำคัญของฟาร์ม คือ การใช้กระบวนการอนุบาลลูกพันธุ์ปลาทับทิมด้วยระบบน้ำกร่อยทั้งหมด เพื่อช่วยเสริมความแข็งแรง และเพิ่มอัตราการรอดให้กับลูกพันธุ์ปลาเป็นอย่างดี
คุณตริตรัยบอกถึงจุดเริ่มต้นของการสร้างธุรกิจตรงนี้ให้ทราบว่า ตนเองเป็นสื่อมวลชนมาก่อน เคยเป็นนักจัดรายการวิทยุ ทำหนังสือพิมพ์ และเล่นการเมือง ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งเลขานายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสมุทรสงคราม หลังจากนั้นมีช่วงหนึ่งที่ว่างจากการทำงานรู้สึกเบื่อ
ผันตัวเองไปรับจ้างขนส่งปลากับบริษัท ซีพี
จึงลองผันตัวเองไปรับจ้างขนส่งปลากับบริษัท ซีพี ทำไปทำมาได้กลายเป็นหัวหน้าทีมขนส่ง และได้เรียนรู้ระบบการเลี้ยงปลาทับทิมกับบริษัท ซีพี ได้ดูวิธีการเรียนรู้การทำงานของบริษัท และมีเพื่อนเป็นนักวิชาการกรมประมง จึงได้รับการถ่ายทอดความรู้มา จนสุดท้ายได้มาเปิดฟาร์มปลาทับทิมเป็นของตนเอง ซึ่งทำมาได้กว่า 10 ปีแล้ว ปัจจุบันได้ย้ายมาทำฟาร์มใหม่ที่ตำบลแหลมใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม บนเนื้อที่ 11 ไร่ 5 บ่อ เลี้ยง 1 บ่อ เก็บน้ำขนาดใหญ่
คุณตริตรัยย้ำถึงจุดสำคัญของการอนุบาลลูกพันธุ์ปลาให้ฟังว่า “การอนุบาลปลาทับทิมก็เหมือนเด็กอ่อน เราต้องดูแลด้วยตนเอง หากอาศัยคนอื่นมักจะได้ไม่คุ้มเสีย อย่าง สัตว์บก ถ้าป่วย ยังแสดงอาการให้เราเห็นได้ แต่ปลาอยู่ในน้ำเขาบอกเราไม่ได้ เราจึงดูแลอย่างใกล้ชิด เพราะเราไม่สามารถรู้ได้ว่าปลาสบายดีรึเปล่า เจ็บป่วยตรงไหน จึงต้องดูแลใส่ใจให้มากที่สุด”
การบริหารจัดการบ่อปลาทับทิม
แหลมใหญ่ฟาร์ม เป็นฟาร์มอนุบาลลูกพันธุ์ปลาทับทิมคุณภาพ ที่มีกระบวนการอนุบาลขนาดใหญ่ด้วยระบบน้ำเค็มแห่งเดียวในพื้นที่จังหวัดสมุทรสงคราม โดยใช้ความเค็มของน้ำในบ่ออนุบาลอยู่ที่ประมาณ 10 ppt. ส่วนในหน้าแล้งความเค็มจะอยู่ที่ประมาณ 25-30 ppt. ซึ่งความเค็มของน้ำระดับนี้มีผลกระทบเพียงเล็กน้อยต่อการเจริญเติบโตของลูกพันธุ์ปลา แต่สิ่งที่ได้รับกลับมา คือ ลูกพันธุ์ปลามีความแข็งแรง ทรงสวย ทนโรค และความเค็มจะช่วยจัดการตัดเชื้อโรคบางชนิดที่ติดมากับปลาน้ำจืด ทำให้เวลาที่ลูกค้านำไปลงเลี้ยงในแหล่งน้ำจืดหรือน้ำเค็ม เชื้อโรคบางตัวจะไม่ติดไปด้วย
ส่วนต่อมา คือ การวางรูปแบบบ่อของฟาร์ม โดยภายในฟาร์มมีทั้งหมด 7 บ่อ เป็นบ่ออนุบาลขนาด 1.5 ไร่ จำนวน 5 บ่อ บ่อเก็บน้ำขนาด 2.5 ไร่ จะเป็นบ่อที่กักน้ำจากธรรมชาติ เอาไว้สำหรับกักน้ำ เพราะการเลี้ยงสัตว์น้ำต้องมีการถ่ายเทน้ำและเติมน้ำเข้าบ่ออนุบาล ทางฟาร์มเลือกเก็บน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ มีการเดินท่อระบายน้ำเข้ากับบ่อทุกบ่อให้เชื่อต่อกัน และควบคุมด้วยระบบไฟฟ้าทั้งหมด พร้อมด้วยมีบ่อกักเก็บเลนในช่วงทำความสะอาดบ่อหลังจากการอนุบาลจบแต่ละรุ่น
ต่อมาเป็นส่วนของการเตรียมบ่อและน้ำสำหรับการอนุบาล ก่อนดูดน้ำเข้าทางฟาร์มใช้วิธีการจัดการ คือ ตากบ่อ จุลินทรีย์ผง โรยปูนจะใช้น้อยที่สุด จะโรยช่วงหน้าฝน เพราะเป็นช่วงที่ pH ต่ำ ส่งผลให้ปลากินอาหารน้อย ส่งผลให้เชื้อโรคบางตัวแทรกเข้ามาได้ หลังจากตากบ่อเสร็จดูดน้ำจากบ่อพักเข้าบ่ออนุบาล เพื่อเตรียมพร้อมจะลงลูกพันธุ์ปลาที่สั่งมาจากทาง ป.เจริญฟาร์ม จังหวัดฉะเชิงเทรา
เทคนิคการดูแลอนุบาล ลูกพันธุ์ปลาทัมทิม แหลมใหญ่ฟาร์ม
ทางฟาร์มเลือกใช้เกณฑ์การดูแลอนุบาลปลาให้เหมือนกับการดูแลใส่ใจเด็กทารก จะป้องกันการเกิดโรคภายในฟาร์มเป็นอย่างมาก เพราะถ้าหากมีเชื้อโรคแฝงในตัว เมื่อร่างกายอ่อนแอ เชื้อโรคจะเผยออกทำให้ปลาป่วย จึงต้องคอยดูแลอย่างใกล้ชิด การดูแลป้องกันดีกว่าการรักษา
โดยการใช้ชีวภาพเป็นหลัก ทางฟาร์มจะสลับการใช้จุลินทรีย์ผงกับจุลินทรีย์หมักบ้าง และที่สำคัญทุกกระบวนการอนุบาลของฟาร์มจะไม่มีการใช้สารเคมีหรือยาทุกชนิด จึงมั่นใจได้ว่าไม่มีสารตกค้างแน่นอน และเป็นผลดีสำหรับเกษตรกรที่นำลูกปลาไปเลี้ยงต่อ หากมีโรคระบาดจำเป็นต้องใช้ยารักษา ปลาจะไม่มีการดื้อยา แต่คุณตริตรัยจะแนะนำเสมอว่าหากเป็นโรคที่ไม่รุนแรงให้หลีกเลี่ยงการใช้ยา ควรงดอาหารแล้วดูแลอย่างใกล้ชิด ช่วยลดค่าใช้จ่าย อยากให้เกษตรกรลองปรับวิธีเลี้ยงดูใหม่
ปรับสภาพน้ำในบ่อน้ำกร่อย
เนื่องจากลูกพันธุ์ปลาทับทิมมาจากบ่อน้ำจืดแล้วนำมาเลี้ยงในบ่อน้ำกร่อยของฟาร์ม ลูกพันธุ์ปลาต้องใช้เวลาในการปรับตัว ทางฟาร์มจะค่อยๆ ให้ลูกปลาปรับตัวภายในบ่ออนุบาล โดยใช้วิธีการกั้นคอกเล็กๆ อนุบาลประมาณครึ่งเดือน เพื่อฝึกให้กินอาหาร และค่อยๆ ปรับสภาพน้ำ เลือกน้ำที่มีความเค็มต่ำกว่า 15 ppt. หลังจากพ้น 1 เดือนขึ้นไป จะสามารถใช้ความเค็มสูงกว่านี้ได้ ในวันที่นำลูกพันธุ์ปลามาลงวันแรกไม่ควรให้อาหารทันที เว้นไว้ซัก 1-2 วัน เพื่อให้ปลาคุ้นเคยกับพื้นที่และสภาพน้ำ
หลังจากนั้นในช่วง 3-10 วันแรก ค่อยๆ ให้อาหารตามความเหมาะสม อย่ามากจนเกินไป และทางฟาร์มมีการฝึกลูกพันธุ์ปลาด้วยการไม่เปิดเครื่องตีน้ำ รอดูปลาลอยในช่วงเช้าๆ ประมาณ 3-4 วัน ถึงจะเริ่มลงใบตีน้ำ เหมือนฝึกความอดทนให้ปลา เพราะถ้าปลาอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติ ไม่มีใครไปตีน้ำให้ หรือให้ยา และฝึกให้อาหารแบบไม่เป็นเวลา ให้ปลารู้สึกว่าอยู่ในธรรมชาติ จนปลาเริ่มคุ้นชิน หลังจากนั้นค่อยๆ เติมใบพัดตีน้ำ ไม่ให้เต็มระบบทีเดียว ค่อยๆ เพิ่ม เพื่ออนุบาลแบบใกล้เคียงธรรมชาติมากที่สุด
ปล่อยกุ้งขาวลงไป เพื่อให้ไปกินปรสิต พวกเห็บ ปลิงใส ที่อาจจะหลงเหลืออยู่ในแหล่งน้ำ
แหลมใหญ่ฟาร์ม ใช้สัดส่วนการอนุบาลลูกพันธุ์ปลา คือ บ่ออนุบาลขนาด 1.5 ไร่ ปล่อยลูกพันธุ์ปลาทับทิม 1-1.5 แสนตัว/ไร่ ใช้ระยะเวลาอนุบาลประมาณ 2 เดือน เริ่มจับจำหน่ายได้ที่น้ำหนัก 30-33 กรัม/ตัว และทางฟาร์มปล่อยกุ้งขาวลงไป เพื่อให้ไปกินปรสิต พวกเห็บ ปลิงใส ที่อาจจะหลงเหลืออยู่ในแหล่งน้ำ
นอกจากนั้นกุ้งขาวจะทำหน้าที่เก็บกินเศษอาหาร ของเสียต่างๆ ที่เหลือจากลูกพันธุ์ปลา โดยปล่อยกุ้งขาวร่วมกับการอนุบาลลูกพันธุ์ปลา ในอัตราความหนาแน่น 20,000 ตัว/ไร่ เรียกว่าเป็นการใช้กุ้งช่วยบำบัดปลา เป็นอีกหนึ่งเคล็ดลับของแหลมใหญ่ฟาร์ม
ปัญหาและอุปสรรคการอนุบาลปลาทับทิม
ปัญหาของการอนุบาลปลาที่ควรระวังไว้ คือ “ในช่วงแรกปลาจะตายเยอะ แต่ผมไม่ตื่นตระหนก เพราะอาจเป็นที่พ่อแม่พันธุ์ หรือเป็นที่สภาพอากาศในแต่ละฤดู เราก็เจอบ้าง ปัญหาทั้งตายมาก ตายน้อย แต่ถ้าเรามัวแต่ตื่นตระหนก รีบใช้ยาในการรักษา ทั้งที่วินิจฉัยโรคไม่ได้ อาจเกิดปัญหาตามมา และเป็นการเพิ่มค่าใช้จ่ายให้สูงขึ้น ถ้าเราค่อยๆ จัดการ เริ่มจากอดอาหาร สังเกตอาการว่าควรทำอย่างไรดีให้ตรงความต้องการ บางครั้งแค่เสริมวิตามินก็ช่วยแก้ปัญหาได้
ปัญหาส่วนใหญ่ของเกษตรกรที่อนุบาลปลา คือ ปลาหายไประหว่างการเลี้ยงโดยไม่ทราบสาเหตุ เราจึงต้องใช้ประสบการณ์และการเอาใจใส่ดูแลเป็นพิเศษ ในการเลี้ยงช่วงแรกๆ อย่างที่บอกในช่วง 1 เดือน คือ ผมต้องเป็นคนให้อาหารเอง ต้องฝึกเอง แต่พอปลาโตแล้วใครจะให้อาหารก็ได้ คนที่นำไปเลี้ยงต่อมั่นใจได้เลยว่าปลากินอาหารเก่งทุกตัว เพราะผมฝึกมาแล้ว”
การให้อาหารปลาทับทิม
อีกอย่างหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน นั่นคือ อาหารลูกปลา ที่ต้องคัดสรรให้มีโภชนาการที่เหมาะสมสำหรับการอนุบาลลูกพันธุ์ปลาทับทิมให้มากที่สุด ตอนนี้ทางฟาร์มเลือกใช้อาหารสำหรับอนุบาลลูกปลาทับทิมจากทาง บริษัทไทยยูเนี่ยน ฟีดมิลล์ จำกัด ชื่อแบรนด์ อาหารนีโอโปร ที่มีโปรตีนจากปลาป่น 32% เพราะโปรตีนจากปลาป่นจะแตกต่างจากโปรตีนจากถั่วเหลืองตรงที่สารอาหารที่ได้จากโปรตีนปลาป่นทำให้เกล็ดแข็งแรง เมือกเยอะ ลดอัตราการติดโรค โดยทางฟาร์มเลือกใช้มาเป็นระยะเวลา 4-5 ปี
คุณตริตรัยยืนยันถึงลูกพันธุ์ปลาทับทิมของฟาร์มว่าเป็นลูกพันธุ์ปลาที่อนุบาลด้วยระบบน้ำกร่อย ช่วยให้มีความแข็งแรง ทนทาน ปลอดเชื้อโรคจากน้ำจืดใช้อาหารจากโปรตีนปลาป่น ภายในฟาร์มไม่มีการใช้สารเคมี หรือยาปฏิชีวนะทุกชนิด เลี้ยงด้วยระบบจุลินทรีย์ชีวภาพทั้งระบบ มีการจัดการบ่อที่ดีด้วยระบบการพึ่งพาอาศัยแบบธรรมชาติ ปลาของฟาร์มจะมีลักษณะเกล็ดแข็งแรง จะคัดคุณภาพปลาด้วยมือ ปลาที่ไม่ตรงตามความต้องการจะถูกคัดออก ทำให้เกษตรกรที่นำไปเลี้ยงต่อได้ลูกปลาที่มีคุณภาพอย่างแน่นอน
ฝากถึงเกษตรกรผู้เลี้ยงปลา
และยังฝากถึงเกษตรกรผู้เลี้ยงปลาทุกท่านด้วยว่า “การเลี้ยงสัตว์ทุกชนิดก็เหมือนการเลี้ยงลูก เราก็ต้องรู้ว่าสัตว์ที่เลี้ยงชอบอะไร ไม่ชอบอะไร ชอบกินอะไร ไม่ชอบกินอะไร ถ้าเรารู้ เราจัดการได้ และจัดการได้ดี เราก็จะได้สิ่งที่ดีตอบแทนมา ทำให้เราอยู่ได้ อาชีพเกษตรกรไม่จำเป็นต้องร่ำรวยมาก แต่ไม่ควรขาดทุนบ่อยๆ พอเลี้ยงตัวได้ ทำเท่าที่เราอยู่ได้และสบายใจ และจะให้อาหารปลาก็ดูสภาพดิน ฟ้า อากาศ บ้าง ไม่ต้องรีบให้ปลาโตเร็ว ถ้าให้อาหารมากเกินไปปลาอาจป่วยได้ ปลาโตช้าบ้างไม่ก็เป็นไร ถ้าสภาพอากาศไม่ดี ก็ลดอาหารลง เพื่อลดการสูญเสีย ขอให้เกษตรกรทุกท่านโชคดี สามารถผ่านพ้นวิกฤติไปด้วยกัน”
สำหรับท่านใดสนใจลูกพันธุ์ปลาทับทิมคุณภาพ สามารถติดต่อได้ที่ โทร.094-481-2838, 081-646-0399 คุณตริตรัย หรือติดต่อมาที่แฟนเพจ : แหลมใหญ่ฟาร์ม ทางฟาร์มยินดีต้อนรับทุกท่าน
ขอบคุณข้อมูลเกษตรกร คุณตริตรัย ผู้บริหาร แหลมใหญ่ฟาร์ม โทร.094-481-2838, 081-646-0399 ที่ตั้งฟาร์มเลขที่118/3 ม.3 ตำบลแหลมใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม ทางฟาร์มยินดีต้อนรับทุกท่าน
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์น้ำ ฉบับที่ 372
