ถ้ากล่าวถึงปลาน้ำจืดที่ยังเป็นปลาเศรษฐกิจที่ครองส่วนแบ่งการตลาดการบริโภคของประเทศได้เป็นอันดับต้นๆ นั่นคงหนีไม่พ้นผลผลิต “ ปลานิล ” อย่างแน่นอน ซึ่งตรงกับการประกอบอาชีพทางด้านการเลี้ยงปลา ที่มีสัดส่วนของเกษตรกรผู้เลี้ยงในสายธุรกิจการเลี้ยงและจำหน่ายปลานิลมากเป็นอันดับต้นๆ เช่นกัน
การเพาะเลี้ยงปลานิล
จากที่กล่าวมานั้น การส่งต่อความรู้ ความเข้าใจ ทางด้านการทำธุรกิจเลี้ยงปลานิลอย่างมีคุณภาพมีความสำคัญเป็นอย่างมาก นิตยสารสัตว์น้ำ จึงแสวงหาผู้เชี่ยวชาญมากประสบการณ์ทางด้านการประกอบธุรกิจปลานิล เพื่อตีแผ่ความรู้ที่ได้รับฟังมาจากปากของผู้ที่ลงมือทำจนประสบความสำเร็จในสายอาชีพนี้ อย่าง คุณตะวัน มีสะอาด หรือ คุณวัน และ คุณนาวี มีสะอาด หรือ คุณแมว เกษตรกรเจ้าของฟาร์มเพาะเลี้ยงปลานิลในบ่อดิน
ซึ่ง คุณตะวัน ยังเป็นหนึ่งในแกนนำ กลุ่มผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำบางหัก อำเภอพานทอง จังหวัดชลบุรี เพราะด้วยการจัดการฟาร์มและการทำธุรกิจปลานิลอย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้สร้างรายได้และผลกำไรมาอย่างต่อเนื่อง ทำให้สามารถรวบรวมแนวทางการจัดการที่ถูกหรือผิดไว้อย่างมากมาย ถ้าภาษาชาวบ้านคงพูดได้ว่า “ผ่านประสบการณ์มาอย่างโชกโชน” เลยก็ว่าได้ และแนวทางในการพัฒนาฟาร์มด้านต่างๆ ทั้งหมด ได้ถูกส่งต่อสู่พี่น้องเกษตรกรผู้เลี้ยงปลานิลในกลุ่มมาถึงทุกวันนี้
สภาพพื้นที่เลี้ยงปลานิล
โดยปัจจุบัน กลุ่มผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำบางหัก มีเกษตรกรเข้าร่วมกว่า 100 ราย มีพื้นที่การเลี้ยงกว่า 1,000 ไร่ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเลี้ยงปลานิลเป็นหลัก แต่มีการสลับเลี้ยงกุ้งขาวบ้างในบางฤดูการผลิต หรือจะเป็นการเลี้ยงปลานิลร่วมกับกุ้งขาวไปเลย ทำให้มีผลผลิตสัตว์น้ำส่งออกจากกลุ่มอย่างต่อเนื่อง เกษตรกรภายในกลุ่มก็ได้มีเงินหมุนเวียนเพื่อใช้จ่ายตลอดทั้งปี
“แนวทางการเลี้ยงจะแล้วแต่ตัวเกษตรกรเขาเอง บางทีเขาก็ปรับ แต่หลักๆ คือ เลี้ยงสัตว์น้ำ จะขึ้นอยู่กับแต่ละช่วงที่ส่งผลต่อผลผลิต นั่นคือ เวลาเลี้ยง และราคา เกษตรกรจะคิดว่า เลี้ยงอะไร ช่วงไหน จะทำตังค์ก่อน จะได้ตังค์เร็ว จากช่วง 12 เดือนนี้ เพราะถ้าเลี้ยงปลานิลอย่างเดียว ต้องใช้เวลา 8 เดือน หรือบางคน 10 เดือน บางคนก็ 1 ปี แล้วที่เหลือจะกินใช้อะไร เกษตรกรบางคนมีบ่อ 4-5 บ่อ เขาก็จะปรับเป็นกุ้ง 2 บ่อ ที่เหลือจะเป็นปลา นั่นคือ การบริหารจัดการของแต่ละคน แล้วแต่ความถนัดของเกษตรกรบางคน แต่เดี๋ยวนี้มีทำกันหลายคน คือ ปรับเลี้ยงเอากุ้งขาวผสมกับปลา โดยจะใส่กุ้งขาวไปพร้อมระหว่างเลี้ยงปลานิลในทุกๆ 40-50 วัน และจับขาย กว่าจะขายปลาก็มีค่าอาหารปลา และอาหารคนได้ทุกวัน” คุณตะวัน เล่าให้ฟังถึงแนวทางการทำธุรกิจปลานิลที่ยั่งยืนของกลุ่ม
แนวทางการเลี้ยงปลานิลแบบพัฒนา ฉบับ คุณตะวัน
เมื่อถามลงลึกไปถึงรูปแบบการเลี้ยงและการจัดการฟาร์มปลานิลส่วนตัวของคุณตะวัน ได้บอกถึงกระบวนการจัดการฟาร์มที่เป็นระบบ มีแบบแผนการผลิตไว้ล่วงหน้า โดยคำนึงจากฤดูกาลของประเทศไทย และการคาดการณ์ถึงความต้องการผลผลิตของตลาดในแต่ละช่วง ส่งผลให้ออกผลผลิตตรงตามความต้องการของพ่อค้า-แม่ค้า หรือแพปลา ทำให้ได้ราคาที่ดี และมีอำนาจการต่อรองทางด้านตลาดสูง
คุณตะวันบอกว่าในทุกกระบวนการมีความสำคัญยิ่ง ต้องได้รับการคัดสรรและดูแลเป็นอย่างดี จึงจะได้ผลผลิตที่ดีตามมา เริ่มตั้งแต่การคัดเลือกสายพันธุ์ปลานิลที่จะนำมาใช้ ต้องมีความแข็งแรง สมบูรณ์ ปราศจากโรคตั้งแต่ต้นทาง เพราะถ้าเราเลือกใช้ฟาร์มเพาะพันธุ์ที่เชื่อถือได้ มั่นใจสายพันธุ์ว่าจะได้รับสายพันธุ์ที่เกรดเอเท่านั้น เราจะสบายใจ และสามารถเอาเวลาไปพัฒนาในด้านอื่นๆ แทน
ส่วนอัตราความหนาแน่นในการปล่อยเฉลี่ยอยู่ประมาณ 1,000-1,200 ตัว/ไร่ หรือถ้าตรงกับฤดูร้อนหรือแล้งมาก อาจจะลดความหนาแน่นลงเหลือประมาณ 700-800 ตัว/ไร่ เพื่อเพิ่มอัตราการรอดให้มากยิ่งขึ้น และใช้ระยะเวลาการเลี้ยงประมาณ 7-8 เดือน จะได้ปลาไซซ์ 1.3-1.5 กก. โดยแยกเป็นโซนบ่อเลี้ยง 6 บ่อ บนพื้นฟาร์มกว่า 25 ไร่
สายพันธุ์ปลานิล
ปัจจุบันคุณตะวันได้เลือกใช้ลูกพันธุ์ปลานิลสายพันธุ์ของ “กรเกียรติ ฟาร์ม” เพราะได้เคยเข้าไปเยี่ยมชมฟาร์มเพาะพันธุ์ที่จังหวัดกำแพงเพชร ได้สัมผัสถึงความจริงใจต่อกัน สามารถติชมหรือแนะนำแนวทางการพัฒนาให้ดีมากยิ่งขึ้น ทำให้ร่วมเป็นพาร์ทเนอร์กันมานานกว่า 3 ปี “ตอนแรกพี่ไม่ได้รู้จักเป็นการส่วนตัว แต่มีอยู่ช่วงหนึ่งพี่หาลูกปลาไม่ได้เลยโทรไปที่ฟาร์มเขา แล้วก็มีโอกาสได้ไปธุระที่กำแพงเพชร ทางคุณพรชัย ประธานแปลงใหญ่ปลานิล ชลบุรี เขารู้จักกันเลยได้พาไปที่ฟาร์ม เลยได้พบกับน้องชายของพี่กรเกียรติ ที่พาชมฟาร์มในวันนั้น พอเขาพาไปเดินดูฟาร์มพี่ก็ถามเขาว่าติชมได้ไหม ทางเขาก็ว่าพี่พูดมาเลย พอเราแนะนำอะไรไป เขาก็สั่งลูกน้องลงมือทำเลย เพื่อให้ถูกต้องตามที่เราแนะนำ
ในส่วนของการลงลูกปลา พี่เอามาลงอยู่ที่นี่ 2-3 ปีแล้ว ส่วนเรื่องการเจริญเติบโตมันจะสอดคล้องกับการนำมาปรับเลี้ยงกับระบบของเรา จริงๆ ถ้าเราจะมองภาพรวมเลี้ยงไม่ได้ยากเย็นอะไรหรอก แค่ต้องวางแผนปรับระบบการเลี้ยงในแต่ละปีว่ามันควรจะทำยังไง ไม่ใช่ว่าใน 1 ปี ไม่ได้พัฒนาระบบเลย หรือว่าจะปล่อยไว้เหมือนปีที่แล้ว เคยเลี้ยงอย่างไรปีนี้ก็เลี้ยงอย่างนั้น ซึ่งจริงๆ มันไม่เหมือนกันในแต่ละปี เราจะต้องเตรียมพร้อมไว้แล้วว่าเราจะเจอกับอะไรบ้าง ความเข้าใจและการปรับตัวเป็นสิ่งสำคัญ อย่างที่บอก..คุณรู้จริงหรือเปล่า? ถ้าไม่รู้ก็ไปโยนขี้ให้ชาวบ้านเขา ถ้าตัวเราแน่จริง ตอนขายปลาจะเป็นด่านสุดท้ายที่จะตอบทั้งหมด ถ้าเข้าใจจริงตัวเราจะเห็นภาพทั้งหมดเลย” คุณตะวัน เน้นย้ำถึงการใช้สายพันธุ์ปลานิลที่นำมาปรับใช้กับระบบการเลี้ยงภายในฟาร์มของตน
แนวทางการเลี้ยงปลานิลแบบพัฒนา 5 เดือน ได้จับ ฉบับ คุณแมว
เลี้ยงแบบ 5 เดือน จับได้ คุณแมวยืนยันว่าทำได้จริง ด้วยการบริหารจัดการอย่างมืออาชีพ กล้าชนกับทุกสภาพการเลี้ยงและด้วยการเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด จึงสามารถควบคุมกระบวนการจัดการภายในฟาร์มของตนเองได้เป็นอย่างดี
คุณแมว เล่าให้ฟังว่า ตนมีพื้นที่ฟาร์มอยู่ประมาณ 26 ไร่ แยกเป็นบ่อเลี้ยง 3 บ่อ ขนาด 4 ไร่, 5 ไร่ และ 16 ไร่ โดยประมาณ ซึ่งจะปล่อยปลานิลความหนาแน่นประมาณ 1,000 ตัว/ไร่ ใช้ระยะเวลาการเลี้ยงเพียง 5 เดือนกว่าๆ สามารถจำหน่ายได้ประมาณ 1.2-1.3 กก. คุณแมวบอกว่าการเลี้ยงให้ได้เร็วแบบนี้ต้องอัดอาหารให้ปลากินอิ่มตามโปรแกรมที่เราตั้งไว้ แต่ต้องควบคุมให้ดี เพราะถ้าละเลยจะเป็นการสิ้นเปลืองอาหารโดยใช่เหตุ ทำให้ได้กำไรที่น้อยลง
ส่วนที่สำคัญ คือ การชำลูกปลาให้แข็งแรงพร้อมเจริญเติบโตอย่างเต็มที่ อย่างที่ฟาร์มคุณแมวนำเข้าลูกปลานิลไซซ์ใบมะขาม “กรเกียรติ ฟาร์ม” เพื่อมาลงบ่อชำของฟาร์ม จากนั้นชำหรืออนุบาลลูกปลานิลประมาณ 2 เดือน จะได้ลูกปลานิลไซซ์ 8-10 ตัว/กก. ที่พร้อมลงบ่อแยกเลี้ยงตามสัดส่วนที่กล่าวไว้ข้างต้น
“การเลี้ยงรอบเร็ว 5 เดือนกว่า ก็ประหยัดหลายๆ อย่าง อาจจะเปลืองค่าอาหาร แต่ลดค่าเสียเวลา เพิ่มรอบการเลี้ยง เพิ่มรอบจำหน่ายผลผลิต ได้เงินเร็วอีกด้วย แล้วทุกวันนี้ไม่ต้องกลัวไม่คุ้มค่า เพราะเราอัดมาแล้ว เก็บข้อมูลได้น้ำหนักเท่าไหร่ ขายได้เท่าไหร่ กินอาหารไปเท่าไหร่ เราแน่นอนแล้วตรงนี้ อีกอย่างเราเลือกใช้สายพันธุ์ลูกปลาที่ดี จึงทำให้เรามั่นใจว่าปลาจะเจริญเติบโตได้เต็มที่กับอาหารที่เราอัดเข้าไป ผลผลิตที่ได้จะสมบูรณ์ตามมา ผมใช้ของกรเกียรติมา 2 ปีกว่าแล้ว ทุกวันนี้ก็ลงเต็มทั้ง 3 บ่อ อีกอย่างที่สำคัญเราต้องการฟาร์มลูกปลานิลที่ออกลูกปลาได้ตลอด ถ้าเราต้องลงปลาเดือนไหน เราสั่งล่วงหน้าแล้วได้ลูกปลาตามกำหนด ไม่ล่าช้าออกไป ก็จะไม่เสียโอกาสที่จะทำเงินในรุ่นต่อไป” คุณแมว กล่าวถึงจุดเด่นและจุดสำคัญของการเลี้ยงปลานิล 5 เดือน จับขายได้
การบริหารจัดการบ่อปลานิล
เมื่อถามถึงส่วนประกอบอื่นๆ ที่เสริมเข้ามาในระบบการเลี้ยงระยะสั้น คุณแมวมุ่งเน้นการรักษาระดับออกซิเจนภายในบ่อเลี้ยง ด้วยการเสริมใบพัดตีน้ำในแต่ละบ่อเลี้ยงประมาณ 3-4 ไร่/แขน หรือคำนวณจากน้ำหนักปลาประมาณ 4 ตัน/แขน เพราะถ้าออกซิเจนในบ่อเลี้ยงเหมาะสมจะส่งผลให้ปลากินอาหารได้ดี เจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่ตามที่กำหนด
“ในส่วนของการจัดการบำบัดน้ำ ผมเลี้ยงระบบน้ำปิด คือ เอาเข้าแล้วจบเลย ถ่ายออกอีกทีตอนจับแค่นั้น ส่วนเรื่องค่าต่างๆ ส่วนมากไม่ค่อยไปจัดการตรงนั้น ส่วนมากดูที่การกินอาหาร ถ้าออกซิเจนพอปลาจะกินอาหารเก่ง นั่นคือปลายังแข็งแรง แต่ถ้าเช้ามาอาหารยังมีลอยอยู่ เราก็จะไม่เลี้ยง หรือวันนั้นอาจจะไม่เลี้ยงเลยก็ได้ แล้วลองสังเกตว่าเกิดจากเหตุผลอะไร ออกซิเจนต่ำ หรือว่าอุณหภูมิเปลี่ยนหรือเปล่า เรื่องพวกนี้ต้องสังเกตให้เร็วและจะแก้ไขได้ทัน” คุณแมว พูดถึงเทคนิคการสังเกตความเหมาะสมของออกซิเจนในบ่อเลี้ยง
อาหารปลาโปรตีน 25% สูตรเดียว เลี้ยงได้จนจับขาย ฉบับ 2 ปราชญ์ปลานิลพานทอง
อีกอย่างที่ คุณตะวัน และ คุณแมว ให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก นั่นคือ “อาหารปลา” ที่ส่งผลโดยตรงต่อการเจริญเติบโตของตัวปลานิล ซึ่งทั้ง 2 ท่าน เลือกใช้อาหารปลาดุก (สำเร็จรูป) ชนิดเม็ดลอยน้ำ “ฟิชเฟิร์ส” โปรตีน 25% ของ บริษัท อินเทคค์ ฟีด จำกัด ตลอดการเลี้ยง ซึ่งเทคนิคการให้อาหารปลานิลจะแตกต่างกันออกไปในแต่ละสภาพการเลี้ยงของแต่ละฟาร์ม บางฟาร์มเลี้ยงปลานิลระยะยาว บางฟาร์มเลี้ยงระยะสั้น หรือรวมถึงการเลี้ยงปลานิลในแต่ละช่วงฤดูกาล
ฟาร์ม คุณตะวัน ช่วงที่ นิตยสารสัตว์น้ำ เข้าไปเยี่ยมชมฟาร์ม ทางฟาร์มจะมีการเลี้ยงปลานิลในระยะเวลาประมาณ 7-8 เดือน การให้อาหารจะคำนวณออกมาให้มีความพอดีต่อจำนวนปลาในบ่อเลี้ยง เพื่อประคองค่าต้นทุนอาหารให้เหมาะสมกับระยะเวลา ลดความเสี่ยงด้านการขาดทุนค่าอาหาร จัดการและควบคุมคุณภาพน้ำได้ง่าย ลดค่าไฟในด้านการใช้ใบพัดตีน้ำ ทำให้ต้นทุนจะไม่สูงอีก หวังได้ผลผลิต
“ จริงๆ แนวทางของพี่ ปลานิล 100 กิโลกรัม ให้กินอาหารอยู่ที่ประมาณ 1.5 กิโลกรัม ถึง 2 กิโลกรัม สูงสุด หรือประมาณ 2% ก็คือ ถ้าใครเลี้ยงปลา 100 กิโลกรัม กินอาหารเกิน 2 กิโลกรัม จะเหลือ แต่ถ้าเลี้ยง 1% ตามปกติจะได้กำไรเยอะหน่อย แต่ของพี่จะเลี้ยงแบบกำหนดเป็นเม็ดอาหารต่อตัวเลย อย่างเช่น มีปลาในบ่อ 1,000 ตัว จะให้ปลากินอาหารตัวละประมาณ 50 เม็ด/มื้อ ประกอบกับด้วยสภาพที่เราจะเลี้ยง น้ำดี อาหารดี ศักยภาพปลาก็จะเดินไซส์ดี แต่ถ้าเราจะให้โตขึ้นมาเร็วนิดนึงแล้วก็ขยับปริมาณอาหารเพิ่มเข้าไป
แต่ใจความสำคัญเลย คือ ถ้าเราเห็นขี้ปลาเริ่มออกมาเป็นก้อน เป็นเส้นสั้นๆ ให้เบาอาหาร เพราะดูจากขี้ที่ลอยขึ้นมา นั่นคืออาหารทั้งนั้น เกษตรกรที่ไม่เข้าใจพอเห็นว่าปลาโตช้าก็ยังให้มันกินเข้าไป อาหารเก่าตัวปลายังไม่ทันเอาไปใช้เลย นิสัยของปลาก็จะกินของใหม่แล้วดันของเก่าทิ้งออกไป ลองไปดูที่กระชังจะเห็นขี้ปลาติดเต็มกระชังเต็มไปหมด นั่นคือ เขาเลี้ยงตามเรท เวลาขึ้นปลามาก็ถามว่าทำไมไม่มีตังค์ ทำไมถึงเลี้ยงไม่ได้กำไร ก็จะไปได้กำไรอย่างไร ค่าอาหารที่สูญเสียไปก็เหมือนโยนตังค์ทิ้งระหว่างเลี้ยงหมดแล้ว” คุณตะวัน เน้นย้ำถึงเทคนิคลดการสูญเสียอาหารปลาโดยใช่เหตุ
และในส่วนเทคนิคการจัดการด้านอาหารของฟาร์มคุณแมว จะเป็นวิธีการที่ต้องใช้ประสบการณ์ในการควบคุมและจัดการเป็นอย่างมาก เพราะทางฟาร์มจะเลี้ยงแบบระยะสั้นเพียง 5 เดือน แนวทางการให้อาหารแบบจัดเต็ม ในแต่ละมื้อจะเลี้ยงให้ปลากินจนอิ่มแต่ไม่ให้เหลือ โดยจะเฝ้าสังเกตตลอดการให้อาหารแต่ละมื้อ เพื่อให้ปลาในบ่อเลี้ยงสามารถเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วและสมบูรณ์ ได้น้ำหนักตรงตามเป้าหมายและตามที่ตลาดต้องการ
“เราเลี้ยงให้ปลาโตเร็ว หลักๆ เลยเราจะใช้อาหารสำเร็จรูปอย่างเดียว โปรตีน 25% ตลอดการเลี้ยง และการอนุบาลเลย ในช่วงอนุบาลปากลูกปลาจะยังเล็กอยู่ เราก็จะเอาอาหารใส่สวิงแขวนให้ตรงจุดให้อาหาร ให้เม็ดอาหารมันค่อยๆ ยุ่ยไปเอง ปลาเล็กก็จะแย่งกันกินได้เองเลย อีกทั้งทำให้ปลาคุ้นกับอาหารและกินต่อได้ยาวๆ จนจบ อย่าง อาหารปลาฟิชเฟิร์ส ของอินเทคค์ พี่ใช้มานานแล้วนะ ถ้ามันใช้แล้วได้ผลดีก็ใช้มาตลอดเลย อีกอย่างเราเลี้ยงปลานิลมันใช้ระยะเวลานาน เวลาจะทดลองแบรนด์ใหม่ต้องใช้เวลานานกว่าจะรู้ผล เราไม่มีเวลาเสี่ยงขนาดนั้น เพราะถ้าผิดพลาดหรือได้ผลไม่ดี เราจะเสียจังหวะ เสียโอกาสไปเปล่าๆ” คุณแมว เน้นย้ำถึงความสำคัญของการจัดการด้านอาหารของฟาร์ม
คุณแมวได้สรุปใจความสำคัญว่า “การเลี้ยงปลานิลไม่ได้ยากจนเกินไป แค่ต้องใช้ความใส่ใจในการกระทำทุกๆ ขั้นตอน เลือกใช้สายพันธุ์ที่มีความสมบูรณ์ทางด้านสายพันธุ์ ร่วมกับอาหารที่โปรตีนเหมาะสมเป็นแบรนด์ที่ได้มาตรฐาน ร่วมกับการจัดการฟาร์มที่สมบูรณ์ รับรองได้ว่าผลผลิตของฟาร์มจะออกดีอย่างแน่นอน”
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายปลานิล
ส่วนที่สำคัญที่สุดที่ขาดไปไม่ได้คงเป็นจุดรับซื้อผลผลิตของทั้ง 2 ฟาร์ม หลังจากได้พูดคุยกับ คุณตะวัน และ คุณแมว จึงได้ทราบว่า ในพื้นที่ของโซนอำเภอพานทอง จะขายผลผลิตปลานิลปากบ่อมากกว่า 100 ตัน และมีแพรับซื้อผลผลิตกว่า 40 แพ ในพื้นที่ ในส่วนแพที่รับซื้อผลผลิตของฟาร์มคุณตะวันและคุณแมว คือ แพเจ๊วาย ที่เป็นเจ้าประจำที่ซื้อขายกันมานาน และต่างคนก็ต่างช่วยเหลือกันในด้านธุรกิจต่างๆ อีกด้วย อาทิ รับจ้างสูบน้ำ ให้เช่าอุปกรณ์ลากปลาหรือจับปลา รถวิ่งปลาอ็อก เป็นต้น ด้วยความเกื้อกูลและจริงใจต่อกัน ทำให้สามารถกลายเป็นธุรกิจยั่งยืนได้จนถึงทุกวันนี้
เลี้ยงกุ้งขาวปนปลานิล สร้างรายได้รายวัน เลี้ยงครอบครัว
ถ้ามีคนถามว่า “เลี้ยงปลานิลกว่าจะขายได้เกือบเป็นปี จะเอาเงินที่ไหนใช้ระหว่างลี้ยง” คำถามนี้เป็นความจริง เพราะการเลี้ยงปลานิลต้องจ่ายค่าอาหารปลาทุกวัน ปลาต้องกินตลอด คนเลี้ยงเองต้องกิน ต้องใช้เลี้ยงครอบครัวอยู่ตลอด
นอกจากการรับจ้างสูบน้ำ ให้บริการเช่าแห อวน ในการจับปลาแล้ว ทาง คุณตะวัน และ คุณแมว ได้บอกถึงแนวทางในการหาเงินระหว่างการเลี้ยงปลานิลระยะยาว ด้วยการ “เลี้ยงกุ้งขาวแวนนาไมร่วมกับปลานิล” ภายในบ่อเลี้ยงเดียวกัน เพราะว่ากุ้งขาวมีระยะการเลี้ยงที่สั้นกว่าปลา สามารถดักกุ้งไปขายได้ตลอดการเลี้ยง นั่นหมายความว่า เราจะมีเงินหมุนเวียนตลอดการเลี้ยงปลานิลระยะยาวแน่นอน
“เกษตรกรในกลุ่มของเราเป็นคนประเภททำได้หลายอย่าง เล่นได้หลายเรื่อง เขาจะมีความคิดที่ดัดแปลงทำโน่น ทำนี่ ที่ได้เงินเข้ามา อย่างที่กำลังทำกันอย่างมาก ก็คือเอากุ้งผสมปลาไปเลย ส่วนใหญ่จะลงกุ้งทุกๆ 30-40 วัน ทั้งปีอาจลงได้สูงถึง 3 รุ่น เลือกปล่อยบางๆ อย่าง 5 ไร่ ปล่อยกุ้งขาวประมาณ 30,000-50,000 ตัวก็พอ แล้วกุ้งจะใช้เวลาเจริญเติบโตภายใน 40-50 วัน หรือถ้าจะเอาไซซ์ใหญ่ก็ลากยาวถึง 70 วันได้ ที่เราปล่อยบางเพราะว่าเราไม่ได้เลี้ยงอาหารกุ้งเพิ่มเข้าไป แต่จะให้กุ้งกินเศษอาหารปลานิลที่เหลือในบ่อ
เพราะฉะนั้นเราก็ไม่ต้องไปลงทุนค่าอาหาร แถมยังช่วยเคลียร์ของเศษอาหารในบ่อได้อีกด้วย แค่ต้องไปลงทุนแค่ลูกพันธุ์ตัวที่เราปล่อยเท่านั้น แต่ก็ต้องไปดูเดือนที่เราจะปล่อยหน่อยนะว่าตรงกับฤดูไหน เพราะจะส่งผลต่อการโตเร็ว โตช้า ติดมาก ติดน้อย ที่เคยทำกันมาแล้วติดดีๆ ต้องทำช่วงหน้าแล้งมันจะได้ผลกว่า เพราะพวกกุ้งไม่ค่อยชอบหน้าฝน ไม่ชอบหน้าหนาว ไม่ชอบการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิน้ำ ถ้าน้ำร้อนไปเรื่อยๆ จะอยู่ได้ทั้งวัน แต่ถ้าฝนตกมาอาจลอยตายได้เลย
แต่สุดท้ายก็อยู่ที่การบริหารจัดการของเกษตรกรว่าระบบการเลี้ยงเป็นอย่างไร เรื่องอาหารหรือระบบน้ำ ปริมาณออกซิเจนในบ่อ ของพวกนี้มันมีความสัมพันธ์กันทั้งหมด” คุณตะวัน ให้แนวทางในการหาเงินหมุนเวียนระหว่างการเลี้ยงปลานิลด้วยการเลี้ยงกุ้งขาวแวนนาไมร่วมกันในบ่อเลี้ยง
เรียกได้ว่าการได้รู้จักกับปราชญ์ปลานิลทั้ง 2 ท่าน เป็นการรับเอาความรู้เชิงปฏิบัติการที่อ้างอิงมาจากความสำเร็จ ซึ่งเกษตรกรมือใหม่หรือท่านที่สนใจด้านการเพาะเลี้ยงปลานิลบ่อดิน สามารถนำมาปรับใช้เป็นแนวทางในการสร้างอาชีพ สร้างรายได้ ให้กับตนเองและครอบครัว และนำแง่คิดดีๆ มาปรับใช้ในชีวิตประจำวัน ได้อีกด้วย
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์น้ำ ฉบับที่ 414
