โคราช ประตูสู่ภาคอีสาน ตำนานเมืองย่าโม นอกจากความเจริญรุ่งเรือง และเป็นเมืองเก่าแก่ที่ถูกจารึกประวัติศาสตร์ไว้ การทำมาหากินของคนโคราชก็ไม่ได้แตกต่างพิสดารอะไร คุณชัยวัฒน์ อดทน หรือที่รู้จักกันในชื่อ ลุงตู่ ผู้บุกเบิกฟาร์มเพาะ เลี้ยงปลาดุก รายสำคัญในจังหวัดนครราชสีมา จากความเป็นพ่อค้าขายกะหรี่ปั๊บ แต่เพราะความชอบที่จะเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ จึงเป็นที่มาของการที่พลิกที่นาเช่ามาเป็นฟาร์มเพาะพันธุ์ปลาดุก พื้นที่ฟาร์มไม่ถึง 10 ไร่ ก่อนจะมาเป็นฟาร์มเพาะพันธุ์ปลาดุกครบวงจร เมื่อปี 2539
การรับซื้อปลาคืนจากลูกบ่อที่เน้น การจับปลายกบ่อ ทุกไซส์
จากประสบการณ์และใจรักที่จะทำ เชื่อว่าลุงตู่ ฟาร์มปลาดุกโคราช ที่ถูกขนานนาม และรู้จักกันในวงการเพาะ เลี้ยงปลาดุก แถบอีสาน ที่ลองถูกลองผิด และการศึกษาหาความรู้ ทั้งภาคทฤษฎีจากกรมประมง และการลงมือปฏิบัติเอง ทำให้เกิดก้าวใหม่ และขยายธุรกิจของตนต่อไปอย่างไม่สิ้นสุด
กว่าจะเป็นลุงตู่ ฟาร์มปลาดุกโคราช ต้องใช้ทั้งเวลา และการวางแผน ควบคู่กับการลงมือปฏิบัติ ถือเป็นธุรกิจครอบครัวที่มาไกลจากที่ตั้งเป้าไว้ ขายลูกปลาเดือนละ 5 แสนตัว ก็อยู่ได้แล้ว แต่ทั้งชื่อเสียงที่สะสมมา บวกกับคุณภาพของลูกพันธุ์ ความใส่ใจดูแลลูกบ่ออย่างทั่วถึง นาทีนี้ถือเป็นฟาร์มขนาดเล็กที่ประสบความสำเร็จ ยอดขายทะลุเป้าถึงหลักล้านตัว/เดือน
ไม่เฉพาะเพียงการเพาะพันธุ์ปลาดุกและจำหน่ายต่อให้กับลูกบ่อ การรับซื้อปลาคืนจากลูกบ่อที่เน้นเข้าใจหัวอกคนเลี้ยง คือ การจับปลายกบ่อ ทุกไซส์ วิธีการนี้พ่อค้าไม่กี่รายที่จะทำได้ ถือเป็นกลยุทธ์พิชิตใจลูกบ่อ และสร้างความเชื่อมั่นให้ลูกบ่อได้ ว่า เลี้ยงปลาดุก จากฟาร์มลุงตู่ ขายได้แน่นอน
การผสมพันธุ์ปลาดุก
ปลาดุกจำเป็นต้องฉีดกระตุ้นเพื่อให้เกิดการผสมพันธุ์กัน แม่พันธุ์ที่ใช้จะเป็นแม่ปลาดุกอุย และใช้น้ำเชื้อของปลาดุกรัสเซียมาผสม จะได้ปลาดุกลูกผสม เรียกว่า ปลาดุกบิ๊กอุย
การเตรียมความพร้อมพ่อแม่พันธุ์นั้นจะเลี้ยงเองในฟาร์ม แม่พันธุ์ที่ดีจะมีอายุตั้งแต่ 8 เดือนขึ้นไป น้ำหนัก 250 กรัม/ตัว ถึงจะนำมาเป็นแม่พันธุ์ได้ ส่วนพ่อพันธุ์รัสเซียจะเลี้ยงให้ได้อายุ 1 ปีขึ้นไป น้ำหนักไม่เกี่ยงว่าจะเท่าไหร่ ขอแค่อายุได้ ก็สามารถนำน้ำเชื้อมาใช้ได้แล้ว แม่พันธุ์ 1 ชุด จะใช้ผสมพันธุ์ 3-4 ครั้ง
หลังจากนั้นไปก็จะผลัดเปลี่ยนแม่พันธุ์ชุดใหม่เข้ามาแทนที่ การเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์จะเลี้ยงแยกบ่อ ส่วนอาหารจะไม่เน้นให้เยอะ จะให้กินตามความเหมาะสม คือ ให้ปลาได้กินเพื่อบำรุง แต่จะไม่ใช่การขุนพ่อแม่พันธุ์ให้อ้วนเกินไป ทางลุงตู่ฟาร์มกล่าวอีกว่าในช่วงที่เข้าหน้าหนาวการเพาะพันธุ์จะต้องหยุด เพราะอุณหภูมิต่ำ ไข่จะฟักตัวยาก
ช่วงที่เหมาะสมในการเริ่มฉีดอยู่ระหว่างเดือน ก.พ.-ต.ค. ทางฟาร์มจำเป็นต้องวางแผนเพื่อให้ลูกพันธุ์และพ่อแม่พันธุ์ที่เลี้ยงสามารถจำหน่ายให้กับลูกบ่อ และหากเกษตรกรใดสนใจจะนำพ่อแม่พันธุ์ไปฉีดเอง ทางลุงตู่ก็มีชุดพ่อแม่พันธุ์พร้อมจำหน่ายในราคาถูก คือ แม่พันธุ์กิโลกรัมละ 200 บาท ส่วนพ่อพันธุ์อยู่ที่กิโลกรัมละ 50 บาท
การ เลี้ยงปลาดุก ในบ่อดิน
พ่อแม่พันธุ์จะเลี้ยงในบ่อดินขนาด 15x20x1.20 เมตร เมื่อพ่อแม่พันธุ์ที่เลี้ยงได้ขนาดอายุครบกำหนดจะตีอวนขึ้นมาคัดแยกพ่อแม่พันธุ์ที่สมบูรณ์แข็งแรง โตดีกว่าพวกเดียวกันในบ่อ ลักษณะแม่พันธุ์ที่พร้อมจะสังเกตเห็นส่วนท้องจะอูม อวัยวะเพศจะเต่ง สีแดงชมพู
ส่วนพ่อพันธุ์ตัวผู้จะดูเพียงปลาดุกรัสเซียมีอายุ 1 ปีขึ้นไปเท่านั้น การฉีดจะใช้ฮอร์โมนสังเคราะห์ที่ใช้กันทั่วไปในวงการเพาะลูกพันธุ์สัตว์น้ำ ที่เรียกว่า Superfacte บดรวมกับ Motilium ผสมกับน้ำกลั่น ความเข้มข้นในการดึงยาไปฉีดกระตุ้นแม่พันธุ์จะฉีดที่ความเข้มข้นมากกว่าพ่อพันธุ์ และจะฉีดเพียงเข็มเดียว เพื่อไม่ให้พ่อแม่ปลาบอบช้ำ คือ บริเวณกล้ามเนื้อใต้ครีบหลังของปลา ปลาดุกจะมีผิวหนังเหนียว และลื่น
ก่อนจะทำการฉีดจะต้องเช็คตัวปลาก่อน จึงปักเข็มฉีดยาลงไป โดยทำมุมกับตัวปลาประมาณ 45 องศา เมื่อเข็มทะลุผิวหนังถึงกล้ามเนื้อแล้วจึงค่อยๆ ปล่อยฮอร์โมนเข้าไปในตัวปลา หลังจากฉีดแล้วประมาณ 12 ชั่วโมง จะทำการตรวจสอบแม่ปลาว่าพร้อมที่จะรีดไข่ได้หรือไม่ โดยการจับแม่ปลาขึ้นมาแล้วเอามือแตะ หรือบีบเบาๆ ที่บริเวณท้อง หากมีไข่ไหลออกมาแสดงว่าแม่ปลานั้นพร้อมที่จะรีดไข่
ไข่ปลาดุกอุยที่สมบูรณ์เต็มที่จะมีสีน้ำตาล หรือถ้าฉีดเช้า รีดไข่ตอนเย็น ฉีดเย็น รีดไข่ตอนเช้า สำหรับตัวผู้จะใช้การผ่าท้องเพื่อเอาท่อน้ำเชื้อออกมาบดผสมกับไข่ของแม่ปลา ก่อนการรีดจะต้องทำให้ปลาสลบเสียก่อน แล้วจึงจะสามารถรีดไข่ใส่ภาชนะที่รองรับ เมื่อรีดไข่ออกมาแล้วจะใช้ท่อน้ำเชื้อมาขยี้บนกระชอนผ้า
จากนั้นใช้ขนไก่คนไข่กับน้ำเชื้อให้เข้ากัน 1-2 นาที จึงรินน้ำทิ้ง ใช้น้ำใหม่ล้างทำความสะอาดไข่อีกครั้ง แล้วจึงนำไข่ไปเพาะในบ่อเพาะฟักต่อไป การฟักไข่ ไข่ปลาดุกเป็นไข่ติดวัสดุ ลักษณะกลม สีน้ำตาลเป็นเงาใส ไข่แก่จะมีสีน้ำตาลเข้ม การฟักจะทำในบ่อที่มีการเตรียมน้ำ และแปลอวน มีการพ่นน้ำ และมีเครื่องให้อากาศช่วย ไข่จะฟักออกเป็นตัวใช้เวลาประมาณ 24 ชั่วโมง บ่อเพาะฟักขนาด 2.5×2.5 สามารถอนุบาลลูกปลา 3 แสนตัว หรือจากการให้แม่ปลา 3 กิโลกรัม
การอนุบาลลูกปลาดุกอุย
ลูกปลาดุกอุยที่ฟักออกเป็นตัวใหม่ๆ จะกินอาหารจากถุงไข่แดงที่ติดอยู่กับตัวปลา ประมาณ 1-2 วัน ถุงไข่แดงจะยุบ หลังจากนั้นจึงเริ่มให้อาหารจำพวกไข่แดงต้มบดละเอียดให้กิน 2-3 วัน แล้วจึงย้ายลงบ่ออนุบาล จะเป็นบ่อดินที่มีการตากบ่อ ฆ่าเชื้อ แล้วเติมน้ำเข้าวันไหน ปล่อยลูกปลาลงบ่อวันนั้นทันที
ที่ฟาร์มของลุงตู่จะไม่เน้นการเตรียมน้ำ เพราะถ้าหากเตรียมน้ำไว้จะเกิดศัตรูของลูกปลาขึ้นในบ่อ ส่งผลให้อัตรารอดของลูกปลาดุกติดน้อย เนื่องจากมีศัตรูจำพวกแมลง ลูกฮวก หนอนแดง กินลูกปลาดุกอุยที่มีขนาดเล็กกว่าเป็นอาหาร
การให้อาหารลูกปลาดุก
หลังจากปล่อยลูกปลาลงบ่อแล้วจะเริ่มให้ไรแดงเป็นอาหารเสริมเพิ่มเข้าไปจากที่ส่วนหนึ่งมากับน้ำอยู่แล้ว อัตราส่วนการใช้ไรแดงจะใช้ที่ลูกปลาดุก 1 ล้านตัว ให้กินไรแดง 20 กิโลกรัม/วัน ลูกปลา 10 วัน ลุงตู่กล่าวว่าจะสังเกตเห็นปลาเริ่มดิ่ง ปลาดิ่งก็คือ ปลาที่รอด ดิ่งตัวตรง จะรู้ได้เลยถึงอัตรารอดว่าปลาที่ลงไปอนุบาลติดเยอะหรือไม่ เป็นช่วงเวลาสำคัญที่จะต้องเฝ้าระวังว่าปลาจะน๊อค หรือไม่น็อคน้ำ ให้สังเกตหลังจากฝนตก
แต่ถ้าผ่านช่วง 10 วัน ไปแล้ว ก็ไม่ต้องห่วง ในเรื่องของอัตรารอด 10 วันแรก ถือเป็นช่วงอันตรายที่ต้องเฝ้าระวัง เมื่อผ่านพ้นขีดอันตรายเข้าสู่วันที่ 15 ของการอนุบาล จะเริ่มให้กินอาหารปลาดุกเม็ดจิ๋ว อายุปลา 20 วัน ก็เริ่มขยับเบอร์อาหารเป็นอาหารปลาดุกเม็ดเล็ก ใช้ระยะเวลาในการอนุบาล 35 วัน จึงเริ่มลากอวนคัดไซส์ลูกปลาออกจำหน่าย
การจำหน่ายลูกปลาดุก
ลูกปลาที่อนุบาลในบ่อดิน และพร้อมจำหน่ายต่อให้กับลูกบ่อ จะเป็นลูกปลาที่มีขนาดตัวตั้งแต่ 1-5 นิ้ว ซึ่งก่อนจำหน่ายจำเป็นต้องมีการคัดแยกไซส์ปลาก่อน ไซส์ที่จำหน่ายจะได้เสมอ ลูกบ่อนำไปเลี้ยงต่อแล้วปลาไม่แตกไซส์ และอีกมาตรการเพื่อลดความเสี่ยงเรื่องอัตรารอดให้ลูกบ่อที่รับลูกบ่อ
ลูกปลาที่พร้อมจำหน่ายจะมีขนาดตั้งแต่ 1-2 นิ้ว, 2-3 นิ้ว, 3-4 นิ้ว ซึ่งลูกปลานิ้วตามขนาดดังกล่าว อัตราการรอดเมื่อนำไปเลี้ยงต่อจะสูง และราคาปลาก็ไม่สูงมาก อยู่ในราคาย่อมเยา ระหว่างตัวละ 30-50 สตางค์ ขึ้นอยู่กับไซส์ที่ลูกบ่อต้องการ และช่วงที่เพาะพันธุ์ คือ ช่วงต้นปีหลังหน้าหนาวและปลายปีก่อนเข้าหน้าหนาว ราคาลูกพันธุ์จะดี เพราะเป็นช่วงที่ไข่ฟักยาก
สำหรับเกษตรกรที่สนใจจะเลี้ยงจริงๆ อย่างน้อยๆ ต้องเคยนำลูกปลาตุ้มไปชำเองเพื่อลดต้นทุนค่าลูกพันธุ์ ความยากของมือใหม่นั้นเป็นเรื่องของอาหารที่ให้ คือ ไรแดงไม่มี เพราะไรแดงถือเป็นแหล่งโปรตีนชั้นสุดยอดที่ธรรมชาติให้มา แต่หากมีให้ไม่เพียงพอ อัตรารอดก็จะมีน้อย
หากเกษตรกรต้องการที่จะลดต้นทุน มีวิธีการง่ายกว่านั้นก็คือ การซื้อพ่อแม่พันธุ์ 1 กิโลกรัม ไปทำการฉีดเพื่อเพาะฟักเอง จะได้ไข่เป็นล้านฟอง การลงทุนหลักพันใครๆ ก็ฉีดได้ เพราะมีฮอร์โมนสังเคราะห์ในการฉีดกระตุ้นง่าย และสะดวกกว่า ซึ่งทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับว่าอาหาร (ไรแดง) ต้องสามารถเพาะขึ้นมาเอง หรือจัดหามาไว้ให้ลูกปลากินได้อย่างเพียงพอ ในระยะเวลาที่ย้ายลูกปลาลงไปอนุบาลในบ่อดิน
การจำหน่ายอาหารปลาดุก
ปลาดุกเป็นปลากินเนื้อ ถ้าใช้อาหารสำเร็จรูปในการเลี้ยงปลา ต้นทุนต่อบ่อค่อนข้างสูง การพลิกแพลงมาใช้ชิ้นส่วนไก่บดละเอียด เลี้ยงปลาดุก ถือเป็นทางรอดที่ทำให้ต้นทุนลดลง ผลตอบแทนเพิ่มสูงขึ้น จากความอยู่ทนในวงการเพาะ เลี้ยงปลาดุก การรับชิ้นส่วนไก่มาบด ไม่ว่าจะเป็นหัว ไส้ หรือโครงไก่ ในต้นทุนไม่สูง เพราะความคุ้นเคยกับโรงงานไก่ ราคาซื้อจึงไม่สูง เมื่อราคาซื้อมาถูก นำมาบดแปรสภาพแล้วแพ็คใส่ถุง ขนส่งไปให้ลูกบ่อในราคาย่อมเยา
เป็นทางรอดที่ทำให้ลูกบ่อได้ใช้ของดี ราคาถูก เลี้ยงปลา นอกจากจะเป็นการลดต้นทุนให้กับเกษตรกรแล้ว ลูกสาวที่เป็นหัวแรงหลักยังสามารถสร้างงาน สร้างรายได้ อีกทางหนึ่ง ทั้งการเปิดตลาดและการบริหาร ถือเป็นธุรกิจครอบครัวแบบครบวงจร “สร้างงาน สร้างเงิน” ที่ดีให้กับครอบครัว
กะหรี่ปั๊บ เลิศรส อาชีพหลักของลุงตู่ ถ้าไม่มีกะหรี่ปั๊บในวันนั้น คงไม่มีปลาดุกโคราช ลุงตู่ฟาร์ม ในวันนี้ ถึงแม้ยอดจำหน่ายจะทะลุเป้าที่ตั้งไว้ กะหรี่ เลิศรส ก็ไม่หายไปจากชีวิตของลุงตู่ ในแต่ละวันจะมียอดผลิตขาย และมีหน้าร้านของตนเอง ออกจำหน่ายเฉลี่ยสัปดาห์ละ 1,000-1,500 ชิ้น จำหน่ายชิ้นละ 10 บาท ใช้แรงงานในครอบครัวสับเปลี่ยนหมุนเวียนกันไปขายในทุกๆ วัน รายได้หลักหมื่นต่อสัปดาห์
ฝากถึง…เกษตรกรที่สนใจเลี้ยงปลาดุก
สำหรับเกษตรกรที่สนใจอาชีพการ เลี้ยงปลาดุก เป็นรายได้เสริม รูปแบบใหม่สไตล์ลุงตู่ ขอแนะนำการ เลี้ยงปลาดุก เป็นรายได้เสริมในบ่อพลาสติก ที่ลงทุนต่ำ ติดตั้งง่าย ย้ายสะดวก ปลาโตเร็ว เกษตรกรสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ 167 หมู่ 4 ต.สุรนารี อ.เมือง จ.นครราชสีมา 30000 ปลาดุกโคราช ลุงตู่ฟาร์ม ได้ที่ 08-1913-7385, 08-3685-6187 ลุงตู่พร้อมให้คำปรึกษาด้วยความยินดี คุณกัญญาณัฐ อดทน (บิว) โทร.08-1913-7385