ปลากะพง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lates calcarifer มีรูปร่างลำตัวหนาและด้านข้างแบน เป็นปลาเศรษฐกิจที่กรมประมงส่งเสริมให้เลี้ยง เป็นปลาที่สามารถปรับสภาพให้อยู่ได้ทั้ง น้ำจืด น้ำกร่อย และ น้ำเค็ม ปลาชนิดนี้เลี้ยงกันแพร่หลายในเขตจังหวัดชายทะเลของประเทศไทย เนื่องจากเลี้ยงง่าย โตเร็ว เนื้อมีรสชาติดี
การเพาะเลี้ยงปลากะพง
อย่าง จังหวัดสมุทรสาคร ตั้งอยู่ปากแม่น้ำท่าจีน คุณเอกวุฒิ เหลืองขมิ้น ทำฟาร์มปลากะพงอยู่ที่บ้านเลขที่ 65/3 ม.5 ต.ยอดระบัตร อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร 74120 ให้สัมภาษณ์กับนิตยสารสัตว์น้ำว่า ฟาร์มแห่งนี้มีบ่อเลี้ยงทั้งหมด 18 บ่อ แบ่งเป็น 2 โซน โซนแรก มี 3 บ่อ ขนาดบ่อละ 2 ไร่ เป็นบ่อที่ตนดูแลเอง และอีกโซน มี 15 บ่อเลี้ยง ขนาดบ่อละ 2-3 ไร่ และกำลังขุดเพิ่มอีก 1 บ่อ ขนาด 2 ไร่ เช่นเดียวกัน ซึ่งเป็นของมารดาเป็นผู้ดูแล
คุณเอกวุฒิซื้อปลานิ้ว ไซส์ 2-3 นิ้ว ราคาตัวละ 5 บาท แล้วเอามาอนุบาลในคอก โดยกั้นอวนเป็นลักษณะตัว T อนุบาลนานประมาณ 1 เดือน ก็จะเริ่มดึงตาข่ายล้อมขึ้นโดยจะเริ่มเปิดคอกกั้นตามอายุของปลา เพื่อให้ลูกปลาว่ายออก ลดความหนาแน่น อัตราหนาแน่นที่เลี้ยงอยู่ในปัจจุบันเริ่มต้นที่ 10,000-12,000 ตัว/ไร่ วิธีกั้นคอกเป็นลักษณะรูปตัว T จะทำให้อัตรารอดดีขึ้น และทำให้ปลาเข้าเยื่อได้เร็ว ขนาดปลาจะมีขนาดที่ใกล้เคียงกัน ลดจำนวนการแตกไซซ์ และกินกันเองมากขึ้น
การอนุบาลลูกปลาไซส์เล็ก ต้องใจเย็น วิธีการให้อาหารจะแตกต่างจากปลาที่โตแล้ว โดยเริ่มคำนวณอาหารจาก น้ำหนักตัวของปลาคิดเป็น 3 เปอร์เซ็นต์ เนื่องจากปลามีขนาดเล็ก กระเพาะอาหารก็มีขนาดเล็กตาม ควรแบ่งให้หลายมื้อเพื่อให้ปลาจำได้ว่ากินอาหารเวลาไหน ให้อาหารบริเวณใด แต่ที่นำมาลงก็จะเป็นปลาที่ฝึกมาแล้ว
เมื่อเลี้ยงได้ประมาณ 1 เดือน จึงค่อยๆ ขยายคอกให้มีขนาดที่ใหญ่ขึ้น หรือปลามีขนาดที่โตขึ้น เกิดความหนาแน่น ปลาเริ่มเครียด ไม่กินอาหาร ก็จะเอาคอกออกทันที การอนุบาลปลาด้วยตัวเองจะทำให้เราสามารถปรับสภาพน้ำกับปลาให้เข้ากันได้ ปลาจะมีขนาดไซส์ที่เสมอกัน และมีอัตรารอดที่มากขึ้น
การบริหารจัดการบ่อปลากะพง
ก่อนเลี้ยงต้องทำการตากบ่อครึ่งเดือน หรือตากบ่อจนแห้งสนิท ดันเลนขึ้นขอบบ่อ และโรยปูนขาวให้ทั่วเพื่อฆ่าเชื้อ การนำน้ำเข้าก็เอามาจากคลองธรรมชาติ ซึ่งจะต้องกรองทุกครั้ง เพื่อลดสิ่งแปลกปลอมที่ไม่ต้องการเข้ามาในบ่อเลี้ยง เช่น ไข่จากปลาอื่นๆ ที่เราไม่ต้องการ หรือสัตว์น้ำที่เป็นอันตรายต่อลูกปลา จากนั้นทำการเตรียมน้ำประมาณ 10 วัน มีความเค็มไม่เกิน 5 และมีการวัดค่าน้ำต่างๆ เช่น ค่า pH เป็นต้น
ช่วงแรกๆ ให้อาหารขนาดเล็ก (เบอร์ 3) ทั้งเช้าและเย็น พอประมาณ 3-4 เดือน ปลาโตจนกินอาหารเบอร์ 5 จะให้อาหารวันละมื้อ เพื่อลดปัญหาอาหารเหลือตกลงค้าง และถ้าให้ 2 มื้อตามเดิม ปลาจะไม่ย่อย อาหารจะเต็มท้อง จึงแก้ปัญหาให้อาหารแค่วันละมื้อ คือ มื้อเช้า และหยุดให้อาหารในมื้อเย็น ให้อาหารสูงสุดเบอร์ 6 ระยะเวลาการเลี้ยงสูงสุดประมาณ 5-6 เดือน จะได้หัวปลาไซส์กิโลฯ
การตีน้ำจะใช้เครื่องตีน้ำประมาณ 4-5 แขน/บ่อ และมีหัวทรายทำออกซิเจนรอบบ่อ จะทำการเปิดเครื่องตีน้ำและหัวทราย 24 ชั่วโมง ซึ่งเป็นระบบไฟฟ้า แต่ก็จะมีระบบน้ำมันไว้สำรองเวลาไฟดับ ถ้าช่วงปลาเล็กจะตีไม่เกิน 2 แขน และเพิ่มจำนวนการให้ออกซิเจนภายในบ่อมากขึ้นเรื่อยๆ เป็น 3-5 แขน ตามอายุของปลาภายในบ่อเลี้ยง ยิ่งปลามีจำนวนมากเท่าไหร่ ออกซิเจนในน้ำต้องห้ามต่ำโดยเด็ดขาด แทบจะเปิดเครื่อง 24 ชั่วโมง กันเลย
ปัญหาและอุปสรรคในบ่อปลากะพง
ปลากับเรื่องโรคเป็นของคู่กันอยู่แล้ว ต้องคอยดูเรื่องปลาป่วย ปลาเป็นแผล และโรคเห็บในปลา ถ้าช่วงไหนปลาไม่ค่อยกินอาหาร จะทำการสุ่มปลาส่งตรวจในห้องแลปทันที
การดูแลคุณภาพน้ำจะมีการถ่ายน้ำเข้าออกทุกอาทิตย์จากคลองธรรมชาติ โดยไม่ผ่านบ่อพัก แต่จะมีตัวกรอง และมีการเติมจุลินทรีย์ควบคู่กับการถ่ายน้ำ ซึ่งระหว่างเลี้ยงจะมีการให้แร่ธาตุ วิตามินเสริม โดยคุณพ่อเป็นคนดูแลเรื่องนี้ด้วยตนเอง
การให้อาหารปลากะพง
คุณเอกวุฒิบอกเราว่าตั้งแต่ที่เลี้ยงเองมา 3 ปี ช่วงที่ยากที่สุด คือ ช่วงการเรียกปลา หรือการเคาะเรียกปลาให้ปลารวมกลุ่ม ไม่กระจายเวลาให้อาหาร เพราะถ้าช่วงให้อาหารปลาไม่จับกลุ่มกัน จะทำให้ปลาแตกไซส์ทันที โดยการเคาะต้องเคาะที่จุดเดียวบริเวณที่ให้อาหารเสมอ ถ้าปลาฝึกมาดี 2-3 วัน ก็ฝึกได้ แต่ปลาที่ต้องฝึกนานๆ เป็นอาทิตย์ก็มี และทั้ง 3 ฤดู ช่วงหน้าหนาวจะเลี้ยงปลายากที่สุด
คุณเอกวุฒิกล่าวว่าตนใช้อาหารของอเมซอนตั้งแต่เริ่มเลี้ยงใหม่ๆ ตั้งแต่สมัยคุณพ่อ คุณแม่ เลี้ยง จึงมั่นใจอาหารของอเมซอน เพราะอาหารมีคุณภาพ FCR ต่ำตั้งแต่เลี้ยงมาไม่เคย FCR สูง 1.11-1.15 ตลอด ในด้านการบริการเข้ามาให้บริการติดตามลูกค้าอยู่เสมอ ใช้อาหารของอเมซอนแล้วทำให้ปลาสีสวย เป็นที่ต้องการของตลาด ปลาทรงสวย น้ำหนักดี ทนโรค เลี้ยงสบาย มีเวลาไปทำอย่างอื่นได้อีก
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายปลากะพง
ช่วงเวลานี้ต้องยอมรับว่าราคาปลากะพงสูงกว่าปกติ การจับขายจะทำการจับทุกเดือน หมุนเวียนกันแต่ละบ่อ เน้นขายให้แพประจำ ทำการจับและไปส่งที่แพเอง บ่อขนาด 3 ไร่ ลงปลาประมาณ 30,000 ตัว ได้ปลาประมาณ 20 ตัน ต้นทุนทั้งหมดไม่เกิน 70 บาท ราคาเฉลี่ยขาย 138 บาท/กิโลกรัม จะได้กำไรประมาณ 60-70 บาท/กิโลกรัม คูณกับน้ำหนักปลาที่ได้แล้วจะได้กำไรเฉียดล้านบาทเลย
คุณเอกวุฒิบอกว่าอยากจะสานต่ออาชีพที่คุณพ่อ คุณแม่ ได้สร้างเอาไว้ เพราะตนเองเป็นลูกชายเพียงคนเดียว อยากช่วยเหลือ และแบ่งเบาภาระให้คุณพ่อ คุณแม่ และพัฒนาฟาร์มให้ดียิ่งขึ้น
คุณเอกวุฒิบอกว่า “ ส่วนใครที่คุณพ่อ คุณแม่ เป็นเกษตรกรอยู่ อย่าอายที่จะสานต่ออาชีพของพ่อ แม่ ” เราต้องสานต่ออาชีพที่คุณพ่อ คุณแม่ สร้างมากับมือ ถึงจะเหนื่อยแต่คุ้ม และก็เป็นอาชีพที่ทำให้เรามีถึงทุกวันนี้ และคนรุ่นใหม่ที่ไม่มีพื้นฐานเรื่องการเลี้ยงปลากะพงก็สามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ หรือให้ทางอะเมซอนช่วยดูแล เพราะเขามีประสบการณ์ มีเทคนิค มีเครื่องมือที่ทันสมัย พร้อมให้บริการตลอดการเลี้ยง
ขอขอบคุณ คุณเอกวุฒิ เหลืองขมิ้น บริษัท อะเมซอน กรุ๊ป อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด 138/7 หมู่ 2 ต.บางแก้ว อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม 75000 สนใจติดต่อโทร.095-317-9996 คุณไฟฟ้า
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์น้ำ ฉบับที่ 391
