ไทยรักษ์ฟาร์ม ยืนยัน ลูกปลา มานิตย์ “ซุปเปอร์แบล็ค” กินเก่ง โตเร็ว
หากพูดถึงการเลี้ยง ลูกปลา ปลานิลเป็นปลาที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในหมู่เกษตรกรของประเทศไทย มีต้นกำเนิดมาจากพันธุ์ปลา “Nile Tilapia” ซึ่งปลาชนิดนี้เจริญเติบโตได้ดี เลี้ยงง่าย และมีรสชาติที่ดี เหมาะที่จะเป็นแหล่งอาหารโปรตีนที่สำคัญ จึงทำให้ปลานิลเป็นปลาที่นิยมบริโภคโดยทั่วไป
การเพาะเลี้ยงปลานิล
ทีมงานนิตยสารสัตว์น้ำ มีโอกาสเดินทางมายัง จ.สมุทรปราการ เพื่อมาพบกับเกษตรกรคนเลี้ยงปลานิล ที่ถือว่าเป็น “เซียน” เลยก็ว่าได้ เกษตรกรท่านนี้คลุกคลีกับการเลี้ยงปลานิลมาตั้งแต่เด็กๆ เป็นครอบครัวที่เลี้ยงปลามานานกว่า 3 ทศวรรษ คุณสุกัลย์ กลิ่นพวง หรือคุณบุ๊ค เจ้าของ “ไทยรักษ์ฟาร์ม” กับเคล็ดลับวิธีการดูแลจัดการฟาร์มให้ได้ผลผลิตปลานิลที่มีคุณภาพ ควบคู่กับต้นทุนการผลิตที่เหมาะสม
“สมัยก่อนแถวนี้ขึ้นชื่อเรื่องทำนา คุณปู่ผมจะเพาะพันธุ์ปลาขาย ตอนนั้นผมอายุแค่ 12 ปี ปู่ก็นำปลาจีนเข้ามาเพาะขาย โดยมีอาจารย์จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์เป็นที่ปรึกษาและคอยให้คำแนะนำ ก็จะเลี้ยงกันตามท้องนา เพราะปลาจีนจะกินพวกข้าว ใบข้าว แล้วจับไปส่งขายที่ตลาดเยาวราช หลังจากนั้นในรุ่นคุณพ่อก็ได้มีการเลี้ยงปลานิล และเลี้ยงไก่บนบ่อปลา จากพื้นนาก็ดันพื้นมาทำเป็นบ่อปลา แล้วหว่านข้าว เมื่อต้นข้าวขึ้นอ่อนๆ จึงเริ่มปล่อยปลาลงไป ผสมกับเลี้ยงไก่แบบหนาแน่น 6 พันตัว บนบ่อปลาอีกด้วย เพื่อให้ปลาได้อาหารธรรมชาติ ซึ่งสมัยนั้นปลานิลขายได้กิโลกรัมละ 12 บาท ถือว่าผมโตมากับการเลี้ยงปลามาตลอด ก็ยึดถือเป็นอาชีพมาจนถึงทุกวันนี้”คุณบุ๊คเผยถึงที่มาของการเลี้ยงปลานิล
เนื่องจากคุณบุ๊คคลุกคลีกับการเลี้ยงปลามาตั้งแต่เด็ก พอเริ่มเข้าสู่วัยทำงานเต็มตัวก็เข้ามาบริหารจัดการทำฟาร์มของตัวเอง เริ่มเลี้ยงจากปลานิลเพศผู้ของบริษัทยักษ์ใหญ่ และลูกปลาของเจ้าอื่นๆ พลิกผันลองผิดลองถูกปรับเปลี่ยนวิธีการเลี้ยงมาหลากหลายแบบ จนมาพบ “หัวใจ” ของการเลี้ยงปลา ซึ่งมีอยู่ 3 ประการ คือ สายพันธุ์, อาหารปลา และการจัดการภายในฟาร์ม
สายพันธุ์ปลานิล
“สายพันธุ์” ปัจจุบันคุณบุ๊คเลือกใช้ลูกปลาสายพันธุ์ “ซุปเปอร์แบล็ค” ของมานิตย์ฟาร์ม เนื่องจากเป็นสายพันธุ์ที่โตเร็ว ทรงสวย สันหนา ได้สเปคตามที่ตลาดต้องการ “ตอนนี้ผมใช้ลูกปลาของมานิตย์ฟาร์มมาร่วม 10 ปีแล้ว เราเห็นพัฒนาการของเขามาตลอด ลูกปลาของมานิตย์ตอบโจทย์ได้ดี เลี้ยงแล้วได้กำไร สำหรับคนเลี้ยงปลาถ้าได้พันธุ์ปลาที่ดีก็ทำให้คนเลี้ยงมีความมั่นใจ เลี้ยงแล้วไม่เสียเงินไปฟรีๆ ถ้าเลี้ยงแล้วได้กำไร คนเลี้ยงก็มีกำลังใจ และลูกปลาสายพันธุ์มานิตย์ โตเร็ว แข็งแรง กินเก่งมาก ผมถึงเลือกใช้มาตลอด”
แต่ก่อนที่คุณบุ๊คมาใช้ลูกปลามานิตย์นั้น เขาเจอกับปัญหาเรื่องคุณภาพของสายพันธุ์ปลามาโดยตลอด เช่น ลูกปลาโตช้า กินเท่าไรก็ไม่โต ตายเยอะ และตายแทบทุกช่วงในระหว่างการเลี้ยง แต่พอมาใช้ลูกปลามานิตย์ การจัดการก็ง่ายขึ้น เพราะลูกปลากินเก่ง และโตเร็ว ถ้าให้เทียบลูกปลามานิตย์กับลูกปลาของบริษัทอื่น ต่อให้ปล่อยไปก่อน 2 เดือน อย่างไรลูกปลามานิตย์ก็โตทันแน่นอน
ข้อดีของอาหารปลา “มานิตย์ เอ็ม-เอ็น (MN)”
“อาหารปลา” ในส่วนของอาหารปลาถือว่าเป็นปัจจัยสำคัญของคนลี้ยงปลา เพราะต้นทุนหลักอยู่ที่อาหารปลา จะขาดทุน หรือเหลือกำไรเยอะ อาหารปลาคือตัวชี้วัด ซึ่งแน่นอนว่าคุณบุ๊คนอกจากใช้ลูกปลาจากมานิตย์ฟาร์มแล้ว ยังเลือกใช้อาหารปลาของมานิตย์อีกด้วย ภายใต้ชื่อ แบรนด์ “มานิตย์ เอ็ม-เอ็น (MN)” สูตรพิเศษสำหรับปลาสายพันธุ์ซุปเปอร์แบล็คโดยเฉพาะ เพราะกินแล้วปลาโตเร็ว ให้เนื้อมาก เนื้อแน่น FCR ต่ำ “เราเลือกปลาที่สายพันธุ์ถูกพัฒนาให้โตเร็ว ดังนั้นอาหารที่ปลากินจะต้องมีคุณภาพ ให้พลังงานสูง สารอาหารครบถ้วน แต่ย่อยง่าย ปลาจะได้ดูดซึมสารอาหารเหล่านั้นไปใช้ประโยชน์ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้ปลาแข็งแรง และมีสุขภาพที่ดี ผมถึงเลือกใช้อาหารปลามานิตย์มาโดยตลอด ซึ่งไม่เคยพบปัญหาเรื่องปลาโตช้า หรือปลาผอมเลย มีเพียงช่วงแรกที่ใช้อาหารของมานิตย์ ก่อนจับเกิดผิดพลาดนิดหน่อย ปลาน็อกขึ้นมา แต่ผลที่ได้ คือ ใช้อาหารมานิตย์แล้วปลาตัวใหญ่มาก สันหนา ถึงปลาจะน็อก แต่มีเกษตรกรเข้ามาถามเยอะมากว่าใช้อาหารอะไรทำไมตัวใหญ่ สันหนาขนาดนี้ เราก็บอกไปว่าใช้อาหารมานิตย์ กลายเป็นว่าตอนนั้นแบรนด์อาหารดังมาก เมื่อเราเห็นว่าใช้แล้วดีจริง จึงนำเข้ามาขายที่ร้าน” คุณบุ๊คกล่าวเพิ่มเติม
การบริหารจัดการบ่อปลานิล
“การจัดการบ่อ” เรื่องของบ่อเลี้ยงเป็นสิ่งที่เกษตรกรเจ้าของบ่อต้องสนใจและใส่ใจมากที่สุด เพราะถึงแม้อาหารปลาและลูกพันธุ์จะดีแค่ไหน แต่การจัดการบ่อไม่ดี ปลาที่เลี้ยงก็จะเสียหายไปด้วย โดยเฉพาะเรื่องคุณภาพน้ำที่เลี้ยงจะต้องเหมาะสมกับการเจริญเติบโตของตัวปลา ปัจจุบัน “ไทยรักษ์ฟาร์ม” เน้นการเลี้ยงปลาในรูปแบบบ่อขนาดใหญ่ กินพื้นที่กว่า 60 ไร่ ปล่อยลูกปลาในอัตราความหนาแน่นเฉลี่ย 7-8 หมื่นตัว/บ่อ หรือประมาณ 1,200-1,300 ตัว/ไร่ ซึ่งเลี้ยงปลานาน 7 เดือน ก็จะได้ผลผลิตรวมกว่า 40 ตัน เลยทีเดียว
การเตรียมบ่อของทางฟาร์ม เริ่มต้นจากการพักหน้าดินประมาณ 7-10 วัน แค่พอให้หมาดๆ หากมีเลนมากจะนำรถมาดันเลนให้ความหนาลดลงครึ่งหนึ่ง แล้วจึงใช้จุลินทรีย์หว่านเพื่อกำจัดเลน ตามด้วยการหว่านปูนขาวให้ทั่วทั้งบ่อ เพื่อปรับ pH ดินให้เป็นกลาง และกำจัดสัตว์หน้าดิน แล้วจึงปล่อยน้ำเข้าบ่อครั้งแรก 1 เมตร แล้วค่อยๆ เติมจนสูง 1.5-3 เมตร ที่ฟาร์มจะทรีตประมาณ 15-20 วัน
“เทคนิคการทำน้ำ” คือ ใช้มูลไก่ไข่สดเทรอบบ่อ โดยบ่อขนาด 60 ไร่ จะใช้มูลไก่ไข่ทั้งหมดประมาณ 10 ตัน โดยแบ่งให้อาทิตย์ละ 2 ตัน จนครบจำนวน ซึ่งประโยชน์ของมูลไก่ไข่นั้นจะช่วยเรื่องการทำสีน้ำ ให้มีแพลงก์ตอนพืช และช่วยสร้างอาหารธรรมชาติ อาทิ หนอนแดง ไรแดง สำหรับเป็นอาหารของลูกปลาเพราะมีโปรตีนสูงช่วยให้ปลาโตเร็ว นอกจากนี้มีการลงปูนขาว หรือโดโลไมท์ อัตราไร่ละ 1 ถุง น้ำหนัก 10 กก. ด้วย
เมื่อเตรียมน้ำแล้ว คุณบุ๊คจะปล่อยลูกปลาขนาด 4 มิลลิเมตร (ใบมะขาม) ลงสู่บ่อใหญ่เลย โดยไม่ผ่านการอนุบาล เนื่องจากคุณบุ๊คได้ให้เหตุผลว่า “ผมเคยอนุบาลลูกปลาก่อนปล่อย ด้วยความไม่รู้ตอนนั้นไปอนุบาลช่วงหน้าแล้งพอดี ลูกปลาตายเกือบหมด เพราะไม่มีน้ำในบ่อเลี้ยง บวกกับการจัดการเรายังไม่ดีพอ ตอนนั้นอนุบาลไปประมาณ 7 หมื่นตัว เหลืออยู่ 7 พันตัว เมื่อปลาตายกลับกลายว่าเป็นการเพิ่มงาน เพราะต้องซื้อปลามาใหม่ ผมจึงเลิกอนุบาลลูกปลา ปล่อยลงบ่อใหญ่เลย แต่ปล่อยจำนวนน้อยลง จากแต่ก่อนปล่อยไร่ละ 3,000 ตัว ลดลงเหลือไร่ละ 1,200-1,300 ตัว เพราะอากาศสมัยนี้ค่อนข้างแปรปรวน การปล่อยปลาแบบบางลงทำให้ปลาอยู่สบายขึ้น โตดี การดูแลจัดการก็ง่ายขึ้น”
การให้อาหารปลานิล
หลังจากปล่อยลูกปลาไปแล้ว คุณบุ๊คจะให้อาหารทันที โดยเน้นอาหารปลามานิตย์โปรตีนสูง 40% ในช่วง 1-2 เดือนแรก เพราะต้องการฝึกให้ปลารู้จักที่กินอาหาร และต้องการให้ปลาโตเร็วที่สุด ไซซ์ขยับเพื่อให้พ้นปากของนก โดยในช่วง 1-2 เดือนแรก จะให้อาหาร 2 มื้อ/วัน ช่วง 10 โมงเช้า และบ่าย 2-3 โมงเย็น เนื่องจากช่วงนี้น้ำในบ่อจะมีออกซิเจนเยอะ ปลาจะกินอาหารดี หากเย็นเกินไปอากาศจะปิด และปลาอาจจะน็อกตายได้ เมื่อครบ 2 เดือน หรือตัวปลามีขนาดพ้นปากนกแล้ว คุณบุ๊คจะปรับเบอร์อาหารมาใช้โปรตีน 15% นาน 3-4 เดือน และเมื่อเข้าช่วงสุดท้ายของการเลี้ยง จะเปลี่ยนอาหารมาใช้โปรตีน 25% เพื่อขุนเนื้อปลาก่อนจับ โดยคุณบุ๊คจะใช้ระยะเวลาในการเลี้ยงปลานิลเพียง 7-8 เดือน เท่านั้น จะได้น้ำหนักปลามากกว่า 40 ตัน เฉลี่ย 1-1.2 กิโลกรัม/ตัว ในระหว่างการเลี้ยง ทางฟาร์มจะไม่มีการถ่ายเทน้ำ แต่จะมีท่อสำหรับน้ำล้นอยู่บริเวณท้ายบ่อ เนื่องจากคุณบุ๊คมองว่าการเปลี่ยนถ่ายน้ำนั้นเป็นต้นทุนที่สูง เพราะตนมีขนาดบ่อที่ใหญ่ ดังนั้นจึงเลือกใช้วิธีการบริหารจัดการน้ำให้ดี พยายามไม่ให้เกิดการสะสมของเสียที่พื้นบ่อในจำนวนมาก โดยสังเกตจากสีน้ำ หากน้ำมีสีที่เปลี่ยนไปจะต้องรีบแก้ไขเพื่อให้ทันท่วงที
ข้อดีของการเลี้ยงปลาแบบบางจะช่วยให้ปลาอยู่สบาย ออกซิเจนในบ่อจะเยอะ อัตราการเกิดโรคก็ลดลงตาม เมื่อปลาอยู่สบายก็จะกินเก่ง บวกกับสายพันธุ์ที่กินดุอยู่แล้ว ทำให้ปลาโตเร็ว สร้างเนื้อเร็ว นอกจากอาหารปลามานิตย์แล้ว คุณบุ๊คยังใช้จุลินทรีย์ “ซีเคียว พอนด์” ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์จุลินทรีย์คุณภาพของมานิตย์ในบ่ออีกด้วย เพื่อช่วยลดตะกอนของเสียบริเวณพื้นบ่อได้อย่างรวดเร็ว อีกทั้งยังช่วยรักษาคุณภาพน้ำให้เหมาะสมกับการเลี้ยงปลา และที่สำคัญช่วยลดกลิ่นโคลนและสาหร่ายในตัวปลาลงได้
การจำหน่ายอาหารปลา และลูกปลาสายพันธุ์ซุปเปอร์แบล็ค
นอกจากประกอบอาชีพเกษตรกรผู้เลี้ยงปลานิลแล้ว คุณบุ๊คยังเปิดร้านเกี่ยวกับอุปกรณ์การเกษตร โดยเริ่มมาจากการขายพันธุ์ปลาต่างๆ แล้วขยับขยายมาเรื่อยๆ จนเปิดเป็นร้านขายอุปกรณ์การเกษตร ภายใต้ชื่อร้านว่า “ไทยรักษ์ฟาร์ม” เปิดให้บริการมานานกว่า 10 ปี ซึ่งแน่นอนว่าคุณบุ๊คได้วางจำหน่ายอาหารปลามานิตย์ และลูกปลาสายพันธุ์มานิตย์แท้ “ซุปเปอร์แบล็ค” ซึ่งหากเกษตรกรที่อยู่ในละแวก จ.สมุทรปราการ ก็สามารถติดต่อสั่งจองอาหารปลา หรือลูกปลา ได้โดยตรงกับทางร้าน
เคล็ดลับของการเลี้ยงปลานิล
เมื่อถามถึงเคล็ดลับความสำเร็จของอาชีพเลี้ยงปลา คุณบุ๊คให้ความเห็นว่า “สิ่งแรกที่ช่วยให้ประสบความสำเร็จเลย ก็คือ ลูกปลา ถ้าลูกปลาดีก็จะช่วยให้จัดการสิ่งต่างๆ ง่ายขึ้น แล้วก็อยู่ที่ระบบการจัดการของเราเองด้วย ต้องดูแลเอาใจใส่ ไม่ใช่เลี้ยงๆ ไปแล้วก็ทิ้งไม่ดูแล และฝากถึงเกษตรกรคนเลี้ยงปลาในช่วงหน้าฝน อยากให้ดูแลในเรื่องของคุณภาพน้ำเป็นหลัก เพราะเมื่อฝนตกมันจะชะล้างสิ่งแปลกปลอมลงบ่อเราได้”
ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก คุณสุกัลย์ กลิ่นพวง โทร : 081-988-2997 (คุณบุ๊ค), 096-583-6156 (คุณม่วง)
สนใจข้อมูลเพิ่มเติมเรื่องอาหารปลา/ลูกปลา สามารถติดต่อได้ที่ มานิตย์ เจเนติกส์ จำกัด 116/1 หมู่ 1 ต.หนองปลาไหล อ.เขาย้อย จ.เพชรบุรี 76140 ปลาเล็กติดต่อ : 091-545-1564, 099-424-4563, ปลาลงกระชังติดต่อ : 061-614-2894
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์น้ำ ฉบับที่ 372
