การดูแลสุขภาพในปัจจุบันเป็นเรื่องที่กำลังได้รับความสนใจจากตลาดผู้บริโภคเป็นอย่างมาก อาหารเพื่อสุขภาพกลายเป็นตัวเลือกต้นๆ ที่กำลังถูกจับตามอง ไข่ไก่ก็เป็นผลิตภัณฑ์อีกอย่างที่เป็นที่นิยม ในวันนี้นิตยสารสัตว์บกจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับ ‘ อุดมชัยฟาร์ม ’ ที่ประสบความสำเร็จในการทำธุรกิจไก่ไข่ออร์แกนิค ที่สืบทอดต่อกันมารุ่นต่อรุ่น และประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก
ปัญหาและอุปสรรคด้านตลาดไข่ไก่
คุณธนเดช แสงวัฒนกุล เป็นทายาทรุ่นที่ 2 ของอุดมชัยฟาร์ม หรือ ห้างหุ้นส่วนจำกัด อุดมชัยฟาร์ม พระพุทธบาทสระบุรี โดยในอดีตคุณธนเดชได้ดำเนินกิจการจำหน่ายไข่ไก่ โดยเริ่มจากตลาดในพื้นที่ ก่อนจะขยับขยายไปยังภูมิภาคต่างๆ ทั้ง ภาคเหนือ ภาคอีสาน อุดมชัยฟาร์มดำเนินกิจการมาอยู่หลายปีตั้งแต่เริ่มก่อตั้ง ก่อนจะมาเจอจุดพลิกผันอย่างการเกิดไข้หวัดนกในปี 2546-2547 ที่ทำให้วงการการเลี้ยงสัตว์ปีกต้องปรับตัวครั้งใหญ่เพื่อให้อยู่รอดท่ามกลางการระบาด
เนื่องจากวิกฤตของตลาดที่ทำให้ผู้บริโภคไม่เชื่อมั่นในการบริโภคไข่ไก่และสัตว์ปีกในช่วงนั้น สาเหตุใหญ่เนื่องจากการเลี้ยงในประเทศยังไม่ถูกควบคุมอย่างเข้มงวดจากกรมปศุสัตว์เหมือนปัจจุบัน ในตอนนั้นกำลังการผลิตไข่ไก่ของฟาร์มเข้าหลักแสนต่อวัน เมื่อเกิดเหตุการณ์โรคระบาดขึ้น ทำให้ตลาดไม่สามารถจำหน่ายสินค้าได้ ไข่ไก่เหลือ เป็นสต๊อกสินค้าต่อวันเป็นจำนวนมาก จนต้องเคลียร์สินค้าออก ทั้ง การแจก และ การทำลาย
จนทำให้คุณธนเดชกลับมาคิดว่าถ้าหากยังเป็นแบบนี้อยู่อาจทำให้ฟาร์มไปไม่รอดได้ เนื่องจากมีแต่รายจ่าย ไม่มีรายรับเข้ามาเลย แถมยังเกิดความเสียหายจำหน่ายไข่ออกไปสู่ท้องตลาดไม่ได้ แต่การจะลดต้นทุนในการเลี้ยงไม่ใช่ว่าจะสามารถลดได้อย่างรวดเร็ว เพราะหากไม่ให้อาหารอาจทำให้ไก่ตายได้ หรือหากไม่ตาย ผลผลิตที่ได้ก็ไม่ได้คุณภาพ เพราะการอดอาหารจะทำให้ไก่อ่อนเพลีย และเกิดอาการเจ็บป่วย จนกลายเป็นจะต้องทำลายทิ้ง เพราะไม่สามารถฟื้นฟูแม่ไก่ให้กลับมาแข็งแรงสมบูรณ์ในอนาคตได้
หลังจากที่ฝ่าฟันวิกฤตไข้หวัดนกมาได้ ผู้บริโภคก็กลับมารับประทานไข่อย่างแพร่หลาย อีกทั้งราคาสินค้าถูกขยับขึ้นมาอัตโนมัติ ทำให้ทางฟาร์มยืนหยัดอยู่ในวงการไก่ไข่ได้อย่างมั่นคง หลังจากนั้นทางอุดมชัยฟาร์มได้มีการปรับกลยุทธ์ในการเลี้ยงใหม่ เพราะหากเกิดปัญหาด้านการเจ็บปวดอีก อาจเกิดความเสียหายเป็นวงกว้างได้
การเลี้ยงแม่ไก่ไข่ด้วย 5 ดี
ปัจจุบันอุดมชัยฟาร์มใช้วิธีการเลี้ยงแม่ไก่แบบปล่อยฝูง สามารถเดินได้อย่างอิสระ “เราเริ่มคิดถึงการลดการใช้ยาปฏิชีวนะกับแม่ไก่ จากที่เคยเลี้ยงในปริมาณที่มาก ก็เริ่มลดปริมาณในการเลี้ยงลงเพื่อลดความแออัด ซึ่งจะแตกต่างกับฟาร์มอื่นที่จะเลี้ยงในกรงตับ เน้นให้แม่ไก่ได้อยู่กับธรรมชาติ เพื่อลดภาวะเครียดของแม่ไก่ กลายเป็นที่มาของชื่อเรียกแม่ไก่ในฟาร์มว่า “แม่ไก่อารมณ์ดี” ในตอนนี้จำนวนแม่ไก่ของอุดมชัยฟาร์มเหลือเพียงหลักหมื่นต้นๆ เท่านั้น” คุณธนเดช เปิดเผย
การลดแม่ไก่ของอุดมชัยฟาร์มเป็นหนึ่งในวิธีการควบคุมดูแลเอาใจใส่แม่ไก่ ทั้งใน พฤติกรรม และ อาหาร อุดมชัยฟาร์มจะคัดสรรวัตถุดิบในสูตรอาหารไก่ที่มีคุณภาพ ซึ่งถูกคิดค้นมาตั้งแต่สมัยคุณพ่อ ทำให้แม่ไก่ได้รับปริมาณและสารอาหารที่เพียงพอกับความต้องการ ทำให้ผลผลิตที่ได้ให้เหมาะสมกับตลาดที่ผู้บริโภคต้องการดูแลสุขภาพ หรือผู้ป่วยที่มีปัญหาด้านสุขภาพ เนื่องจากผู้ป่วยบางรายอาจพบว่าแพ้สารเคมี หรือสารอาหารตกค้างจากอาหารไก่ ซึ่งส่งผลมายังไข่ไก่และผู้บริโภคโดยตรง
คุณธนเดชเล่าว่า ปัจจุบันการเลี้ยงแบบ แมส โปรดักส์ (Mass Product) ที่กำลังเป็นที่นิยมนั้น จะคำนึงถึงต้นทุนการผลิตในการเลี้ยงปริมาณที่เยอะ เจ้าของฟาร์มจะต้องคำนวณว่า ไข่ไก่ 1 ฟอง จะลดต้นทุนให้ได้มากที่สุด การคำนวณต้นทุนจำนวนมาก โดยมีกฎหลักๆ อยู่ไม่กี่ข้อ 1. อยู่รอด 2. กำไรเยอะ 3. แข่งขันกับตลาดได้ อาจส่งผลให้แม่ไก่ได้รับสารอาหารที่ไม่เพียงพอ ส่งผลให้ไข่ไม่ได้คุณภาพได้
แตกต่างกับการเลี้ยงแบบออร์แกนิคที่หลักการมีเพียงไม่กี่ข้อ อย่างการปล่อยให้แม่ไก่ได้อยู่กับธรรมชาติ อาหารที่ใช้จะต้องได้คุณภาพ ซึ่งทางอุดมชัยฟาร์มจะคัดเอาวัตถุดิบที่มีคุณภาพเท่านั้น ส่งผลให้ต้นทุนในการผลิตค่อนข้างสูงกว่าเดิม แตกต่างจากตลาดทั่วไป การเลี้ยงแบบออร์แกนิคที่มีคุณภาพจะต้องคำนึงถึง “โรงเรือนดี อาหารดี น้ำดี อากาศดี พันธุ์สัตว์ดี การจัดการดี” อีกด้วย
คุณธนเดชเรียกได้ว่า แนวคิดนี้เขากลับมาคิดว่า หากเป็นตนเองนั้นควรจะดูแลแบบไหน แล้วนำมาปรับใช้กับแม่ไก่ ดังคำกล่าวว่า “YOU ARE WHAT YOU EAT ได้ทานอะไรเข้าไปก็จะได้ออกมาแบบนั้น” เป็นแนวทางหลักในการดูแลเอาใจใส่แม่ไก่ของอุดมชัยฟาร์ม
การบริหารจัดการฟาร์มไก่ไข่
อุดมชัยฟาร์มมีพื้นที่ที่ถูกคำนวณมาแล้วว่าเหมาะสมกับจำนวนไก่ภายในฟาร์ม โดยจัดสภาพให้มี กิ่งไม้ หรือ ขอนจับ เพื่อให้แม่ไก่มีพฤติกรรมในการใช้ชีวิตอย่างเป็นธรรมชาติ รวมไปถึงโรงเรือน ที่จะเป็นพื้นที่ที่เหมาะสมกับไก่ ควรแห้งสนิท และไม่มีความชื้นแฉะสะสม เพราะความชื้นจะทำให้เชื้อซัลโมเนลล่า (Salmonella) หรือเชื้ออีโคไล (E. coli) เจริญเติบโต และหากไก่บริโภคอาหารที่มีเชื้อโรคเข้าไป อาจส่งผลถึงผลผลิตที่ออกมาได้
คุณธนเดชสำทับว่า โดยปกติแล้วทางฟาร์มจะสุ่มตรวจเชื้อโรคซัลโมเนลล่า 1-2 ครั้ง ในรอบ 1 ปี หรือมีการสุ่มตรวจสารตกค้าง และตรวจเชื้อโรค จากทางกรมปศุสัตว์เช่นกัน เพราะเชื้อโรคจำพวกนี้มีผลต่อการจำหน่ายในตลาด หากส่งไปขายยังต่างประเทศ และพบการปนเปื้อนของเชื้อโรค หรือ ยาปฏิชีวนะ จะทำให้สินค้าต้องถูกส่งกลับ หรือปฏิเสธการซื้อขายได้เลยทีเดียว
คุณธนเดชเล่าว่า โรงเรือนของอุดมชัยฟาร์มจะเป็นลักษณะฟาร์มปิด โรงเรือนเปิดซึ่งถูกสร้างให้มีลักษณะหลังคาสูงโปร่ง เพื่อให้เกิดไหลเวียนของอากาศ โดยอากาศร้อนจะลอยตัวเหนือลม และให้ลมเย็นพัดเข้ามาภายในโรงเรือน พื้นจะเป็นคอนกรีต และมีวัสดุรองพื้น ด้านข้างจะถูกตีด้วยตาข่ายเพื่อกันนกธรรมชาติเข้ามาปะปนภายใน เพราะนกธรรมชาติอาจนำพาเชื้อโรคมาสู่ไก่ได้
หากเข้าช่วงฤดูร้อนที่อากาศร้อนจัด ทางฟาร์มจะใช้สปริงเกลอร์พ่นน้ำไปบนหลังคาของโรงเรือนเป็นบางเวลา จะช่วยให้โรงเรือนเย็นขึ้นโดยไม่เกิดความชื้นสัมพัทธ์มากเกินไป เป็นการระบายความร้อนให้กับแม่ไก่ ร่วมกับการสร้างหลังคาสูง ให้เกิดอากาศไหลเวียน และใช้พัดลมขนาดใหญ่เพื่อระบายลมร้อน ต่างจากระบบ EVAP ที่จะเป็นการสร้างแบบหลังคาเตี้ย และใช้ความเย็นจากไอน้ำระบายอากาศ อาจส่งผลให้เกิดความชื้นสูง กลายเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค เช่น เชื้อรา ไวรัส และยังรวมไปถึงแบคทีเรีย ให้เจริญเติบโตได้นั่นเอง
การเลือกสายพันธุ์ไก่ไข่ในการเพาะเลี้ยงนั้นจะขึ้นอยู่กับ ฟองไข่ สีผิวไข่ และ รูปร่างของไข่ไก่ ในปัจจุบันการเลือกไข่ในตลาดนั้นมักจะเลือกไข่ที่มีสีผิวสีน้ำตาล ทรงรี สายพันธุ์แม่ไก่ที่อุดมชัยฟาร์มนำมาเพาะนั้นเป็นสายพันธุ์ที่นิยมที่ถูกนำเข้ามาจากฝั่งยุโรป และมีราคาสูงกว่าพันธุ์ไข่ไก่ที่มีสีขาว ที่ไม่เป็นที่นิยม
คุณธนเดชเล่าว่า ในอดีตนั้นทางฟาร์มมีการผลิตพันธุ์สัตว์ออกมาเองทั้งหมด เพื่อให้เป็นพันธุ์ของทางฟาร์มโดยตรง แต่ปัจจุบันฟาร์มได้ลดจำนวนของแม่ไก่ลง การซื้อพันธุ์เข้ามาเป็นทางเลือกที่คุ้มทุนมากกว่าการผลิตเอง โดยอุดมชัยฟาร์มจะซื้อไก่ช่วง 15-17 สัปดาห์ มา และดูแลปรับพฤติกรรมของแม่ไก่สาว ไข่ไก่จะเริ่มผลิตจากแม่ไก่ในช่วง 24-25 สัปดาห์ ในช่วงนี้ทางฟาร์มจะปรับอาหารเพื่อให้แม่ไก่ได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วน และให้ผลผลิตตามธรรมชาติ อุดมชัยฟาร์มไม่ใช้วิธีในการเร่งโต หรือ เร่งไข่ เพื่อเพิ่มผลผลิต จึงทำให้อายุของแม่ไก่ยืนยาว และแข็งแรงกว่าปกติ
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายไข่ไก่
“ลูกค้ามักจะโทรกลับมาว่า ไข่ของอุดมชัยฟาร์ม ทานแล้วรู้เลย” เป็นหนึ่งในคำบอกเล่าจากลูกค้าของทางอุดมชัยฟาร์ม ซึ่งทางคุณธนเดชบอกว่า ความแตกต่างของไข่ขึ้นอยู่กับ การเลี้ยงดู การผลิต และ อาหาร ที่ถูกคัดมาอย่างมีคุณภาพ ราคาของไข่ไก่จากฟาร์มมีราคาสูงขึ้นตามความเหมาะสม ปัจจุบันแม่ไก่ของอุดมชัยฟาร์มจะให้ผลผลิตหลักพันต่อวัน เพราะทางฟาร์มไม่ได้ตีตลาดใหม่ เน้นการรักษาและซื้อใจลูกค้าดั้งเดิม
อีกทั้งในตอนนี้ทางฟาร์มเกิดปัญหาด้านแรงงานที่ไม่ได้เพิ่มคนงานเข้ามา เนื่องจากอาจก่อให้เกิดปัญหาจากการเลี้ยง และเกิดความเสียหายได้ อีกทั้งปัญหาเรื่องของโควิด-19 ที่ทำให้อัตราการรับแรงงานลดลง เพราะหากรับคนใหม่เข้ามา อาจมีโอกาสที่จะมีเชื้อแฝงเข้ามาภายในฟาร์มได้ อุดมชัยฟาร์มจึงลดจำนวนการผลิตลง
ไข่ของอุดมชัยฟาร์มจะแบ่งเป็น 3 ขนาด โดยแบ่งเป็น ไข่ไก่ที่มีน้ำหนักต่อฟองมากกว่า 55 กรัม จะถูกจัดเป็นไข่ไก่ขนาดใหญ่ ไข่ที่มีน้ำหนักต่อฟองอยู่ที่ 50-55 กรัม จะถูกจัดเป็นไข่ไก่ขนาดกลาง และ ไข่ไก่ที่มีน้ำหนักต่อฟองน้อยกว่า 50 กรัม จะถูกจัดเป็นไข่ไก่ขนาดเล็ก ปัจจุบันไข่ขนาดใหญ่จะถูกส่งไปยังห้างสรรพสินค้าชื่อดัง ส่วนไข่ ขนาดกลาง และ ขนาดเล็ก จะถูกส่งไปยังร้านขายอาหารสุขภาพนั่นเอง
โดยปกติแล้วทางฟาร์มจะนำแม่ไก่ปลดระวางไปแจกในพื้นที่ หรืออาจเกิดการตายก่อนจะไปปลดระวางบ้าง หรือหากส่งออกไปยังโรงฆ่าสัตว์ก็จะต้องมีการตรวจสอบอย่างถูกต้องตามมาตรการของกรมปศุสัตว์ ซึ่งโรงฆ่าสัตว์ที่ไก่ปลดระวางในฟาร์มถูกส่งไปจะต้องได้มาตรฐานตามระเบียบของกรมปศุสัตว์นั่นเอง แต่ส่วนมากแล้วทางฟาร์มจะมีคนรอรับซื้อไก่ปลดระวางอยู่เป็นประจำ เพราะไก่มีขนาดที่เท่ากัน หรือในวงการเรียกกันว่า ไม่ตกไซส์ อีกทั้งยังมีโปรตีนที่มากกว่าไขมัน ทำให้เป็นที่ต้องการเป็นอย่างมาก
กล่าวได้ว่า อุดมชัยฟาร์มผลิตไข่เพื่อผู้รักในการดูแลสุขภาพ เนื่องจากการดูแลอย่างเอาใจใส่ อีกทั้งยังให้ผลผลิตที่ได้คุณภาพเป็นอย่างมาก แม้จะพบกับปัญหาที่เกิดขึ้น แต่อุดมชัยฟาร์มไม่เคยละทิ้งอุดมการณ์ที่ต้องการส่งต่อผลผลิตที่มีคุณภาพให้กับผู้บริโภค ทำให้อุดมชัยฟาร์มยังคงเป็นที่นิยม และยืนหยัดอยู่ในวงการของไก่ไข่มาอย่างยาวนาน
อ้างอิง : นิตยสารสัตว์บก ฉบับที่ 343
