เลี้ยงแพะ แกะ เพื่อธุรกิจท่องเที่ยว
เกษตรกรรมปศุสัตว์และการท่องเที่ยว กลายเป็นทางออกและเพิ่มพูนรายได้ เพื่อความอยู่รอดของเกษตรกรในปัจจุบันและถือว่าได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี
“สุรชาติฟาร์มแพะ-แกะ” เป็นฟาร์มที่มีการเลี้ยงสัตว์หลากหลายชนิด ได้แก่ แพะ แกะ กระต่าย และห่าน โดยเมื่อ 2 ปีที่แล้ว ทีมงานนิตยสารสัตว์บกได้แนะนำให้รู้จักความเป็นมาของฟาร์มกันแล้ว และในฉบับนี้ทางทีมงานฯได้นำความเคลื่อนในไหวการเปลี่ยนแปลงฟาร์มแพะจาก คุณสุรชาติ เกิดขาว เจ้าของฟาร์ม ทั้งระบบการจัดการฟาร์ม การจัดการแปลงหญ้า และรับออกงานอีเว้นท์
ปัจจุบันได้ลาออกจากงานประจำแล้วเริ่มทำเกษตรเชิงท่องเที่ยวอย่างเต็มรูปแบบมากขึ้น ได้เปิดโอกาสให้ทางโรงเรียนและผู้ที่สนใจ เข้ามาเยี่ยมชมฟาร์ม
ทางฟาร์มจะเลี้ยงแพะ-แกะรวมในคอกเดียวกัน เนื่องจากสัตว์ทั้งสองมีการจัดการที่เหมือนกัน รวมถึงการทำวัคซีน และการถ่ายพยาธิจะใช้โปรแกรมเดียวกัน เช่นจะทางฟาร์มจะถ่ายพยาธิทุกๆ 2 เดือน จะมีการสลับตัวยา อาจจะเป็นฉีด กรอกปาก หรือผสมอาหาร ส่วน FMD จะทำทุก 6 เดือน นอกจากนี้ยังมีการตรวจโรคบเซลโลซิสโดยเจาะเลือดไปตรวจ เนื่องจากต้องใช้หลักฐานประกอบในการขนย้ายสัตว์เมื่อมีการออกงานอีเว้นท์ ส่วนเรื่องการจัดการและการดูแลด้านอื่นๆจะเหมือนกัน
ในช่วงนี้ทางฟาร์มจะเน้นเลี้ยงแกะมากกว่าแพะ เพราะนักท่องเที่ยวส่วนมากจะนิยมแกะมากกว่า เพราะแกะจะมีลักษณะขนฟู ตัวนุ่ม น่าจับ และคาดว่าทางฟาร์มจะซื้อแกะเข้ามาเพิ่ม ถึงแม้ว่าแกะจะเป็นที่นิยมแต่ทางฟาร์มก็ไม่ได้ให้ความสำคัญกับแพะลดลง เพราะอนาคตนักท่องเที่ยวอาจจะเปลี่ยนมานิยมแพะอีก จึงเลี้ยงไว้เพื่อสร้างความหลากหลาย
ปัจจุบันแพะ-แกะที่เลี้ยงมีทั้งหมด 27 ตัว แบ่งเป็นแพะ-แกะป้อนนม 12 ตัว พ่อ-แม่พันธุ์ 15 ตัว อนาคตจะเพิ่มจำนวนแพะอีก ให้ได้ 50 ตัว และไม่ขยายจำนวนการเลี้ยงไปมากกว่านี้ เพราะเป็นฟาร์มขนาดเล็กจึงเน้นการจัดการเป็นหลักเพื่อให้สามารถดูแลอย่างทั่วถึง เนื่องจากทางฟาร์มจะไม่จ้างพนักงาน ซึ่งจะช่วยกันทำในครอบครัว ถ้ามีเยอะเกินกำลังของคนดูแลคุณภาพของสัตว์เลี้ยงก็จะลดลง หากมีการซ่อมบำรุงหรือออกงานอีเวนท์ซ้อนกันก็จะจ้างพนักงานแบบพาร์ทไทม์หรือแบบรายวัน “ผมจะเลี้ยงแบบค่อยๆ โตอย่างมั่นคง จะไม่โตแบบก้าวกระโดด เพราะบางฟาร์มเลี้ยงในจำนวนที่มาก ทำให้การจัดการไม่ครอบคลุม เกิดความเสียหาย ทำให้ขาดทุนจนต้องเลิกกิจการไปก็มี” คุณสุรชาติกล่าวเสริม
นอกจากนี้ทางฟาร์มเลี้ยงห่าน นกกระจอกเทศ และกระต่าย โดยสัตว์แต่ละชนิดจะถูกจัดโซนให้อยู่อย่างเป็นสัดเป็นส่วน
ด้านอาหารจะเน้นการลดต้นทุน โดยให้สัตว์เลี้ยงกินพืชอาหารสัตว์ในท้องถิ่น เช่น กระถิน ใบมะม่วง ใบกล้วย และเสริม TMR ที่ทำมาจากต้นข้าวโพดฝักอ่อนที่เกษตรกรหักฝักออก จากนั้นจะนำไปสับด้วยเครื่อง แล้วนำมาทำ TMR หรือถ้าหากมีหญ้าเนเปียร์มากก็จะนำมาหมักไว้ ซึ่งทางฟาร์มมีแปลงปลูกหญ้าเนเปียร์และรูซี่ภายในฟาร์ม โดยนำพันธุ์หญ้ามาจากปศุสัตว์อำเภอ
แต่ละวันการให้อาหารช่วงเช้าจะให้ประมาณ 07.00-08.00 น. โดยเปิดให้ลูกค้าเข้าป้อนนมเวลา 09.00-16.00 น. หากเป็นวันหยุดราชการหรือวันเสาร์-อาทิตย์จะเลื่อนเวลาปิดเป็น 18.00 น.
สำหรับการไล่ยุง ทางฟาร์มมีวิธีการก่อไฟไล่ยุง และมีการเสียบไฟไล่ยุงด้วย ช่วงฤดูหนาวก็มีการสุมไฟให้เกิดความอบอุ่น
หากเปรียบเทียบในด้านการจัดการของเลี้ยงแพะ แกะ แบบขุนเพื่อจำหน่ายเนื้อ จะแตกต่างกับการเลี้ยงแบบเชิงท่องเที่ยว เนื่องจากในการจัดการการเลี้ยงแบบเชิงท่องเที่ยวจะละเอียดกว่า เช่นการควบคุมเรื่องโรค เพราะการเปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวจะมีบุคคลภายนอกเข้าฟาร์มเป็นจำนวนมาก เพราะนั้นจะต้องมีการเตรีมการเป็นอย่างดีในการรักษาความสะอาด แต่การทำปศุสัตว์เชิงท่องเที่ยวก็ต้องมองในเรื่องการตลาดและทำเลที่ตั้งของฟาร์มด้วยว่าเป็นจุดดึงดูดนักท่องเที่ยวหรือไม่
สายพันธุ์ที่เลี้ยงจะเป็นลูกผสมทั่วไป เพราะเน้นป้อนนม จึงไม่จำกัดเปอร์เซ็นต์ของสายเลือด แต่จะเน้นเฉดสีที่มีความสวยงาม สะดุดตา เพราะปัจจุบันมองเรื่องปศุสัตว์แนวท่องเที่ยวเป็นหลัก แหล่งท่องเที่ยวรับซื้อแพะแกะส่วนใหญ่จะอยู่ในเขตจังหวัดราชบุรี ชลบุรี และระยอง
ทางฟาร์มมีการขยายพันธุ์ ผลิตลูกแพะ-แกะเองและซื้อเข้ามา ระยะเวลาในการเลี้ยงปกติแพะ-แกะจะตั้งท้องประมาณ 5 เดือน อายุที่สามารถผสมพันธุ์ได้จะอยู่ที่ 8 เดือน รวมกันแล้วจะต้องใช้เวลาผลิตลูก 13 เดือน เมื่อแพะ-แกะคลอดลูกออกมาก็จะให้ลูกกินนมน้ำเหลืองจากแม่ประมาณ 3 วันแรก เพื่อเป็นการสร้างภูมิต้านทานโรค จากนั้นจะฝึกให้ทดลองดูดนมจากขวดนม จนลูกแพะ-แกะมีอายุประมาณ 2 เดือน ก็จะทำการแยกออกจากแม่ เพื่อป้องกันไม่ให้แม่โทรม จากนั้นจะค่อยๆ อุ้มป้อนนม
เมื่อซื้อแพะ-แกะเข้ามาจะต้องมีคอกกักโรคไว้ต่างหาก เพื่อกักโรคประมาณ 7-14 วัน ก่อนนำเข้ารวมกับฝูง สำหรับแพะ-แกะที่นำไปออกงานอีเวนท์ก็เช่นเดียวกันจะมีการกักโรคก่อนนำเข้าฝูงด้วยเช่นกัน
การจัดการด้านสิ่งแวดล้อม เนื่องจากทางฟาร์มเลี้ยงสัตว์ไม่มีความแน่นหนา จึงไม่มีกลิ่นมูลสัตว์มารบกวน เพราะมูลแพะ แกะ จะแห้งง่าย โดยส่วนมากทางฟาร์มจะเก็บมูล 2 สัปดาห์/ครั้ง มูลที่เก็บได้นำไปบรรจุกระสอบประมาน 20-30 กก. จำหน่ายให้เกษตรกรในราคา 30 บาท/กระสอบ ถ้าเป็นลูกค้าขาจรจะขาย 35 บาท/กระสอบ โดยส่วนมากลูกค้าที่มาซื้อจะเป็นชาวสวนยาง และอีกส่วนหนึ่งคุณสุรชาติจะนำไปใส่แปลงหญ้า ต้นไม้ และกกไผ่ ในบริเวณฟาร์ม
สำหรับงานอีเวนท์ ทางคุณสุรชาติจะมีอยู่ 2 ลักษณะ คือ งานเช่า และงานจ้าง ซึ่งทางฟาร์มมีกฎเกณฑ์อยู่ เช่นงานเช่า ทางฟาร์มจะแจกนม แจกหญ้า ให้นักท่องเที่ยวฟรี แล้วแต่ว่าทางเจ้าของงานจะเปิดขายบัตรในราคาเท่าไหร่ เป็นต้น
การเตรียมการก่อนออกงานอีเวนท์ แพะ แกะที่จะออกงานจะต้องอาบน้ำ แปรงขน เตรียมไว้ก่อน 1 วัน ด้านออแกไนซ์ของงานจะกำหนดมาว่าต้องการโชว์ แพะ-แกะ จำนวนเท่าไหร่ หรือออฟชั่นในการแต่งตัวแบบไหน เช่น ใส่เสื้อผ้า เครื่องประดับ ห้อยป้ายชื่อ เป็นต้น
ในช่วงไฮซีซั่น ทางฟาร์มจะมีการเตรียมแพะ แกะไว้ 2 ชุด เพื่อเป็นการสับเปลี่ยนให้แพะ แกะได้พักผ่อน ส่วนช่วงโลว์ซีซั่นจะจำหน่ายออกให้กับแหล่งท่องเที่ยว เช่น รีสอร์ท เพื่อใช้ในการดึงดูดลูกค้า ส่วนแพะ-แกะที่เตรียมไว้ให้สำหรับนักท่องเที่ยวป้อนนม ทางฟาร์มจะเตรียมไว้เรียบร้อยแล้ว
ด้านอาหารที่ใช้ในงานอีเวนท์จะใช้นมโค หญ้าสดมัดเป็นกำและผิวถั่วเหลือง
การฝึกแพะ-แกะป้อนนม คือ ผู้เลี้ยงต้องมีเวลาในการฝึกให้แพะ-แกะ โดยผู้เลี้ยงจะต้องอุ้มป้อน เพราะสัตว์จะมีโอกาสใกล้ชิดคนและเกิดความเคยชิน ทำให้สัตว์เชื่อง เมื่อออกงานอีเวนท์สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวได้
แพะ-แกะทางฟาร์มแบ่งเป็น 2 ขนาด ขนาดเล็ก คือ ไซส์เล็ก คือ แพะ-แกะอายุไม่เกิน 3 เดือน และขนาดใหญ่เป็นแพะ-แกะที่มีอายุ 3 เดือนขึ้นไป อายุแพะ-แกะที่ใช้ในการป้อนนม สามารถใช้ได้ทุกช่วงอายุจนถึงนำไปทำเป็นพ่อแม่พันธุ์
ทุกอย่างที่ทำในฟาร์มสามารถนำไปต่อยอดที่อื่นได้ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นอาหาร หญ้า ผิวถั่วเหลือง และการป้อนนม ส่วนฟางให้กินบ้างเล็กน้อย เพื่อใช้ในกระบวนการเคี้ยวเอื้องเท่านั้น พื้นที่ๆ ออกงานจะเน้นภาคตะวันออกและกทม.
จุดเด่นของฟาร์ม คือ มีแพะ-แกะป้อนนม และสามารถเข้ามาพูดคุย หรือปรึกษาวิธีการเลี้ยงและการแก้ไขปัญหาต่างๆในการทำฟาร์ม
รายได้ของทางฟาร์มจะมีหลายช่องทางประกอบด้วยการออกงานอีเว้นท์ เปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยว ป้อนนมในฟาร์ม ขายตัวแพะ-แกะให้แหล่งท่องเที่ยวหรือรีสอร์ท และรับเป็นที่ปรึกษาวางแผนผังฟาร์ม รายได้จะดีกว่าการเลี้ยงแบบขุน แต่การจัดการจะยุ่งยากกว่า ต้องเพิ่มการจัดการอย่างรัดกุมมากขึ้น เฉลี่ยรายได้ต่อเดือนจากปี 57 ได้ประมาณ 70,000 บาท
ปัญหาในการบริหารฟาร์มสิ่งที่ยากที่สุด คือ การหาตลาดและการบริหารตลาด ทางฟาร์มต้องหาตลาดเอง เนื่องจากตลาดที่รองรับแพะ-แกะจะไม่ใช่ตลาดเนื้อทั่วไป แต่เป็นตลาดงานอีเว้นท์ แหล่งท่องเที่ยว ถ่ายโฆษณา ซึ่งถือว่ามีแข่งขันสูงพอสมควร เนื่องจากฟาร์มลักษณะนี้มีมากขึ้นเรื่อยๆ และยังขึ้นอยู่กับช่วงเวลาและโอกาสด้วย
อนาคตจะสร้างโรงเรือนใหม่แบบยกพื้นประมาณ 1.2-1.5 เมตร เพื่อให้ลูกค้าเดินขึ้นไปป้อนนม ซึ่งวางแผนไว้ว่าจะสร้างด้วยกัน 3 โรงเรือน คือ 1. คอกรอส่งลูกค้า 2. คอกสำหรับป้อนนม และ 3. คอกพ่อ-แม่พันธุ์และลูก เพื่อยกระดับการจัดการ และจะปรับภูมิทัศน์สำหรับถ่ายรูป และจะเสนอแผนงานตามโรงเรียนเพื่อให้นักเรียนได้เข้ามาทัศนะศึกษา เพราะทางฟาร์มเปิดให้เข้าชมฟาร์มฟรี
“การทำเกษตรไม่ว่าจะเป็นสาขาของพืชหรือสัตว์ สำหรับผมมองว่าถ้าทำเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง เราก็จะมีแค่อาชีพเดียว อยากให้เกษตรกรมองหลายๆ ด้านเพื่อเป็นทางเลือก ยกตัวอย่างการปลูกยางพารา ซึ่งจะเห็นว่าปัจจุบันราคายางไม่ดีเท่าที่ควร ถ้าคุณทำสวนยางอย่างเดียวรายได้ที่ได้รับก็จะน้อย คุณอาจจะนำไก่ไปเลี้ยงในสวนยางหรือปลูกพืชอย่างอื่นในช่องว่างระหว่างต้น อาจเป็นพืชอายุสั้น เพื่อเป็นรายได้เสริมอีกทางหนึ่ง สำหรับผมทำฟาร์มเลี้ยงสัตว์และมีการปลูกพืช เช่น กล้วย ขนุน ชมพู่ มะพร้าว ริมรั้ว และหันมารับงานทางด้านอีเว้นท์เป็น แพะ แกะ ป้อนนม เพื่อสร้างรายได้อีกทางหนึ่ง เป็นการนำการทำอาชีพด้านปศุสัตว์ไปต่อยอดในเชิงท่องเที่ยว เพราะถ้าทำอย่างเดียวโอกาสที่จะโตและโอกาสที่จะประสบความสำเร็จก็มีน้อย” คุณสุรชาติกล่าวทิ้งท้าย
เลี้ยงแพะ, เลี้ยงแพะ
tags: เลี้ยงแพะ การเลี้ยงแพะ นมแพะ การเลี้ยงแพะแกะ การเลี้ยงแพะเนื้อ การเลี้ยงแพะนม เลี้ยงแพะ วิธีเลี้ยงแพะ ธุรกิจท่องเที่ยวแพะ เลี้ยงแพะ เลี้ยงแกะ ฟาร์มแพะ แกะ
[wpdevart_like_box profile_id=”1414452475453135″ connections=”show” width=”300″ height=”220″ header=”big” cover_photo=”show” locale=”th_TH”]
