ปัจจุบันอาชีพเลี้ยงสัตว์ใช่จะหยุดอยู่เพียง สุกร ไก่ เป็ด และโค เท่านั้น อีกหนึ่งสัตว์ที่กำลังเป็นกระแสบนโลกปศุสัตว์ไทย คือ “แพะ” นับว่าเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่น่าสนใจของไทยที่ทำกำไรให้ผู้เลี้ยงอย่างมหาศาล เนื่องจากแพะเป็นสัตว์เลี้ยงง่าย ค่าใช้จ่ายไม่สูง และใช้ระยะเวลาสั้นกว่าเมื่อเทียบกับโค สามารถหากินได้ทั้งหญ้า อาหารเม็ด และใบไม้ มีความคงทนต่อสภาพอากาศและโรคภัยมากกว่า แถมให้ผลผลิตได้ทั้งเนื้อ นม ขน และหนัง แพะขุนเลี้ยงง่ายรายได้ดี
แพะเป็นสัตว์ชอบความสะอาด หากมีการจัดการที่ดีจะแข็งแรง และไม่ติดโรคง่ายเหมือนหมู หรือไก่ ที่สำคัญคือ มี “ความต้องการของตลาดสูงมากกว่าความต้องการเลี้ยง” ทำให้ปริมาณผลผลิตแพะทั้งในรูปแบบน้ำนมและเนื้อ ยังคงเป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในและนอกประเทศ
การเลี้ยง แพะขุนเลี้ยงง่ายรายได้ดี
นิตยสารสัตว์บกได้มีโอกาสติดตามความคืบหน้าด้านการเลี้ยงแพะเศรษฐกิจของเกษตรกรไทย อย่าง “คุณสมบัติ นิมวชิรวัฒนา” เจ้าของ “ฟาร์มแพะสมบัติการเกษตร” ตั้งอยู่ที่ ต.น้ำพุ อ.เมือง จ.ราชบุรี
นับตั้งแต่ปี 2550 คุณสมบัติ และครอบครัว ได้เริ่มต้นการเลี้ยงแพะ จนถึงปัจจุบันผ่านมาแล้ว 12 ปี ตลาดแพะยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่อง ถึงแม้จะมีบางช่วงที่ราคาตกลงบ้าง แต่เมื่อประเทศเวียดนามประกาศไม่ให้มีการบริโภคเนื้อสุนัข ทำให้ผู้บริโภคจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงการบริโภคไปอย่างสิ้นเชิง และในประเทศอินเดียใช้เนื้อแพะในการประกอบพิธีและเทศกาลต่างๆ จำนวนมาก และในปี 2562 ที่ผ่านมา การบริโภคเนื้อสุกรลดลงอย่างเห็นได้ชัด จากการเกิดโรคระบาดอย่างโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกร (ASF) ด้วยสาเหตุเหล่านี้ทำให้ตลาดแพะเป็นที่ต้องการของตลาดโลกมากขึ้น
“เมื่อ 3 ปีก่อน ราคาขายลูกแพะเนื้อขุนราคาเพียง 115-120 บาท/กก. แต่ตอนนี้ (ธันวาคม 62) ราคาขายลูกแพะขุนอยู่ที่ 130-135 บาท/กก. ราคาแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด นี่จึงเป็นสิ่งยืนยันถึงการเติบโตของตลาดแพะ” คำยืนยันจากสมบัติฟาร์มแพะถึงความต้องการของตลาดแพะในปัจจุบัน
จุดเริ่มต้นของการแปรรูปน้ำนมแพะ
ฟาร์มแพะสมบัติการเกษตรตระหนักได้ถึงการตลาดแพะที่จะเติบโตในอนาคต จึงพัฒนาและปรับปรุงไม่ใช่เพียงเกษตรกรผู้เลี้ยงเท่านั้น แต่เน้นที่ “คุณภาพเนื้อ” แพะ ที่ผู้บริโภคจะได้รับเป็นหลักสำคัญ และเดินหน้าต่อในเรื่อง “การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากน้ำนม” แพะ
จุดเริ่มต้นในการแปรรูปน้ำนมแพะ คือ ลูกสาวของคุณสมบัติ ซึ่งเป็นเด็กสาวไฟแรงในด้านการค้าขาย เข้ามาปรึกษากับคุณสมบัติเกี่ยวกับการนำนมแพะมาพัฒนาในรูปของชาชง และชาไข่มุก ซึ่งกำลังเป็นที่นิยมในหมู่ผู้บริโภคทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ
“ลูกสาวเริ่มลองนำนมแพะสดจากเต้ามาทำการพาสเจอร์ไรซ์ ตามกระบวนการฆ่าเชื้อเช่นเดียวกับนมโคทั่วไป แล้วจึงนำมาชงเป็นเครื่องดื่ม ยกตัวอย่างตอนนี้ที่ทำสำเร็จแล้ว คือ ชานมแพะ Four Xin เรายังไม่ได้เปิดตลาดอย่างเป็นทางการ เนื่องจากยังไม่มีเวลาหันมาทำตรงนี้อย่างจริงจัง และลูกสาวอยู่ในช่วงสอบเรียนต่อด้วย ทำให้ชาไทยน้ำนมแพะนี้ยังไม่เปิดขายที่ไหน นอกจากทางฟาร์มจะออกจัดบูธตามงานต่างๆ เท่านั้น ในอนาคตหากธุรกิจเริ่มลงตัว ทางฟาร์มอยากจะพัฒนาต่อยอดแบรนด์ชานมแพะ Four Xin นี้ให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น และเรารับประกันเรื่องกลิ่นคาวไม่มีแน่นอน
น้ำนมแพะมีคุณค่าทางโปรตีนที่สำคัญ อย่าง เบต้าเคซีน (a-casein) ในปริมาณสูง แต่กลับมีแอลฟ่าเคซีน (B-casein) ในปริมาณที่ต่ำ นั่นหมายความว่า ร่างกายสามารถย่อยนมแพะได้ง่ายกว่านมวัว เมื่อย่อยง่ายทำให้ร่างกายสามารถดูดซึมได้เร็ว และยังไม่ก่อให้เกิดอาการท้องอืดเนื่องจากนมไม่ย่อยอีกด้วย” คุณสมบัติกล่าวเสริม
การแปรรูปแพะ
แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นตลาดแปรรูปผลิตภัณฑ์จากแพะยังไม่เปิดกว้างเหมือนผลิตภัณฑ์อื่น ผู้บริโภคส่วนใหญ่ยังคงติดในเรื่องของกลิ่น รสชาติ และรูปลักษณ์ของความเป็นแพะ ซึ่งการบริโภคผลิตภัณฑ์ที่มาจากแพะยังคงจำกัดอยู่ในแวดวงของผู้ที่สนใจเท่านั้น
จุดนี้เองทำให้เกษตรกรผู้เลี้ยงแพะต้องรวมกลุ่มกันก่อตั้งเป็นสมาพันธ์ เพื่อพัฒนาและสร้างตลาดผู้บริโภคแพะให้ก้าวไกลมากขึ้นโดยที่ราชบุรีผู้เลี้ยงแพะรวมตัวก่อตั้งเป็น “สมาพันธ์แพะเนื้อแพะนมราชบุรี” และคุณสมบัติการยังคงดำรงตำแหน่งฝ่ายการตลาดของสมาพันธ์ฯ
สมาพันธ์แห่งนี้ก่อตั้งขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์ในการพัฒนารูปแบบตลาด แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ อัพเดตราคาซื้อขายแพะ ประชาสัมพันธ์เรื่องต่างๆ และการแปรรูปต่อยอดผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับแพะ ทั้งเนื้อ นม หนัง และขน เช่น ชานมแพะ ไอศกรีมนมแพะ เนื้อแพะแปรรูป เป็นต้น โดยสมาชิกหลักจะเป็นฟาร์มเลี้ยงแพะแกะขนาดกลางถึงใหญ่ประมาณ 6-7 ราย และแต่ละรายจะมีลูกเล้า ซึ่งเป็นเกษตรกรรายย่อยในพื้นที่ใกล้เคียง เรียกได้ว่าเป็นการรวมกลุ่มสร้างความเข้มแข็งและยั่งยืนต่อผู้เลี้ยงแพะในพื้นที่เขต จ.ราชบุรี หากสนใจผลิตภัณฑ์สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่เพจ เฟสบุ๊ค ฟาร์มแพะ สมบัติการเกษตร หรือสอบถามได้ที่เบอร์ 095-953-5938, 081-378-4139
การบริหารจัดการโรงเรือนแพะ
คุณสมบัติเปิดเผยว่า งานหลักของสมบัติฟาร์ม คือ การเลี้ยงแพะ ซึ่งเป็นอาชีพหลักอาชีพเดียวที่สามารถหาเลี้ยงครอบครัวนิมวชิรวัฒนามาจนสามารถมีทุกวันนี้ได้ ดังคำกล่าวที่ว่า “แพะเปลี่ยนใบไม้เป็นเงิน” ปัจจุบันมีโรงเรือนแพะกว่า 3 โรงเรือนใหญ่ สามารถแบ่งได้เป็นโรงเรือนแพะแม่พันธุ์ โรงเรือนแพะขุน และโรงเรือนกักกันโรค และอีกหนึ่งโรงเรือนเล็ก สำหรับแพะพระราชทานมูลนิธิชัยพัฒนา
“เราเป็นหนึ่งใน 2 ฟาร์ม ของราชบุรี ที่ได้รับคัดเลือกให้ได้รับแพะพระราชทาน จากโครงการเลี้ยงแพะพระราชทานสายพันธุ์แบล็ค เบงกอล เพศผู้อายุ 2 ปี ตั้งชื่อว่า สังข์ทอง เพื่อนำมาพัฒนาสายพันธุ์แพะในฟาร์มให้มีคุณภาพมากขึ้น” คุณสมบัติกล่าวถึงแพะพระราชทาน
เทคนิคการเลี้ยงแพะ ฉบับสมบัติฟาร์ม
คุณสมบัติยังกล่าวถึงการเลี้ยงแพะให้ประสบความสำเร็จฉบับสมบัติฟาร์มว่า “แพะเลี้ยงไม่ยาก แต่ต้องลงแรงกาย แรงใจ จึงจะประสบความสำเร็จในการเลี้ยง โดยที่สมบัติฟาร์มไม่ได้เลี้ยงแพะแบบปล่อยแปลงหญ้า มีเพียงแพะแม่พันธุ์เท่านั้น จึงมีการปล่อยให้หากินบนแปลงหญ้าบ้าง และตัดกระถินให้กินเสริม หากเป็นแพะขุนจะเลี้ยงเฉพาะในคอก โดยตัดใบกระถินให้กินเป็นหลัก เพื่อขุนให้โตเร็ว และน้ำหนักดี ทางฟาร์มจะใช้อาหารเลี้ยงแพะที่หาได้จากในท้องถิ่นเท่านั้น อาทิ หญ้าขน ใบกระถิน และใบไม้ เป็นต้น และประสบการณ์จากการเลี้ยงแพะทำให้เรามีการเสริมแยมสับปะรดให้แพะกิน เพื่อเพิ่มน้ำหนัก และเสริมเปลือกผิวถั่วเหลือง สำหรับแม่พันธุ์ เพื่อเพิ่มน้ำนม และเสริมสร้างผิวหนังที่ดี
ปัจจุบันการเลี้ยงแพะคุณไม่จำเป็นต้องเลี้ยงด้วยอาหารเม็ด ซึ่งมันมีต้นทุนการเลี้ยงที่สูง แพะเป็นสัตว์กินง่าย และสามารถกินได้ทุกอย่าง ดังนั้นหากพื้นที่เลี้ยงอยู่ใกล้แหล่งวัตถุดิบที่สัตว์สามารถกินได้ ไม่ก่ออันตราย สามารถนำมาปรับใช้ในการเลี้ยงแพะได้ มันจะช่วยลดต้นทุนในการเลี้ยงได้มาก
และเกษตรกรบางคนยังมีความเชื่อผิดๆ ที่ว่า หากให้อาหารเม็ดแพะจะอ้วน แต่การให้อาหารที่มีอยู่ในท้องถิ่น เช่น ใบกระถิน หญ้า หรือใบไม้ ก็สามารถทำให้แพะอ้วนสมบูรณ์ได้เช่นกัน เพียงแค่คุณต้องรู้จักใช้ให้เป็นเท่านั้น
อีกหนึ่งปัจจัยที่ผู้เลี้ยงแพะควรให้ความสำคัญ คือ แพะไม่ชอบลมแรง ดังนั้นในช่วงฤดูหนาวหรือช่วงที่มีลมแรง ทางฟาร์มจะกางผ้าใบสีเขียว เพื่อให้ความอบอุ่นแก่แพะในขณะที่แพะนอนพักผ่อน การกินอิ่ม นอนหลับ ก็ย่อมนำมาซึ่งสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง ปราศจากโรคภัยต่างๆ เช่นเดียวกับคน ”
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายแพะ
ตลาดหลักของสมบัติฟาร์ม คือ ขุนขายแพะเนื้อ และขายลูกแพะขุน ให้เกษตรกรในพื้นที่/ผู้ที่สนใจเลี้ยง ราคาขายพ่อแม่พันธุ์หน้าฟาร์มอายุ 4 เดือน ประมาณ 8,000-10,000 บาท/ตัว ราคาขึ้นกับเจ้าของฟาร์มหรือการตกลงกัน โดยสายพันธุ์ที่สมบัติฟาร์มเลี้ยงอยู่ คือ สายพันธุ์บอร์ และแองโกลนูเบียน และขายลูกแพะขุนผสม 2 สายและ 3 สาย โดยลักษณะการขายยังคงผ่านพ่อค้าคนกลาง ส่งขายในประเทศเป็นหลัก หรือผู้ที่สนใจติดต่อเข้ามาด้วยตนเอง
นอกจากนี้สมบัติฟาร์มยังทำแพะโครงการร่วมด้วย โดยแพะทุกตัวที่ออกจากสมบัติฟาร์มจะต้องผ่านการตรวจเลือด พร้อมใบรับรองผลเลือด เพื่อเป็นการการันตีถึงคุณภาพแพะทุกตัวจากฟาร์ม และลูกค้าที่ซื้อแพะไปทุกคนจะต้องกลับมาซื้ออีกในรุ่นถัดไปแน่นอน
“ผมทำตลาดอย่างเกื้อหนุนซึ่งกันและกันเป็นหลัก ทำให้ทุกคนสามารถอยู่ร่วมกันได้ และความซื่อสัตย์ถือเป็นหลักสำคัญในการทำธุรกิจแพะ เพราะในศาสนาอิสลาม แพะถือว่าเป็นสัตว์ประเสริฐ และสะอาด ดังนั้นคนเลี้ยงแพะหากดำเนินธุรกิจอย่างไม่โปร่งใส มักอยู่ได้ไม่นาน ในเมื่อแพะทำให้เรามีกิน เราก็ต้องดูแลเขาให้ดี สมกับที่แพะทำให้เรามีวันนี้” คุณสมบัติยืนยันถึงการดำเนินธุรกิจแพะอย่างใสสะอาด
แนวโน้มตลาดในอนาคต
คุณสมบัติและภรรยา มีความคิดเห็นตรงกันว่า ในอนาคตตลาดแพะก็ยังคงไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้บริโภคอย่างแน่นอน ทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ อาทิ มาเลเซีย สปป.ลาว กัมพูชา อินเดีย ฯลฯ เพราะผู้บริโภคมีความสนใจในการบริโภค และประกอบพิธีต่างๆ มากขึ้นทุกปี และคุณสมบัติยังกล่าวเสริมอีกว่า “ประเทศไทยถือว่าโชคดี ด้วยสภาพอากาศที่เป็นเขตร้อนชื้น ทำให้สามารถเลี้ยงแพะได้เกือบทุกสายพันธุ์ ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องยอมรับว่า คนไทยเก่ง สามารถพัฒนาและปรับปรุงสายพันธุ์ได้ และเชื่อมั่นว่าในอีก 2-3 ปีข้างหน้า ประเทศไทยจะมีสายพันธุ์แพะที่ดีที่สุดเป็นอันดับต้นๆ ของโลก
เมื่อเดือนธันวาคม 2562 ที่ผ่านมา ได้มีการนำเข้าแพะสายพันธุ์แท้จากประเทศแอฟริกาใต้ เพื่อนำเข้ามาปรับปรุงสายพันธุ์แพะในประเทศไทย และป้องกันการเกิดเลือดชิดจากการผสมกันในหมู่เครือญาติเดียวกัน หากสนใจสามารถติดต่อผ่านทางฟาร์มแพะสมบัติการเกษตรได้โดยตรง”
ฝากถึงเกษตรกร หรือผู้ที่สนใจ เลี้ยงแพะ
คุณสมบัติและภรรยายังกล่าวทิ้งท้ายว่า “ทางฟาร์มแพะสมบัติการเกษตรยังไม่ได้วางเป้าหมายอะไรในระยะยาว แต่เรามุ่งมั่นทำทุกวันให้ดีที่สุด ด้วยความเชื่อที่ว่า หากมีการเริ่มต้นที่ดี ในอนาคตก็ย่อมสดใสแน่นอน ต้องยอมรับว่าการทำฟาร์มของเราไม่มีอุปสรรคอะไรที่ทำให้เราท้อแท้หรือหมดหวังในการทำอาชีพคนเลี้ยงแพะ
สิ่งที่ยากสำหรับการทำธุรกิจนี้ คือ การรักษาไว้ซึ่งคุณภาพที่สม่ำเสมอ หรือเพิ่มมากขึ้น เพื่อให้แพะในฟาร์มยังคงเป็นที่ต้องการของตลาด อยากให้ผู้บริโภครู้สึกว่า เมื่อพูดถึงสมบัติฟาร์ม สิ่งแรกที่นึกถึง คือ คุณภาพดี ต้องมีกลยุทธ์ที่จะทำให้ธุรกิจนี้ติดอยู่ในใจของผู้บริโภคให้ได้ นั่นคือโจทย์ที่ยากสำหรับเจ้าของธุรกิจทุกคน
ผมและครอบครัวเริ่มต้นธุรกิจนี้จากคนที่ไม่มีความรู้ในเรื่องแพะ จนตอนนี้มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับแพะ และพร้อมที่จะถ่ายทอดองค์ความรู้ที่มีแก่ผู้ที่สนใจทุกคน และอยากฝากถึงเกษตรกรหรือผู้ที่สนใจเลี้ยงแพะทุกคนว่า เลี้ยงแพะต้องเลี้ยงด้วยใจและลงมือทำเอง ต้องศึกษาค้นคว้าหาความรู้ในเรื่องนี้ให้ดีก่อนตัดสินใจเลี้ยง และหากเราทำในสิ่งที่ดี ผลที่ได้รับกลับมาก็ย่อมมีแต่เรื่องดีๆ เช่นกัน”
ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก
คุณสมบัติ นิมวชิรวัฒนา เจ้าของฟาร์มแพะสมบัติการเกษตร ตั้งอยู่ที่ 138 ม.5 ต.น้ำพุ อ.เมือง จ.ราชบุรี
