การปลูกกล้วยไข่
ทีมงาน นิตยสารเมืองไม้ผล&พืชสุขภาพ ติดตามความเคลื่อนไหวในวงการกล้วยไข่อย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้เพราะความน่าสนใจในหลายด้าน ประกอบกับการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญของอาชีพ การปลูกกล้วยไข่ ในจังหวัดจันทบุรี ซึ่งเป็นแหล่งผลิตไม้ผลที่สำคัญของประเทศไทย การเปลี่ยนแปลงใดๆ ที่นี่จึงส่งผลกระทบต่อวงจรการผลิตไม้ผล ดังคลื่นลูกใหญ่ที่มีแรงกระเพื่อมรุนแรง และการเปลี่ยนแปลงที่กล่าวถึง คือ เกษตรกรจำนวนไม่น้อยเริ่มทำลาย ตัดทิ้ง ไม้ผล ที่ปลูกมานาน ทั้งเงาะ ทุเรียน ลองกอง
เนื่องจากที่ผ่านมาหลายปีค่าเฉลี่ยราคาที่ขายได้ต่ำกว่าต้นทุน หรือไม่คุ้มค่าต่อการลงทุน ลงแรง ประกอบกับการยั่วยุของกล้วยไข่ที่มีราคาดีเกือบตลอดปี เก็บผลผลิตได้ตลอดปี ลงทุนน้อย ให้ผลผลิตเร็ว จึงไม่แปลกที่พื้นที่ การปลูกกล้วยไข่ จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และสร้างปรากฏการณ์ขึ้นหลายอย่าง เช่น หน่อกล้วยที่ใช้ปลูกขาดตลาด หาซื้อได้ยาก ราคาสูง
แต่ การปลูกกล้วยไข่ จะดีกว่าการปลูกไม้ผล อย่าง ทุเรียน มังคุด ลองกอง เงาะ และรวมถึงรายได้ใน การปลูกกล้วยไข่ ดีถึงขั้นปลดหนี้ให้เกษตรกรได้จริงหรือไม่ ลองอ่านเรื่องราวของเกษตรกรผู้ปลูกกล้วยไข่รายแรกๆ ของจังหวัดจันทบุรี คุณสมทาน ธรรมเสถียร ที่อยู่ 54 หมู่ 6 ต.คลองพลู อ.เขาคิชฌกูฎ จ.จันทบุรี ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวกลายเป็นแหล่งผลิตกล้วยไข่คุณภาพเป็นที่ยอมรับของผู้ส่งออก
คุณสมทานเล่าว่า มีที่ดินทำกินอยู่ประมาณ 40 ไร่ ปลูกพืชมาแล้วหลายชนิด เริ่มจากมันสำปะหลัง ปลูกมาหลายปี แต่รายได้ไม่ดี จึงเปลี่ยนมาปลูกผลไม้ ทั้งเงาะ ทุเรียน มังคุด โดยใช้เงินทุนจากการกู้ยืม ธกส. แต่ราคาผลไม้ดังกล่าวไม่ดี ประกอบกับต้นทุนการผลิต ทั้งค่าปุ๋ย ค่ายา มีราคาสูง จึงเป็นหนี้เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเมื่อ 6 ปีที่แล้ว มีหนี้สินนับล้านบาท และมีความเป็นอยู่ที่ไม่ดีนัก จึงมองหาผลไม้ชนิดใหม่เข้ามาปลูกเสริมเป็นทางเลือก จึงตัดสินใจนำกล้วยไข่เข้ามาปลูกเมื่อประมาณ 6 ปีที่ผ่านมา ซึ่งในตอนนั้นยังไม่มีการส่งออก ปลูกขายตลาดในประเทศราคากิโลละ 10 กว่าบาท แต่ถือว่ารายได้ดี เพราะเก็บขายได้ตลอดปี และลงทุนน้อย
การจำหน่ายผลผลิตกล้วยไข่
คุณสมทานกล่าวว่ากล้วยไข่ดีกว่าผลไม้ชนิดอื่น แม้แต่ทุเรียนยังสู้กล้วยไข่ไม่ได้ เพราะราคาสูงสุดขึ้นไปถึง 97 บาทต่อกิโล ในขณะที่ต่ำสุด 17 บาท แต่ราคาต่ำอยู่ในช่วงสั้นๆ เท่านั้น โดยในช่วงต้นเดือนกันยายนราคาอยู่ที่ประมาณ 45 บาท อีกทั้งราคาเฉลี่ยตลอดทั้งปีดีกว่าผลไม้ชนิดอื่น
จึงทำให้ครอบครัวสามารถปลดหนี้นับล้านบาทได้ เพราะผลผลิตของสวนที่เก็บได้ประมาณ 1 ตันต่อสัปดาห์ โดยส่วนตัวแล้วกล้วยไข่ให้ทุกอย่าง ทั้งปลดหนี้ มีบ้าน มีรถ มีชีวิตที่ดี ต่างกับตอนปลูกผลไม้ชนิดอื่น
สภาพพื้นที่ปลูกกล้วยไข่
ส่วนสายพันธุ์กล้วยไข่ที่ปลูกนั้นนำมาจากจังหวัดกำแพงเพชร ซึ่งซื้อแค่ครั้งเดียว และนำหน่อมาขยายพันธุ์เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนปัจจุบันมีพื้นที่ปลูกประมาณ 25 ไร่ และไม่คิดขยายพื้นที่ปลูกเพิ่ม เนื่องจากมีแรงงานแค่ 2 คน คือ ตนเอง และภรรยา ไม่ได้จ้างใคร การปลูกควรขุดหลุมให้ลึก ขึ้นอยู่กับเทคนิคของแต่ละคน และพื้นที่การปลูก
เพราะบางครั้งดินที่เป็นหินไม่สามารถขุดลึกได้ เกษตรกรก็ขุดตื้นๆ พอฝังรากได้ แต่การปลูกตื้นส่งผลกระทบต่อการให้ผลผลิต เนื่องจากหน่อกล้วยจะออกในระดับที่สูงขึ้นเรื่อยๆ เมื่อหน่อที่ออกมาอยู่ในระดับผิวดิน หรือสูงกว่า กล้วยจะออกเครือได้ไม่สมบูรณ์ หรือที่เกษตรกรเรียกว่า รากลอย ต้องทำการปลูกใหม่
ดังนั้นหากปลูกตื้น ประมาณ 2 ปี ต้องปลูกใหม่ ความลึกที่สวนแห่งนี้จึงอยู่ที่ประมาณ 50 ซม. กว่ารากจะลอยใช้เวลาประมาณ 4 ปี เมื่อขุดหลุมแล้วปลูกได้ทันที หรืออาจจะใช้วัสดุรองก้นหลุม แต่ทางสวนไม่ได้ใช้
การให้ปุ๋ยต้นกล้วยไข่
หลังจากปลูกแล้วใช้ปุ๋ยยูเรีย หรือที่เรียกว่า ปุ๋ยน้ำตาล ช่วย จะทำให้กล้วยสร้างรากและแตกใบได้เร็วขึ้น หลังจากปลูกกล้วยแล้วใส่ปุ๋ยขี้ไก่อย่างต่อเนื่อง และสม่ำเสมอ โดยเป็นขี้ไก่ไข่ ทางสวนจะไม่ใช้ขี้ไก่แกลบ หรือขี้ไก่เนื้อ เพราะคิดว่ามีปริมาณปุ๋ยน้อยกว่า
ซึ่งปุ๋ยขี้ไก่จะทำให้ลำต้นมีขนาดใหญ่ สมบูรณ์ แต่หากใช้ปุ๋ยขี้ไก่อย่างเดียว ส่วนยอดจะเล็ก การออกเครือจะเล็กตามไปด้วย ทำให้จำนวนหวีน้อยลง จึงต้องใช้ปุ๋ยเคมีร่วมด้วย ในปริมาณ 1-2 กำมือ ทุก 7-15 วัน ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของดินในแต่ละพื้นที่ซึ่งแตกต่างกัน ปุ๋ยเคมีที่ใช้จะเป็นสูตรเสมอ 17-17-17 จะทำให้ยอดใหญ่ หวีใหญ่ กล้วยน้ำหนักดี มีหวีมาก
การเก็บเกี่ยวผลผลิตกล้วยไข่
กล้วยไข่นับว่าเป็นผลไม้ที่ให้ผลเร็วมาก คือ ประมาณ 6-8 เดือน หากเป็นหน่อที่มีขนาดเล็กจะใช้เวลาประมาณ 8 เดือน แต่หากเป็นหน่อใหญ่จะใช้เวลาเพียงประมาณ 6 เดือน ก็สามารถเก็บผลผลิตได้ โดยระยะเวลาในการเก็บ หากนับจากวันที่ห่อเครือจะใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
แต่หากเป็นหน้าฝนกล้วยจะสุกเร็วกว่าปกติ คือ ประมาณ 3 สัปดาห์ ต่างกับกล้วยน้ำว้าที่มีราคารับซื้อดีเช่นกัน แต่ระยะเวลาหากนับจากจุดที่ตัดปลีออกพร้อมกัน กล้วยน้ำว้าใช้เวลาถึง 3 เดือน ในขณะที่กล้วยไข่ใช้เวลา 4 สัปดาห์ เป็นอีกเหตุผลที่ทำไมกล้วยไข่จึงเป็นที่นิยมอย่างรวดเร็ว
การให้น้ำต้นกล้วยไข่
เมื่อกล้วยแทงปลีออกมาจะฉีดพ่นสารป้องกันเชื้อรา เพลี้ยไฟ และไรแดง ผสมรวมกับสารยืดช่อดอก เพื่อให้เครือยาวขึ้นทันที ฉีดพ่นที่เครือทุกๆ 2 วัน จนกระทั่งห่อเครือจะไม่มีการฉีดสารใดๆ อีก ซึ่งการห่อเครือจะทำเมื่อออกหวีจนสุด แต่ก่อนจะตัดปลีทิ้งจะทำการแต่งเครือ
โดยตัดหวีที่ไม่สมบูรณ์ทิ้งให้หมดเหลือไว้เฉพาะหวีที่เป็นเกรดส่งออก โดยทั่วไปจะตัดให้เหลือประมาณ 5-7 หวี ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของต้น แล้วห่อด้วยถุงห่อสำเร็จรูปที่มีขายทั่วไป หลังจากนั้นแค่ใส่ปุ๋ยตามปกติ จนกระทั่งเก็บผลผลิต ส่วนระบบน้ำหากเป็นหน้าฝนไม่จำเป็นต้องให้ ส่วนในหน้าแล้งทางสวนติดตั้งระบบสปริงเกลอร์ ให้น้ำทุก 2 วัน
การป้องกันกำจัดโรค แมลง และศัตรูพืช
ศัตรูที่สำคัญของ การปลูกกล้วยไข่ ในสวนแห่งนี้ คือ กระแสลม เนื่องจากกระแสลมในจังหวัดจันทบุรีค่อนข้างแรง และบางครั้งไม่มีทิศทางที่แน่นอน ทำให้การใช้ไม้ค้ำยันไม่ได้ผล สร้างความเสียหายมาแล้วหลายครั้ง ต้องตัดทิ้ง และตกแต่งต้นใหม่หลายครั้ง แม้ไม่รุนแรงแต่ทำให้เสียรายได้ไปไม่น้อย
อีกอย่างหนึ่งที่พบบ่อย คือ หนอนเจาะลำต้น ต้องคอยสังเกตลำต้นของกล้วยเป็นประจำ หากพบว่าลำต้นมีรอยเจาะ หรือมีรอยเน่า บริเวณลำต้น ให้ตัดทิ้ง และทำลายหนอนทันที ซึ่งมักจะมีทั้งตัวอ่อนและตัวแม่ ลักษณะคล้ายด้วงมะพร้าว แต่ตัวเล็กกว่า ต้องทำลายให้หมด หากปล่อยไว้ไม่สังเกตการระบาดอาจรุนแรงได้
ศัตรูสำคัญที่พบก่อนห่อเครือ คือ เชื้อรา เพลี้ยไฟ และไรแดง ทำลายผลกล้วยให้ผิวไม่สวย กลายเป็นกล้วยตกเกรด แต่หากฉีดพ่นป้องกันดังที่กล่าวมาแล้วมักไม่พบการระบาด
แนวโน้มอนาคตกล้วยไข่
แต่อนาคตข้างหน้าวงจรกล้วยไข่จะเป็นอย่างไร คงต้องฝากไว้กับผู้ส่งออก และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อยากฝากถึงเกษตรกร ไม่ว่าราคากล้วยไข่จะดีหรือไม่ ต้องดูแลใส่ปุ๋ยอย่างต่อเนื่อง เกษตรกรบางรายพอราคาตกต่ำก็ไม่ดูแล พอราคาดีจะอัดปุ๋ย กล้วยก็ฟื้นไม่ทัน ดังนั้นควรดูแลอย่างต่อเนื่อง
สำหรับเกษตรกรท่านใดสนใจสอบถามเพิ่มเติมเรื่อง การปลูกกล้วยไข่ ได้ที่ คุณสมทาน ธรรมเสถียร 54 หมู่ 6 ต.คลองพลู อ.เขาคิชฌกูฎ จ.จันทบุรี
