ผลิตมังคุด คุณภาพ ป้อนตลาดในและต่างประเทศ
ทีมงานนิตยสารเมืองไม้ผล&พืชสุขภาพ ได้ลงพื้นที่เข้าเยี่ยมสวน คุณชุมพล พลอยวิเศษ หรือคุณโอ๋ ชาวสวนมังคุด จังหวัดจันทบุรี ที่ประกอบอาชีพรับจ้างเจียรนัยพลอย ควบคู่ไปกับการทำสวนมังคุด ในเนื้อที่ประมาณ 6 ไร่ แต่ด้วยราคาผลผลิตที่ตกต่ำ ไม่คุ้มกับต้นทุนในการผลิต ขาดทุนกับการทำเกษตรมาตลอด จนกระทั่งได้ย้ายมาอยู่จังหวัดระยองเมื่อปี พ.ศ. 2542 โดยมาเป็นลูกจ้างรับจ้างทั่วไปหาเลี้ยงครอบครัว ประกอบกับได้เช่าพื้นที่ 1 แปลง เพื่อทำเกษตร ในอัตราค่าเช่าปีละ 6 หมื่นบาท
เริ่มทำสัญญาเช่าซื้อเมื่อปี พ.ศ. 2559-2560 และต้องเก็บค่าเช่าก่อนล่วงหน้าประมาณ 3 หมื่นบาท หลังจากที่เก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วก็ต้องนำเงินมาจ่ายค่าเช่าเพิ่มอีก 6 หมื่นบาท รวมจ่ายค่าเช่าไปเมื่อปีที่ผ่านมาประมาณ 9 หมื่นบาท ซึ่งเป็นสวนมังคุดเดิมที่มีอายุต้นประมาณ 10 กว่าปี มีต้นมังคุดทั้งหมด 198 ต้น
เริ่มแรกที่เข้ามาเช่าพื้นที่และดูแลสวนนั้น สภาพต้นมังคุดไม่สมบูรณ์ ต้นโทรม ใบไม่เขียวดำมัน เนื่องจากขาดการบำรุงดูแลที่ดี หลังจากที่ได้เข้ามาดูแลสวน คุณโอ๋ก็เริ่มให้ปุ๋ยต้นมังคุดเพื่อบำรุงต้นให้กลับมาสมบูรณ์ แข็งแรง ด้วยปุ๋ยอินทรีย์สูตร 6-3-3 ที่ซื้อมาจากร้านคลังเกษตรบางเขน หนองคล้า อ.นายายอาม จ.จันทบุรี
ประโยชน์และสรรพคุณของมังคุด
คนสมัยโบราณรู้จักนำมังคุดมาแปรรูปเป็นยาสมุนไพรเพื่อรักษาโรค ไม่ว่าจะเป็น “เปลือกมังคุด” ใช้รักษาแผลให้หายเร็วขึ้น รักษาโรคน้ำกัดเท้า เนื้อมังคุดมีกากใยช่วยเรื่องขับถ่าย และยังอุดมด้วยสารอาหาร วิตามิน เกลือแร่ นับไม่ถ้วน จนถึงปัจจุบันมีการนำมังคุดไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์หลากหลายประเภท ทั้งมังคุดอบแห้ง น้ำมังคุด ไวน์มังคุด อาหารเสริมจากมังคุด ยาสระผม ครีมนวดผม สบู่ โลชั่น เป็นต้น
รวมถึงแก้ฤทธิ์ร้อนในทุเรียน ซึ่งเป็นอาหาร “ธาตุร้อน” ประกอบไปด้วยแป้งและน้ำตาลจำนวนมาก มีรสหวานจัด และให้พลังงานสูงมาก เป็นที่นิยมชื่นชอบรับประทาน และอาจเกิดอาการร้อนใน มีไข้ขึ้น เพราะเลือดสูบฉีดเร็วและมากขึ้น ดังนั้นการแก้ที่ดีที่สุดก็คือ ต้องทานอาหาร “ธาตุเย็น” เข้ามาช่วยตัดและลดความร้อน ซึ่งมังคุดก็เป็นผลไม้ชนิดหนึ่งสามารถช่วยลดความร้อนของทุเรียนได้ดี จึงควรทานคู่กัน อย่างไรก็ตามควรทานในปริมาณที่เหมาะสม ไม่มาก ไม่น้อย เกินไป เพื่อสุขภาพที่ดีนั่นเอง
การบำรุงดูแลรักษาต้นมังคุด
“การบังคับให้แตกใบอ่อน” ช่วงเดือนกันยายน ทำการเร่งหรือบังคับให้ต้นมังคุดแตกใบอ่อนพร้อมกัน โดยการฉีดพ่นสาร“ไทโอยูเรีย” อัตรา 30 กรัม ผสมน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นให้ทั่วทรงพุ่ม เพื่อให้ใบมังคุดร่วงให้หมด และแตกใบอ่อนพร้อมกัน เมื่อมังคุดแตกใบอ่อนแล้วจะต้องดูแลใบอ่อนให้ดี โดยการฉีดพ่นสาร “อะบาเม็กติน” ผสม “ไซเปอร์เมทธิน”
เนื่องจากใบอ่อนที่แตกยอดออกมาจะเป็นที่ชื่นชอบของแมลงและเพลี้ยไฟ ส่งผลทำให้ใบไม่สมบูรณ์ จึงจำเป็นต้องฉีดพ่นสารทุก 7-10 วัน ระยะการพัฒนาของใบอ่อน และตายอด มังคุด ไปเป็นใบแก่ที่พร้อมจะออกดอก ซึ่งใช้เวลาประมาณ 2-3 เดือน เพื่อให้ผลผลิตออกมาในช่วงที่เหมาะสมกับสภาพอากาศ ต้องอาศัยการสังเกต เรียนรู้ เข้ามาช่วย เพื่อให้ผลผลิตออกมาดี คุ้มค่ากับการลงทุน และจะฉีดพ่นฮอร์โมนไข่ประมาณ 3 ครั้ง แต่ละครั้งห่างกันประมาณ 7-10 วัน เพื่อเป็นการเร่งตาดอก
การให้น้ำและปุ๋ยต้นมังคุด
จากนั้นจะงดให้น้ำเพื่อทำให้ต้นมังคุดเกิดสภาวะเครียดจนกว่าจะเห็นก้านมังคุดเป็นร่อง แล้วจึงให้น้ำในปริมาณมาก 1 ครั้ง ที่โคนต้นประมาณ 1 ชั่วโมงครึ่ง และจะเว้นทุก 3 วัน ให้น้ำอีกครั้ง ครั้งละ 45 นาที ถึง 1 ชั่วโมง มังคุดจะเริ่มออกดอก
จึงให้น้ำในปริมาณที่ให้แบบปกติ และปุ๋ยบ้างเล็กน้อย เพื่อเป็นการทำให้มังคุดสลัดดอกทิ้งเอง เพราะโดยธรรมชาติแล้วต้นมังคุดจะสลัดดอกทิ้งให้เหลือตามกำลังที่ต้นสามารถเลี้ยงลูกได้เท่านั้น จากช่วงที่ดอกบานไปจนถึงระยะการเก็บเกี่ยวจะใช้เวลาประมาณ 100-110 วัน สังเกตดูจากผลจะเริ่มขึ้นเป็นสายเลือดประมาณ 1-2 วัน
ซึ่งเป็นระยะการเก็บเกี่ยวที่ดีที่สุด นอกจากนี้แล้วคุณโอ๋ยังแขวนขวดเพื่อทำเป็นสัญลักษณ์ว่าต้นไหนที่ออกดอกก่อนรุ่นแรกเพื่อง่ายต่อการจัดการสวน ไม่ต้องเสียเวลาเดินดูทุกต้นว่าออกก่อนหลัง
การเก็บเกี่ยวผลผลิตมังคุด
เมื่อผลผลิตพร้อมต่อการเก็บเกี่ยวจะเก็บกันเองภายในครอบครัว จะไม่ได้จ้างแรงงานคนมาเก็บผลผลิต ซึ่งมีค่าจ้างที่สูงถึง 5 บาท/กิโลกรัม และยังเก็บลูกที่ดิบ เวลาส่งจำหน่ายให้กับพ่อค้า แม่ค้า ก็จะโดนคัดลูกที่ดิบกลับคืนมา บางทีทิ้งไว้เป็นอาทิตย์ลูกยังไม่สุกก็มี พอลูกสุกขั้วเริ่มเหี่ยวทำให้ขายไม่ได้อีก
นอกจากนี้การเพิ่มความหวานของผลมังคุด คุณโอ๋จะให้ปุ๋ยสูตรเสมอ ประมาณต้นละ 1 กิโลกรัม เพื่อเสริมและช่วยบำรุงผลมังคุดให้มีการสะสมความหวาน ช่วยให้ผลโต และกลีบเลี้ยงมีสีเขียว ส่วนราคาผลผลิตที่เปิดรับซื้อปีนี้อยู่ที่ 180 บาท/กิโลกรัม ซึ่งน้อยกว่าราคาปีที่ผ่านมาที่เปิดมากกว่า 200 บาท/กิโลกรัม
แต่สวนมังคุดคุณโอ๋สามารถเก็บผลผลิตตั้งแต่ราคา 250 บาท/กิโลกรัม และภายในปีนี้คาดว่าจะเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ประมาณปลายเดือนพฤษภาคมนี้
การจัดการต้นมังคุดหลังการเก็บเกี่ยว
การจัดการหลังเก็บเกี่ยวต้องมีการจัดการต้นมังคุดทันที โดยการตัดยอดเพื่อควบคุมความสูง และขอบทรงพุ่มที่ปลายกิ่งทับซ้อน กิ่งแห้ง กิ่งหัก กิ่งที่เสียหายจากการทำลายของโรค แมลง และศัตรู และกิ่งที่แตกเกะกะภายในทรงพุ่ม เพื่อให้โปร่ง แสงแดดส่องผ่านเข้าในทรงพุ่มได้ทั่วถึง จากนั้นจะบำรุงต้นด้วยการใส่ปุ๋ยหมักที่ทำขึ้นมาใช้เอง และปุ๋ยคอก
นอกจากนี้มังคุดยังถือเป็นพืชปราบเซียนอีกชนิดหนึ่งก็ว่าได้ เพราะถ้าอากาศไม่อำนวยจะเกิดการออกดอกไม่สม่ำเสมอกัน อย่างปีนี้ฝนตกซุกตลอดทั้งปี ทำให้การเปิดตาดอกทำได้ยากมาก ส่งผลทำให้เป็นดอกออกมาหลายรุ่น จึงต้องมีการบังคับให้มังคุดออกดอกไม่เกิน 2 รุ่น เพราะถ้าเป็นรุ่นที่ 3 จะทำขายไม่ได้ราคา
เพราะเป็นช่วงที่มีสภาพอากาศร้อน และมีฝนตก ที่มักประสบปัญหามังคุดเนื้อแก้ว ยางไหล และเพลี้ยไฟ แต่ถ้าบำรุงดูแลต้นให้สมบูรณ์ แข็งแรง หมั่นสังเกตอาการของต้นและผลมังคุดก็จะสามารถแก้ไขปัญหาโรคที่เป็นได้ทัน และยังมีตลาดรองรับผลผลิตที่แน่นอน สามารถเลือกที่จะส่งจำหน่ายให้กับพ่อค้า แม่ค้า ได้ด้วยตนเองว่าเจ้าไหนที่ให้ราคาดีก็จะส่งให้กับเจ้านั้น
ด้านตลาดผลผลิตมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด
มังคุดผลไม้ยอดนิยมของคนไทยและคนต่างชาติ แต่กับชาวสวนแล้วมักจะมีปัญหาด้านราคาอยู่เสมอ เป็นอย่างนี้มาตลอด จนเรียกว่า “เป็นตำนาน” โดยเฉพาะชาวสวนภาคตะวันออกที่ต้องวุ่นวายกับราคามังคุดที่ตกต่ำเกือบทุกปี ชาวสวนหลายรายถึงกันโค่นต้นมังคุดทิ้งไป การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด
แล้วหันไปปลูกพืชใหม่ทดแทน ด้วยความคับแค้นหรือน้อยใจยังคงจะปะปนกันไป และข้ออ้างที่เขาได้รับจากผู้รับซื้อก็คือ มังคุดคุณภาพต่ำ ผิวลาย เนื้อแก้ว ยางไหล หู หรือ กลีบเลี้ยง ไม่สวย สรุปว่ามังคุดของชาวสวนด้อยคุณภาพ ส่งออกก็ไม่ได้ ขายภายในประเทศราคาก็ไม่ดี เพราะผู้บริโภค และลูกค้าต่างประเทศ ต้องการมังคุดคุณภาพ
ผู้ซื้อจะดูจากลักษณะภายนอกที่ดูดีไว้ก่อน ซึ่งเป็นเครื่องบ่งชี้ถึงคุณภาพภายใน ดั่งคำที่ว่า “ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง” ก็คงจะรู้กันดีว่าการทำมังคุดผิวมันเป็นกลยุทธ์หนึ่งทางการค้า ที่ต้องเริ่มต้นจากชาวสวน เพื่อให้ได้ผลมังคุดคุณภาพดีนั่นเอง การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด การปลูกมังคุด
ขอขอบคุณ คุณชุมพล พลอยวิเศษ ที่อยู่ 24/1 หมู่6 ต.กองดิน อ.แกลง จ.ระยอง 22160 โทร.092-754-6775
