“รสชาติหวานนุ่มไม่น่าเชื่อ สีของเนื้อแดงทับทิม ผิวผลนิ่มดังกำมะหยี่” นี่คือสโลแกนของส้มโอทับทิมสยามแห่งปากพนัง นครศรีธรรมราช ซึ่งหลังจากเปิดตัวได้ไม่กี่ปีทำให้ส้มโอพันธุ์น้องใหม่ อย่าง “ทับทิมสยาม” มีชื่อเสียงโด่งดังไปถึงต่างประเทศ ด้วยเอกลักษณ์เนื้อสีแดงที่โดดเด่น และรสชาติที่หวานนุ่ม หอม อร่อย แบบเฉพาะตัว จึงได้รับคัดสรรให้เป็นผลิตภัณฑ์ OTOP 5 ดาว คุณภาพ GI ของดีจากปากพนัง
คุณอัมพร สวัสดิ์สุข เจ้าของสวนส้มโอทับทิมสยามสวัสดิ์สุข หนึ่งในเครือข่ายเกษตรกรตัวอย่างศูนย์เรียนรู้ตามแนวพระราชดำริในโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ และในนาม “กลุ่มผู้ผลิตส้มโอทับทิมสยามบ้านวังดุก” โดยการมาเยี่ยมสวนส้มโอครั้งนี้ คุณอัมพรให้ข้อมูลว่า เดิมทีเธอและสามีเป็นเกษตรกรที่ปลูกส้มโออยู่แล้ว แต่เป็นส้มโอพันธุ์ทองดี และเริ่มมาปลูกส้มโอพันธุ์ทับทิมสยาม โดยซื้อกิ่งพันธุ์มาปลูกจำนวน 3 กิ่ง และปลูกขยายเรื่อยมา จนปัจจุบันมีสวนส้มโอพันธุ์ทับทิมสยามทั้งหมด 52 ไร่ สามารถเก็บผลผลิตได้แล้วประมาณ 15ไร่
คุณอัมพร สวัสดิ์สุข เจ้าของสวนส้มโอทับทิมสยามสวัสดิ์สุข จ.นครศรีธรรมราช
คุณอัมพรให้ข้อมูลเกี่ยวกับที่มาของส้มโอทับทิมสยามว่า ส้มโอทับทิมสยามเกิดจาก นายสมหวัง มัสแหละ ผู้บุกเบิกแห่งบ้านแสงวิมาน ซึ่งเป็นเกษตรกรที่นำกิ่งพันธุ์ส้มโอพันธุ์พื้นเมืองมาจากบ้านบราโอ ต.ประจัน อ.ยะรัง จ.ปัตตานี ที่มีลักษณะพันธุ์โดดเด่น คือ เนื้อกุ้งมีสีชมพูออกไปทางแดง ผลใหญ่ แต่มีรสขม ชาวบ้านที่นั่นเรียกกันว่า “ส้มโอสีชมพู”
เมื่อนายสมหวังนำกิ่งพันธุ์ของส้มโอสีชมพูมาทดลองปลูกที่บ้านแสงวิมาน ปรากฏว่าส้มโอมีรสชาติที่หวานขึ้น แต่ยังติดรสขมอยู่เล็กน้อย และได้ตั้งชื่อพันธุ์ให้ส้มโอใหม่ว่า “เขียวมรกต” ต่อมาจึงปรับปรุงพันธุ์ส้มโอเรื่อยมาจนกระทั่งได้ส้มโอที่มีผลดก เปลือกบาง ผิวเขียวเข้ม และมีขนดังกำมะหยี่ เนื้อกุ้งสีแดงทับทิม เนื้อนุ่ม รสหวานจัด หอม และใช้ชื่อใหม่ว่า “ทับทิมสยาม”
สภาพพื้นที่ปลูกส้มโอ
คุณอัมพรบอกว่าสิ่งที่สำคัญทำให้ส้มโอทับทิมสยามมีความโดดเด่นด้านรสชาติ และสามารถจดลิขสิทธิ์ GI หรือสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ นั่นคือ สภาพดินที่ใช้ปลูก โดยดินที่ใช้ปลูกส้มโอทับทิมสยามนั้นส่วนใหญ่เป็นดินที่มีสภาพดินเหนียว และมีธาตุแคลเซียมในดินสูง อีกทั้งสภาพภูมิอากาศใกล้เคียงกับพื้นที่ของแหล่งกำเนิด
และการปลูกส้มโอทับทิมสยามไม่แตกต่างไปจากส้มโอพันธุ์อื่นๆ คือ ปลูกระยะห่าง 5×5 หรือ 6×6 เมตร ก็ได้ แต่สวนของเธอจะปลูกระยะ 5×5 เมตร พร้อมกับยกร่องด้วย เนื่องจากพื้นที่สวนเป็นพื้นที่ลุ่มทำให้เกิดน้ำท่วมได้ง่าย การขุดหลุมเพื่อปลูกส้มโอไม่จำเป็นต้องขุดให้ลึกมาก ก่อนปลูกต้องรองก้นหลุมด้วยดินผสม และปุ๋ยรองก้นหลุม
การให้น้ำและปุ๋ยต้นส้มโอ
การให้น้ำด้วยระบบสปริงเกลอร์ โดยจะดึงน้ำร่องสวนมาใช้ หลังจากที่ต้นส้มโอให้ผลผลิต ทางสวนจะให้น้ำในเวลาเช้าของทุกวัน แต่จะงดให้น้ำช่วงที่ส้มโอกำลังออกดอก พอเริ่มติดผลเล็กจึงกลับมาให้น้ำตามปกติ และใส่ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอ คือ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ทุกเดือน ต้นส้มโอที่ให้ผลผลิตแก่คุณอัมพรอยู่ขณะนี้มีทั้งหมด 15 ไร่ อายุประมาณ 4-5 ปี จะใส่ปุ๋ย 2 กก./ต้น/เดือน
การตัดแต่งกิ่งต้นส้มโอ
ในช่วงที่ผลส้มโอกำลังเจริญเติบโตนั้นจะตัดแต่งผลทิ้งบ้าง เพื่อไม่ให้ผลมากจนเกิดการแย่งอาหารกัน โดยต้นส้มโอ 1 ต้น จะให้ผลผลิตถึง 3 รุ่น และผลผลิตจะหมดฤดูกาลช่วงหลังเดือนมกราคม จากนั้นจะตัดแต่งกิ่งพร้อมกับการใส่ปุ๋ยหมักบำรุงต้นอีกครั้ง หลังจากนั้นจะเริ่มทยอยให้ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอในทุกๆ เดือนเช่นเคย
การป้องกันกำจัดโรคและแมลงในสวนส้มโอ ต้นทับทิมสยาม
ส่วนเรื่องโรคและแมลง คุณอัมพรบอกว่ากลัวมากที่สุด คือ “โรคแคงเกอร์” เพราะถ้าสวนส้มโอเป็นโรคนี้ จะทำให้ส้มโอส่งออกไม่ได้ อีกทั้งต้นทุนในการทำสวนก็จะสูงขึ้นไปด้วย ทั้งนี้การผลิตส้มโอของสวนคุณอัมพรจะเน้นผลิตส้มโอที่มีความปลอดภัยต่อผู้บริโภค ภายใต้การผลิตด้วยระบบ GAP อย่างเคร่งครัด การันตีด้วยคุณภาพทุกผล
การเก็บผลผลิตส้มโอ
ปัจจุบันต้นทุนการผลิตส้มโอทับทิมสยามอยู่ที่ 30,000 บาท/ไร่ ซึ่งถือว่าค่อนข้างสูง แต่เมื่อนำมาเทียบกับราคาขาย/ผลแล้วถือว่าคุ้มมากๆ เพราะเห็นราคาขาย/ผลแล้ว ต้องบอกว่า “คนกินไม่ได้ซื้อ คนซื้อไม่ได้กิน” เลยทีเดียว โดยราคาขายหน้าสวนอยู่ที่ขนาดไซซ์ราคาเริ่มต้นที่ 300-500 บาท/ผล ซึ่งส้มโอทับทิมสยามอายุ 4 ปี ให้ผลผลิตไม่ต่ำกว่า 50 ผล/ต้น
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายผลผลิตส้มโอ
ส่วนการจำหน่ายผลผลิตส้มโอทับทิมสยามจะจำหน่ายทั้งในประเทศ เช่น จำหน่ายหน้าสวน ออกบูธตามงานต่างๆ อีกทั้งบริการส่งทางรถไฟ และส่งทางเครื่องบิน ด้วย และส่งออกไปต่างประเทศ อาทิ จีน ไต้หวัน มาเลเซีย บรูไน สิงคโปร์ ฮ่องกง และขณะนี้กำลังดำเนินการนำส้มโอทับทิมสยามส่งออกไปยังโซนยุโรป นอกจากจำหน่ายผลผลิตแล้ว ทางสวนยังผลิตกิ่งพันธุ์จำหน่ายด้วย ราคาอยู่ที่ 250 บาท/กิ่ง กำลังการผลิตกิ่งพันธุ์อยู่ที่ 4,000 กิ่ง/ปี
เมื่อส้มโอทับทิมสยามกลายเป็นดุจเม็ดทับทิมที่มีมูลค่าของปากพนัง ทำให้เกษตรกรในพื้นที่หันมาสนใจปลูกส้มโอพันธุ์ทับทิมสยามกันมากขึ้น เพื่อรองรับความต้องการของตลาดทั้งในและต่างประเทศในอนาคต
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ คุณอัมพร สวัสดิ์สุข 39 หมู่ที่ 5 ต.คลองน้อย อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช โทร.075-399-801, 089-605-4388 ต้นทับทิมสยาม
