“บัว” ราชินีแห่งไม้น้ำ คือ อีกหนึ่งพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ แต่เกษตรกรไทยในปัจจุบันส่วนใหญ่กลับมองข้าม โดยทุกส่วนของบัว สรรพคุณ คือ สมุนไพรชั้นเลิศ หากนำมาผ่านกระบวนการแปรรูปแล้ว จึงได้เป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพที่มีคุณประโยชน์สูง ปลูกบัว
ยกตัวอย่าง “เม็ดบัวอบแห้ง” และ “ชาดีบัว” คือ 2 ผลิตภัณฑ์ที่ตลาดทั้งในและต่างประเทศ มีผู้บริโภคที่มีความต้องการซื้อสูง แต่ขณะเดียวกันกลับมีผู้ผลิตและจำหน่ายที่ไม่เพียงพอต่อความต้องการ จึงเป็นเรื่องน่าเสียดายอย่างยิ่งที่มีช่องทางและโอกาสของธุรกิจที่สามารถเพิ่มมูลค่าจากบัวอย่างมหาศาล ทว่าเกษตรกรอาจมองว่าไม่คุ้มค่าต่อการนำไปแปรรูป ตลอดจนยังขาดการสนับสนุนจากภาครัฐกว่าที่ควรจะเป็น
การแปรรูปบัว
คุณจุฬาภา พฤกษ์ชัยกุล (คุณหลี) คือ อีกหนึ่งนักธุรกิจรุ่นใหม่ และถือเป็นเกษตรกรยุค 4.0 อีกราย ที่มองถึงโอกาสการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากบัวเพื่อเพิ่มมูลค่า เนื่องจากปัจจุบันตลาดแปรรูปสินค้าจากบัวในประเทศไทยคู่แข่งยังมีน้อยมาก จึงมีอนาคตที่สดใส
ทั้งนี้ยกตัวอย่างเช่น ในประเทศเวียดนาม ที่สินค้าแปรรูปจากบัวประสบความสำเร็จอย่างมาก มีจำหน่ายทุกหนทุกแห่ง และเป็นสินค้าขายดี สร้างรายได้และส่งออกเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศ
ด้วยเหตุนี้คุณจุฬาภาได้ทำการศึกษาวิจัยวิธีการและกระบวนการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากบัวมาโดยตลอด โดยศึกษาพัฒนาร่วมกับหน่วยงานและสถาบันหลายแห่ง อาทิเช่น การเข้าร่วมโครงการพัฒนาผลิตภัณฑ์ กับ Innovative House ซึ่งเป็นหน่วยงานที่สนับสนุนทุนวิจัยให้กับภาคอุตสาหกรรมอาหาร เพื่อร่วมวิจัยในด้านกระบวนการแปรรูปสินค้าเกษตรที่ผลิตจากบัว
ทั้งนี้อีกหนึ่งเหตุผล คือ เกิดจากแรงผลักดันซึ่งครอบครัวทำธุรกิจแปรรูปบัวส่งจำหน่ายให้กับโรงงานและกลุ่มลูกค้ามาหลายสิบปี ตั้งแต่สมัยยังเด็กที่คุณจุฬาภาได้เคยช่วยครอบครัวกะเทาะเม็ดบัวออกจากฝักส่งขายให้ลูกค้ากิโลกรัมละไม่กี่บาทในสมัยอดีต รวมถึงใช้เป็นวัตถุดิบทำเป็นขนมไหว้พระจันทร์ชื่อดังส่งขายในกรุงเทพฯ เป็นธุรกิจของครอบครัวมาอย่างยาวนาน
ปัจจุบันมีผลงานวิจัย ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปหลายอย่างที่กำลังพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เช่น “เม็ดบัวอบแห้ง” และอีกตัวที่น่าสนใจ ได้แก่ “ชาดีบัว” ซึ่งคุณจุฬาภาได้เริ่มต้นศึกษางานวิจัยร่วมกับอาจารย์ ม.หอการค้าไทย ซึ่ง Expert ในเรื่อง Innovative Drink รวมถึงการแมทชิ่งธุรกิจร่วมกับคู่ค้าทางธุรกิจ ซึ่งผลิตและจำหน่าย “ชาเกสรบัว” อีกด้วย
คุณจุฬาภากล่าวว่าบัวเป็นพืชน้ำที่มีประโยชน์สูง โดยทุกส่วนสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ รากบัวเป็นส่วนผสมทำยาจีน ดีบัวและเกสรดีแต่หัวใจ บำรุงเลือด และเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระ หรือเปลือกบัวกะเทาะเป็นสีดำ สามารถนำไปทำปุ๋ยใส่พืชได้ ฯลฯ
การผลิตและแปรรูปบัว
ทว่าปัญหาอุปสรรคที่สำคัญในปัจจุบัน คือ การนำบัวมาแปรรูปทำเป็นผลิตภัณฑ์เพิ่มมูลค่านั้น มีกรรมวิธีหรือกระบวนการในการทำค่อนข้างหลายขั้นตอน และต้องใช้เวลา เช่น การกะเทาะเปลือกเม็ดบัว ผ่านการคัดแยกและนำไปตากแห้ง ก่อนนำมาเข้าสู่กระบวนการผลิตและแปรรูป เป็นต้น
แม้ปัจจุบันคุณจุฬาภาประกาศรับซื้อจากเกษตรกรที่คอนแทรคในหลายจังหวัด หลายพื้นที่ เพื่อให้ช่วยทำส่งให้ โดยรับซื้อเม็ดบัวกะเทาะแล้วในราคาสูง แต่ก็มีเกษตรกรที่สนใจและทำส่งให้จำนวนน้อย เพราะเกษตรกรไทยส่วนใหญ่มองว่ามีความยุ่งยาก และได้เงินช้า เพราะฉะนั้นจึงมีผู้ผลิตผลิตภัณฑ์แปรรูปจากบัวในเมืองไทยน้อย แต่เพราะเหตุนี้เองคู่แข่งจึงน้อย และมีโอกาสเติบโตสูง
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายผลิตภัณฑ์บัว
อย่างไรก็ตามสินค้าแปรรูปจากบัว ได้แก่ “เม็ดบัวอบแห้ง” และ “ชาดีบัว” ภายใต้แบรนด์ “จุฬา” ของคุณจุฬาภา ปัจจุบันยังมีผลิตและวางจำหน่ายออกสู่ตลาดถึงมือผู้บริโภคอย่างต่อเนื่อง โดยช่องทางจำหน่ายรวมทั้งผู้บริโภคที่สนใจสามารถสั่งซื้อออนไลน์ได้ หรือผ่านหน้าร้านจำหน่ายสินค้าเพื่อสุขภาพ ทั้งกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด (สอบถามเจ้าของธุรกิจได้โดยตรง)
รับซื้อจากเกษตรกรผู้ ปลูกบัว และกะเทาะเม็ดบัว
โดยในตอนท้ายคุณจุฬาภายังได้กล่าวฝากถึงเกษตรกรไว้ด้วยว่า หากมีเกษตรกรที่สนใจที่รับกะเทาะเม็ดบัว เรายินดีรับซื้อเป็นอย่างยิ่ง และขอฝากว่าบัวเป็นพืชเศรษฐกิจที่น่าสนใจ ทุกส่วนทั้งดอก เม็ด ใบ ราก นำไปขายและแปรรูปเพิ่มมูลค่าได้ทั้งหมด อีกทั้งปลูกง่าย ไม่ต้องดูแลเยอะ ขอเพียงเกษตรกรได้ศึกษาทำความเข้าใจอย่างถูกต้อง
ทั้งนี้ขอฝากไปถึงหน่วยงานภาครัฐควรสนับสนุนส่งเสริมเกษตรกรไทยในเรื่องการปลูกและแปรรูปบัวให้มากกว่าที่เป็นอยู่ เช่น ให้ความรู้ในการปลูก สายพันธุ์ ปลูกง่าย ขายได้ราคาดี และผลักดันแนะนำช่องทางจำหน่ายปลายทางให้เกษตรกรเพื่อสร้างความเชื่อมั่น โดยส่วนตัวเชื่อว่าประเทศเวียดนามซึ่งมีการศึกษาและพัฒนาสินค้าจากบัว ซึ่งเริ่มต้นช้ากว่าประเทศไทย แต่ยังทำสำเร็จ แล้วทำไมประเทศไทยเราจะทำไม่ได้
สนใจผลิตภัณฑ์แปรรูปจากบัว ติดต่อโทร.08-9455-9549 (คุณหลี)
อ้างอิง : นิตยสารพลังเกษตร ฉบับที่ 6