มะม่วงฟ้าลั่น การปลูกมะม่วง และดูแล ต้นมะม่วง ระบบร่อง ป้อนตลาด มะม่วงเปรี้ยว ส่งออกและในประเทศ

การปลูกมะม่วง

เมื่อเอ่ยถึงพื้นที่ทำการเกษตรใน อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี เกษตรกรไทยทั่วประเทศคงไม่มีใครไม่รู้จัก และไม่รู้ว่าเกษตรกรที่นี่ฝีมือคุณภาพคับแก้วแค่ไหน เป็นแหล่งผลิตไม้ผลชื่อดังอย่าง “มะม่วงดำเนินสะดวก” ซึ่งวันนี้ได้ขึ้นแท่นเป็นไม้ผลเพื่อการส่งออกอย่างเต็มตัว

นอกจากนี้มะม่วงเบา อย่าง “มะม่วงฟ้าลั่น” ที่นิยมกินดิบ ยังได้รับความนิยมจากตลาดและผู้บริโภคในประเทศเป็นอย่างดี ทำให้เกษตรกรต้นแบบที่ดำเนินสะดวกคนนี้ประสบความสำเร็จในการผลิตมะม่วงเพื่อการบริโภคภายในประเทศ และตลาดส่งออก ได้อย่างงดงาม

คุณวีระวงศ์ บวรชัยกิตติกูล หรือที่รู้จักกันดีในนาม “เฮียกวย” เกษตรกรต้นแบบ และชาวสวนมะม่วงคนเก่งของชาวสวนมะม่วงดำเนินสะดวก ที่นอกจากจะมุ่งมั่นผลิตมะม่วงคุณภาพป้อนตลาดทั้งในและต่างประเทศแล้ว ยังเป็นแกนนำเกษตรกรในพื้นที่ที่มีน้ำใจคอยช่วยเหลือเกื้อกูลเพื่อนร่วมอาชีพมาย่างต่อเนื่อง ทั้งด้านการผลิต และการตลาด

เฮียกวยได้เผยถึงเส้นทางการผลิตมะม่วงวันนี้ที่แตกต่างไปจากอดีตเมื่อ 25 ปีที่แล้ว ว่าตนและครอบครัวได้เข้ามาเช่าพื้นที่ร่องสวนที่ดำเนินสะดวกเพื่อปลูกมะม่วงบนพื้นที่ 26 ไร่ ด้วยค่าเช่าที่ 800-900 บาท/ไร่ ก่อนจะเริ่มต้นปลูกมะม่วงฟ้าลั่นในระบบร่องเดี่ยวในระยะ 5×5 เมตร ที่มีการดูแลค่อนข้างง่าย

แม้ยุคนั้นจะไม่ค่อยมีความรู้เกี่ยวกับการผลิตมะม่วงมากนัก แต่มะม่วงก็ให้ผลผลิตที่ดี ราคาดี 30-40 บาท/กก. เนื่องจากสภาพดิน น้ำ และอากาศ ที่ยังมีความสมบูรณ์อยู่มาก ปุ๋ย-ยาที่ใช้ในการดูแลรักษา ราคาก็อยู่ที่ 100-200 บาท เท่านั้น

ด้านตลาดราคาของ มะม่วงฟ้าลั่น มะม่วงน้ำดอกไม้ และมะนาว

มะม่วงฟ้าลั่น จะดูแลง่าย ติดผลง่าย ไม่ต้องห่อ ประหยัดต้นทุน สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ หลังจากเปิดตาดอกวันแรกนับไปอีก 105-110 วัน หากเก็บผลผลิตเพื่อส่งออกเวียดนาม หรือมาเลย์ จะเก็บลูกห่ามๆ ที่อายุครบ 95 วัน โดยจะมีแม่ค้าที่ติดต่อไว้ 3-4 เจ้า ทั้งในประเทศ และส่งออก ที่จะต้องมีการตกลงราคารับซื้อกันก่อนจะเก็บผลผลิต

โดยแม่ค้าจะมีทีมงานเข้ามาเก็บผลผลิตเอง เก็บสุกขายในประเทศ และเก็บแก่ 70-80% เพื่อส่งออก ส่วนที่ตกเกรดจะต้องตกลงกันอีกครั้งว่าพ่อค้าจะรับซื้อ หรือต้องส่งต่อผลผลิตให้กับพ่อค้าอีกเจ้า ซึ่งเป็นพ่อค้าประจำกับทางสวนทั้งหมด

โดยที่ชาวสวนต้องรับผิดชอบในการจ่ายค่าจ้างเก็บผลผลิตที่ 800-1,000 บาท/ตัน ซึ่งในปีที่ผ่านมามะม่วงฟ้าลั่นให้ผลผลิตที่ 50 ตัน/ปี/ไร่ แต่ปีนี้คาดว่าจะได้ผลผลิตที่ 70 ตัน/ปี/26ไร่ แบ่งเป็น 2 รอบ คือ

1. รอบที่ 1 รอบแรกช่วงเดือนสิงหาคมที่ 40 ตัน ในราคา 23 บาท/กก. และ
2. รอบที่ 2 ในช่วงปลายเดือนมกราคม อีก 30 ตัน ในราคา 23บาท/กก. ที่สำคัญผลผลิตยิ่งอ่อนยิ่งเบา แต่ถ้าผลแก่น้ำหนักจะยิ่งดี รสชาติดี

ผลผลิตที่ผิวลาย ราคาต่างกันถึง 2 เท่าตัว

เช่นเดียวกับมะม่วงน้ำดอกไม้สีทองเบอร์ 4 จะดูแลง่ายกว่าน้ำดอกไม้สีทอง มีวิธีการดูแลคล้ายคลึงกับการดูแลมะม่วงฟ้าลั่น แต่มีเพียงบางขั้นตอนที่เพิ่มเข้าไป รวมทั้งต้องมีการห่อผลผลิตเพื่อป้องกันโรคและแมลงศัตรูเข้าทำลายที่ทำให้ผลผลิตเสียหาย เพราะผลผลิตที่มีสีผิวสวยงาม กับผลผลิตที่ผิวลาย ราคาต่างกันถึง 2 เท่าตัว และพ่อค้าจะตีราคาเป็นมะม่วงยำทั้งหมด ที่มีราคาถูกเพียง 10 กว่าบาท/กก.

ในขณะที่ผลผลิตมะม่วงที่ได้ไซซ์ สีสันสวยงาม ผิวสวยจะราคาดี โดยเฉพาะน้ำดอกไม้สีทอง เพราะมีตลาดทั้งในและส่งออกรองรับ

• มีราคาตั้งแต่ 70-100 บาท/กก. ขึ้นอยู่กับขนาดของผลผลิต
• ส่วนผลผลิตที่ตกไซซ์จะมีราคาอยู่ที่ 30-40 บาท/กก.

ราคาขายผลผลิตหน้าสวน

อีกทั้งผลผลิตที่นี่จะหวานกว่าที่อื่น เพราะดินดี น้ำสมบูรณ์  มีน้ำกร่อย มีระบบร่องสวน ทำให้สามารถควบคุมคุณภาพผลผลิตได้ อีกทั้งยังเป็นพื้นที่ที่มีการปลูกไม้ผลมากกว่า 95% ของพื้นที่ทั้งหมด ประกอบกับตลาดมะม่วงทุกวันนี้ค่อนข้างดีกว่าเมื่อ 10 ปีที่แล้ว  ตลาดส่งออก หรือตลาดต่างประเทศ ยังมีอยู่เป็นจำนวนมาก ตลาดต่างประเทศวันนี้วิ่งเข้าหาผลผลิตที่ดี หากผลผลิตมีคุณภาพ เป็นมะม่วงเกรดบน รับรองว่ามะม่วงยังมีอนาคตอีกไกล

นอกจากนี้เฮียกวยยังได้ปลูกมะนาวบนเนื้อที่ 20 กว่าไร่ เพราะราคาที่จูงใจ แต่มะนาวมีการดูแลรักษาค่อนข้างมากกว่ามะม่วง ซึ่งต้องใช้ทักษะและการเอาใจใส่มากขึ้น วันนี้มะนาวมีอายุร่วม 2 ปี และสามารถเริ่มเก็บผลผลิตได้บ้างแล้ว

• ราคาขายผลผลิตหน้าสวนวันนี้จะเห็นว่ามะนาวเบอร์ใหญ่สุดจะรับซื้อที่ 2 บาท/ลูก
• ลงไปจนถึงเบอร์ 4 ที่ราคาจะอยู่ที่ 50 สตางค์/ลูก

ซึ่งการเก็บเกี่ยวผลผลิตของมะมาวจะแตกต่างจากการเก็บเกี่ยวของมะม่วงตรงที่ชาวสวนมะนาวจะต้องจ้างแรงงานเก็บเกี่ยวผลผลิตเอง

การปลูกพืชแซมในช่วงแรกของการทำสวนมะม่วง

โดยในช่วงแรกของการทำสวนมะม่วงที่ยังไม่มีรายได้ ไม่มีผลผลิต ทางสวนจะเน้นปลูกพืชแซมในสวนมะม่วง ทั้งมะละกอ และกล้วยหอมพันธุ์แขกนวลและแขกมาเลย์ เพื่อนำรายได้เข้าสู่ครอบครัวในช่วง 1-4 ปีแรก  เมื่อครบ 4 ปี ทางสวนเริ่มจะมีรายได้จากผลผลิตของ มะม่วงฟ้าลั่น

ซึ่งเป็นที่มาของการนำเงินบางส่วนไปเช่าพื้นที่เพื่อสร้างสวนมะม่วงต่อ หรือขยายพื้นที่ปลูกมะม่วงออกไปแบบพี่เลี้ยงน้อง ที่เน้น การปลูกมะม่วง มะม่วงฟ้าลั่น และน้ำดอกไม้สีทองเป็นหลัก ภายใต้การดูแลรักษาที่ดี และมีความเชี่ยวชาญเรื่องการผลิตมะม่วงมากขึ้น ส่งผลให้มะม่วงติดดอก ออกผลผลิตดี มีรายได้เข้ามาอย่างต่อเนื่อง

ซึ่งมีบางช่วงหรือบางปีที่มะม่วงราคาตกต่ำจนถึงขีดสุดที่ 7-8 บาท/กก. ทำให้ชาวสวนหลายคนต้องตัดสินใจตัดต้นมะม่วงทิ้งไป ไล่ลงมาตั้งแต่พื้นที่บ้านแพ้วลงมาจนถึงดำเนินสะดวก เพราะทำแล้วขาดทุน ขณะที่เฮียกวยยังคงยืนหยัด และไม่ยอมตัดต้นมะม่วงทิ้ง และฝืนใจทำต่อ เพราะหวังว่าวันหนึ่งราคาจะกลับมาดีอีกครั้ง

ซึ่งก็เป็นไปตามที่คาดหมายไว้ เมื่อผลผลิตหายไปจากระบบ แน่นอนว่ามะม่วงก็ต้องกลับมาราคาดีอีกครั้ง ทำให้เฮียกวยมีรายได้ที่ดีควบคู่ไปกับการสร้างสวนต่อ โดยได้นำเงินบางส่วนไปซื้อสวนมะม่วงที่จังหวัดกาญจนบุรี พื้นที่ 40 ไร่ ในราคา 50,000 บาท/ไร่

“แปลงแรกที่ปลูกมะม่วงในตำบลโพธิ์งาม มีผมคนเดียวที่ปลูกมะม่วงเป็นเจ้าแรก ตอนแรกตั้งใจจะเช่า เพราะมีมะม่วงเก่าพันธุ์น้ำดอกไม้สีทอง และน้ำดอกไม้สีทองเบอร์ 4 อายุ 10 กว่าปี อยู่แล้ว ต้นใหญ่ เก็บผลผลิตได้แล้ว เพียงแค่บำรุงรักษาต่อเท่านั้น แต่ทว่าเจ้าของที่ดินไม่ให้เช่า เขาจะขายอย่างเดียว จึงจำเป็นต้องซื้อสวนมะม่วงนี้เอาไว้เพื่อนำมาพัฒนาสร้างรายได้ต่อไป ชาวสวนที่นี่ส่วนใหญ่จะทำสวนมะม่วงหลายแปลง ทำแปลงเดียวไม่ได้ ไม่รอด ต้องฟันทิ้งก่อน เพราะรอกินมะม่วง 4-5 ปี ไม่ไหว แต่การมีสวนมะม่วงหลายสวน และอายุต่างกัน จะทำให้ชาวสวนมีรายได้อย่างต่อเนื่อง” เฮียกวยเผยถึงที่มาของการซื้อที่ดิน 40 ไร่

ปัจจุบันเฮียกวยมีสวนมะม่วงมากถึง 100 ไร่ ทั้งในพื้นที่ตนเอง และพื้นที่เช่า ในราคา 1,000 กว่าบาท/ไร่ แบ่งออกเป็น 4 แปลง มี การปลูกมะม่วง มะม่วงฟ้าลั่น ทั้งหมด 50 ไร่ ส่วนอีก 50 ไร่ จะเป็นน้ำดอกไม้สีทอง และน้ำดอกไม้สีทองเบอร์ 4 ซึ่งทั้ง 3 สายพันธุ์นี้ จะมีวิธีการและขั้นตอนในการดูแลรักษาที่แตกต่างกันในบางช่วงเวลา มีระยะเวลาในการเก็บเกี่ยวผลผลิต และมีตลาด ที่แตกต่างกันออกไป

การดูแลต้น มะม่วงฟ้าลั่น

โดยเฉพาะ “ มะม่วงฟ้าลั่น ” มีข้อดีที่เป็นมะม่วงกินดิบ ไม่ต้องห่อผลผลิต มีระยะเวลาการเก็บเกี่ยวที่สั้นกว่า มีตลาดในประเทศรองรับ ซึ่งมีขั้นตอนการดูแลที่ง่ายกว่าพันธุ์อื่น เริ่มจากการตัดแต่งกิ่งมะม่วงให้โปร่งในช่วง ก.พ.-มี.ค.ใส่ปุ๋ยทางดินสูตร 15-0-0 ให้น้ำสม่ำเสมอ มะม่วงจะเริ่มแตกใบอ่อน

เมื่อบำรุงใบจนแก่แล้วจะต้องราดสารแพคโคบิวทราซอล และให้น้ำ 2-3 รอบ มะม่วงจะเริ่มแทงช่อดอกที่ต้องบำรุงด้วย เมื่อดอกสมบูรณ์ อากาศดี มีความพร้อม จึงจะเริ่มเปิดตาดอก ซึ่งอากาศเป็นตัวแปรที่สำคัญมากในการทำมะม่วง การตัดสินใจเปิดตาดอกช้าห่างกันเพียง 1 อาทิตย์ ทุกอย่างจะเปลี่ยนจากหน้ามือเป็นหลังมือทันที

การติดดอก ออกผลผลิต

ในเรื่องของการติดดอก ออกผลผลิต “การทำใบอ่อนต้องสัมพันธ์กับผลผลิตของทางสวนกำหนดเอาไว้ด้วยว่าผลผลิตจะออกสู่ตลาดช่วงเวลาใดแล้ว เพราะเรามีหลายแปลง ต้องทยอยทำให้ออกทุกแปลง เพราะถ้าทำพร้อมกันจะทำงานไม่ทัน อากาศทุกวันนี้ไม่นิ่ง ไม่เหมือนสมัยก่อนที่ทำตอนไหนก็ได้ แต่ตอนนี้ไม่ใช่ ใครดูจังหวะไม่เป็นก็ยากที่จะรอด

ทำมะม่วงสมัยทำทิ้งๆ ขว้างๆ ไม่ได้ ต้องใช้ความชำนาญสูง ต้องอาศัยประสบการณ์ พยากรณ์อากาศตลอด ยกเว้นถ้าเกิดฝนตกแล้วต้องฉีดพ่นยาทุกสวน หากมีโรคและแมลงเกิดขึ้น ป้องกันไม่ทัน ผลผลิตตรงนั้นก็เสียหายไปเลย” เฮียกวยคนเก่งแนะนำ

การป้องกันกำจัดโรคและแมลง

หลังจากเปิดตาดอกต้องดูแลรักษาอย่างต่อเนื่อง ด้วยอาหารเสริม ฮอร์โมน และแคลเซียมโบรอน  สารเคมีป้องกันเพลี้ยไฟ และหนอนใยทำลายช่อดอก ที่สำคัญต้องป้องกันหรือกำจัดให้ได้ก่อนดอกมะม่วงบาน เพราะถ้าดอกมะม่วงบานแล้วมีเพลี้ยลง เมื่อฉีดพ่นสารเคมีเข้าไปจะทำให้ทั้งแมลงและดอกมะม่วงเสียหายทั้งหมด

ช่วงดอกมะม่วงบานจะดูแลยากมาก ถ้ามีฝนตกตี 1 ตี 2 ก็ต้องไปฉีดยาป้องกันเชื้อรา และเพลี้ย เพราะถ้ารอให้เช้าค่อยทำจะไม่ทัน เพราะดอกแช่น้ำฝนทั้งคืน เช้ามาดอกไปกระทบแดด น้ำเริ่มแห้ง และเป็นกรด ก็จะรัดดอกจนแห้งเสียหายหมด สมัยนี้ต้องดูแลมากขึ้นเป็น 3 เท่าจากอดีต ต้องใช้เครื่องมือที่ทันสมัยมากขึ้น เพื่อให้การดูแลได้อย่างทันท่วงที

ฝากแง่คิด… การปลูกมะม่วง

เฮียกวยย้ำในตอนท้ายว่า การปลูกมะม่วง วันนี้แตกต่างจากอดีตที่ไม่ต้องทำอะไรมาก พอถึงเวลาทำหญ้า ทำใบ ฉีดยา และให้ปุ๋ย เพียงเล็กน้อย ก็ให้ผลผลิตที่ดีได้ หน้าแล้งให้ใช้หญ้าคลุมดินจะดีกว่า เพื่อรักษารากมะม่วงที่ต้องการความชื้น ป้องกันแดดเผารากที่ทำให้ยอดมะม่วงแห้งตาย มะม่วงไม่โต

การปลูกมะม่วง ด้วยตอป่าจะแข็งแรง อดทน กิ่งชัน กิ่งไม่แบะ แบกรับน้ำหนักผลผลิตได้ดีกว่าตอทั่วไป ที่กิ่งจะเลื่อย กิ่งแบะ แบกรับน้ำหนักได้น้อยกว่า เมื่อโดนลมกรรโชกจึงทำให้สุ่มเสี่ยงกิ่งหัก และผลผลิตเสียหาย การดูแลมะม่วงที่นี่มีระบบน้ำสมบูรณ์

หลังเก็บผลผลิตแล้วปล่อยให้ต้นมะม่วงพักตัว อย่าขยันรดน้ำมะม่วง เพราะจะทำให้มะม่วงแตกใบอ่อน เน้นให้น้ำบนร่องให้มีความชื้นก็พอแล้ว ประกอบกับในปีที่ผ่านมาชาวสวนบางรายขาดแคลนน้ำในท้องร่อง ทำให้ไม่สามารถนำผลผลิตออกจากพื้นที่ได้ ส่งผลให้มะม่วงร่วงเสียหายเป็นจำนวน

ดังนั้นปีนี้ชาวสวนจึงต้องบริหารจัดการน้ำเพื่อใช้ในการทำเกษตรให้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุด เสียหายต่อชาวสวนน้อยที่สุด ที่สำคัญชาวสวนไทยยังไม่เข้มแข็งพอ ยังไม่มีการรวมกลุ่มกันอย่างจริงจัง นั่นอาจเป็นเพราะเกษตรกร หรือชาวสวน

ส่วนใหญ่ ยังขายผลผลิตได้ราคาดี เป็นที่น่าพอใจอยู่ตอนนี้ เพราะตลาดต้องการในปริมาณมาก ชาวสวนจึงยังไม่เห็นความสำคัญของการรวมกลุ่มอย่างแท้จริง แต่การรวมกลุ่มจะเป็นทางเลือกและทางรอดให้กับเกษตรกรไทยได้อย่างมั่นคง ภายใต้ผู้นำที่มีวุฒิภาวะ มีความเสียสละ มุ่งเน้นเพื่อประโยชน์ส่วนรวมเป็นที่ตั้ง

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม คุณวีระพงศ์ บวรชัยกิตติกูล(เฮียกวย) 156 หมู่ 3 ต.บัวงาม อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี 70210 โทร.089-919-6884