“เห็ดถั่งเช่า” พืชสมุนไพร ที่ชาวจีนรู้จัก และล่ำลือกันมานานกว่า 1,000 ปี และได้บันทึกเรื่องราวของถั่งเช่าไว้เป็นหลักฐานในครั้งแรกในตำราเภสัชศาสตร์ของราชวงศ์จีนว่า “เป็นยาบำรุงร่างกายชั้นเลิศ หรือเป็นยาวิเศษที่หายาก และมีราคาค่อนข้างสูง”
การวิจัยและทดลองเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่า
สำหรับประเทศไทยมีการนำ เห็ดถั่งเช่า สีทองเข้ามาวิจัยและทดลองเพาะเลี้ยงเป็นผลสำเร็จมานานหลาย 10 ปีแล้ว โดยมีหน่วยงานภาครัฐบางแห่งได้นำหลักสูตรการเพาะ เห็ดถั่งเช่า มาเปิดอบรมให้แก่ผู้ที่สนใจ จึงเป็นที่มาของผู้ประกอบการเพาะเห็ดถั่งเช่ารายใหม่ๆ เกิดขึ้น
หนึ่งในผู้เพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าที่ประสบความสำเร็จ คือ “สุนันทาฟาร์ม” ดำเนินงานโดย คุณสุนันทา ลือวนิชวงศ์ และคุณอนุชิต สงวนน้อย ผู้สนใจด้านเห็ดถั่งเช่า ที่ไม่เคยทำตัวเป็นน้ำเต็มแก้วถึงแม้ว่าวันนี้ตนเองจะเปิดฟาร์มเพาะ เห็ดถั่งเช่า สีทองและสามารถนำผลผลิตออกมาจำหน่ายสร้างรายได้ได้แล้วก็ตาม แต่ก็ยังพยายามศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องของเห็ดถั่งเช่า รวมทั้งเห็ดชนิดอื่นๆ และสมุนไพรต่างๆเพื่อนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อไป
คุณสมบัติ และ สรรพคุณของเห็ดถั่งเช่า
เห็ดถั่งเช่าหรือ “ตังถั่งเช่า” นั้นมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cordyceps Sinensis เกิดจากการผสมผสานระหว่างตัวหนอนและเห็ด จึงเรียกกันว่า “หนาวเป็นหนอน ร้อนเป็นหญ้า” เป็นยาสมุนไพรที่นิยมและแพร่หลายในประเทศจีน และเอเชีย
เนื่องจากมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงร่างกาย และเป็นสมุนไพร “ธาตุอุ่น” มีกลิ่นหอม ไร้สารพิษ มีรสขมอมหวาน ช่วยบำรุงปอด บำรุงไต บำรุงเลือด ช่วยเพิ่มออกซิเจนให้เลือด แก้อาการอ่อนเพลีย บำบัดอาการบกพร่องของร่างกายได้กว่า 100 ชนิด จากสรรพคุณทางยาที่เป็นเลิศของถั่งเช่าจึงมีผู้คิดค้นและพัฒนาวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าเชิงการค้าขึ้น โดยจะมีชื่อเรียกว่า “เห็ดถั่งเช่าสีทอง”Cordyceps Militaris
โดยจะใช้ตัวหนอน ดักแด้ ตัวไหม ในการเพาะ หรือใช้อาหารสังเคราะห์ในการชักนำให้เกิดดอก โดยจะเพาะในพื้นที่ที่มีอากาศเย็นเท่านั้น หลังจากมีการเพาะเห็ดถั่งเช่าสีทองขึ้นมาแล้ว ได้มีการวิจัยทางเภสัชวิทยา พบว่า เห็ดถั่งเช่าสีทองมีสารคอร์ไดเซปิน7% และอะดีโนซีสูงกว่าเห็ดถั่งเช่าทิเบต
นอกจากนี้ยังมีโปรตีน 25% ไขมัน 8.4% กรดอะมิโนกว่า 20 ชนิด วิตามิน แร่ธาตุ Erogosterol, Six carbon sugar alcohol อัลคาลอย์ ชนิดต่างๆ และเอนไซม์ ฯลฯ
จุดเริ่มต้นของการทำฟาร์มเห็ดถั่งเช่า
คุณสุนันทาและคุณอนุชิตได้เล่าถึงจุดเริ่มต้นของฟาร์มเห็ดถั่งเช่าสุนันทาว่า เริ่มจากที่ตนเองมีอาชีพเป็นพนักงานฟรีแลนด์ด้านการออกแบบ และพนักงานบริษัททั่วไป แต่ด้วยความจำเจของงาน และการใช้ชีวิตที่ไม่เป็นอิสระ ทั้งสองจึงเริ่มมองหาอาชีพใหม่ที่มีอิสระ ไม่อยู่ใต้การบังคับบัญชาของใคร
จนสุดท้ายตัดสินใจที่จะทำธุรกิจส่วนตัว เนื่องจากมีเวลาเป็นของตนเอง ด้วยเหตุนี้คุณสุนันทาจึงเสนอแนวคิดที่จะทำฟาร์มเห็ดถั่งเช่าขึ้นมา เนื่องจากสรรพคุณของเห็ดถั่งเช่าที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย บำรุงสุขภาพ
อีกทั้งเห็ดถั่งเช่าเป็นเห็ดเศรษฐกิจที่มีราคาค่อนข้างสูงหลายหมื่นบาท และยังไม่เป็นที่แพร่หลายในเมืองไทย บวกกับปัจจุบันผู้บริโภคหันมาดูแลสุขภาพมากขึ้น จึงทำให้เห็ดถั่งเช่าเป็นตัวเลือกชั้นดีในเรื่องของการเป็นอาหารเสริมสุขภาพร่างกาย นอกจากนี้เห็ดถั่งเช่ายังมีสรรพคุณที่เป็นประโยชน์มากมาย
โดยเฉพาะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการเพิ่มออกซิเจนให้กับร่างกาย ทำให้สามารถออกกำลังกายได้นานขึ้น สามารถลดความอ่อนล้า อ่อนเพลีย ได้ ทั้งหลังตื่นนอน และการออกกำลังกาย รวมถึงเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการฟื้นฟูร่างกาย การทำกายภาพบำบัด ช่วยให้มีพละกำลังในการออกกำลังกาย
และที่สำคัญ คือ ช่วยในเรื่องของระบบหมุนเวียนโลหิต ช่วยลดการอุดตันของเส้นเลือด ช่วยละลายลิ่มเลือด ปรับความดัน เพิ่มเม็ดเลือดขาวในร่างกาย และช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอในร่างกาย ฟื้นฟูไต และตับ ได้อีกด้วย ฉะนั้นเห็ดถั่งเช่าจึงเป็นทางเลือกหนึ่งให้กับผู้ที่ดูแลสุขภาพ ซึ่งมีสารฤทธิ์ทางยามากมาย ด้วยเหตุนี้คุณสุนันทาและคุณอนุชิต จึงไม่ลังเลที่จะทำธุรกิจเพาะเห็ดถั่งเช่าขึ้นมา
การเพาะเลี้ยง เห็ดถั่งเช่า
โดยคุณสุนันทายอมรับว่า เนื่องจากตนเองและคุณอนุชิตไม่มีความรู้เรื่องของเห็ดถั่งเช่ามาก่อน จึงเริ่มศึกษาหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต และไปอบรมตามสถานที่ต่างๆ ที่เปิดอบรมการเพาะเห็ดถั่งเช่า โดยใช้ระยะเวลาในการศึกษาเพียง 2 เดือน เท่านั้น และนำความรู้จากที่ศึกษามาทดลองเพาะเห็ดถั่งเช่าเองในห้อง ขนาดห้อง 10 ตารางเมตร ภายในบ้านพักส่วนตัว โดยปรับปรุงห้องใหม่ ติดตั้งระบบทำความเย็น และใช้อุปกรณ์ฆ่าเชื้อภายในห้องเพาะเลี้ยง
“เราใช้เวลาในการศึกษาทดลอง เพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าภายในห้องนานหลายเดือน ร่วมปี จนกระทั่งเริ่มเข้าใจว่า เห็ดถั่งเช่ามีลักษณะชีวิตเป็นอย่างไร จะต้องดูแลรักษาอย่างไรให้เจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์ และเมื่อเกิดปัญหาขึ้นจะต้องแก้ไขอย่างไร ซึ่งคุณสุนันทาจะคอยเก็บข้อมูลการเจริญเติบโต รวมถึงปัญหาต่างๆในการเพาะเห็ดถั่งเช่า และค้นหาวิธีแก้ปัญหาอยู่ตลอดเวลา เนื่องจากการเพาะเห็ดถั่งเช่านั้นจะมีปัญหาให้มาแก้ไขอยู่ตลอดเวลา แต่หากรู้จักวงจรของเห็ดถั่งเช่าดีจะเห็นว่าการเพาะเห็ดถั่งเช่านั้นไม่ได้ยากเกินความสามารถเลย”
คุณสุนันทาและคุณอนุชิตยอมรับว่าช่วงแรกที่ทดลองเพาะเห็ดถั่งเช่านั้นมักเจอปัญหาเรื่องของการปนเปื้อนของเชื้อราอื่นๆ มากที่สุด เนื่องจากสภาพอากาศเมืองไทยเป็นอากาศร้อนชื้น จึงทำให้มีเชื้อโรคในอากาศค่อนข้างมาก โดยที่เรามองไม่เห็น ทำให้เกิดการปนเปื้อนได้สูง ส่งผลให้ผลผลิตเห็ดถั่งเช่าที่ปนเปื้อนเชื้อราต้องหาทางแก้ไข
เมื่อประสบการณ์มีมากขึ้น บวกกับการเข้าไปอบรมศึกษาดูงานการเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าจากผู้มีความรู้เฉพาะด้าน ทั้งในและต่างประเทศ คุณสุนันทาและคุณอนุชิตจึงนำความรู้นั้นมาแก้ปัญหาเรื่องการปนเปื้อนในห้องเพาะเลี้ยงจนสำเร็จ
หลังจากที่เริ่มศึกษาและทดลองเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าจนประสบความสำเร็จแล้ว คุณสุนันทาและคุณอนุชิตจึงนำเห็ดถั่งเช่าที่ตนเองเพาะนั้นมาทดลองทานก่อนโดยแจกให้กับคนในครอบครัว และญาติๆ ได้ทดลองทาน แล้วคอยสังเกตผลว่าหลังจากรับประทานเห็ดถั่งเช่าไปแล้วร่างกายมีปฏิกิริยาตอบสนองอย่างไรบ้าง
ซึ่งผลหลังจากที่ตนเองและคนในครอบครัวทดลองทานเห็ดถั่งเช่าแล้ว ปรากฏว่าใน 1 เดือนแรก ร่างกายจะไม่อ่อนเพลีย โดยเฉพาะในช่วงหลังตื่นนอน และการออกกำลังกาย เนื่องจากเห็ดถั่งเช่าไปช่วยเติมออกซิเจนให้กับร่างกาย หลังจากนั้นอีก 1 เดือน จะเห็นผล ในเรื่องของอาการภูมิแพ้ที่ลดน้อยลง
โดยเฉพาะอาการไซนัสที่คุณสุนันทาเป็นนั้นเห็นผลได้ค่อนข้างชัดเจน รวมถึงเรื่องระบบขับถ่ายที่ดีขึ้น เมื่อรับประทานถึง 3 เดือน สามารถลดคอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ ไขมันในเลือดได้ เมื่อเข้าเดือนที่ 5 จะได้เรื่องของอาการโรคเก๊าที่ดีขึ้น และคุณอนุชิตยังได้กล่าวต่ออีกว่า หากรับประทานติดต่อกันถึง 8 เดือน จะสามารถยับยั้งการลุกลามของเซลล์มะเร็งได้ ซึ่งศึกษาจากลูกค้าที่ได้ซื้อผลิตภัณฑ์เห็ดถั่งเช่าไปรับประทาน
เมื่อมีความมั่นใจในการผลิตเห็ดถั่งเช่าแล้ว คุณสุนันทาและคุณอนุชิตจึงเริ่มขยับขยายห้องเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่า โดยสร้างห้องเพาะเลี้ยงขึ้นมาให้ใหม่อีกหลายห้องเพื่อรองรับตลาด พร้อมกับติดตั้งระบบทำความเย็นให้อยู่ที่ 18-22 องศา และติดตั้งระบบฆ่าเชื้อโรคภายในห้อง ทำให้ห้องเพาะเลี้ยงเห็ดถั่งเช่าแห่งนี้เป็นห้องปลอดเชื้อ และได้มาตรฐานมากขึ้น
โดยใช้งบประมาณในการสร้างให้น้อยที่สุด คุณสุนันทาและคุณอนุชิตยังกล่าวอีกว่า “เราไม่จำเป็นต้องสร้างห้องที่มันดูหรูหรามากเท่าไร หรือต้องซื้ออุปกรณ์ที่มีราคาแพงมาใช้ แค่ดูเรื่องของระบบควบคุมความเย็นให้คงที่ แสงสว่าง เพียงเท่านี้เราสามารถทำห้องเพาะเห็ดถั่งเช่าได้ แต่สิ่งที่สำคัญ คือ เรื่องของความสะอาด ที่สำคัญที่สุด ถึงคุณจะสร้างห้องให้แพงแค่ไหนก็ตาม แต่คุณไม่มีการรักษาความสะอาด ยังไงก็เลี้ยงเห็ดถั่งเช่าไม่ได้ เพราะเกิดการปนเปื้อนนั่นเอง”
หลักของการทำฟาร์มเห็ดถั่งเช่า
คุณอนุชิตยังกล่าวต่ออีกว่า หลักของการทำฟาร์มเห็ดถั่งเช่านั้นมีหลักอยู่เพียง 3 ดี เท่านั้น คือ
- เชื้อพันธุ์ต้องดี
- การฆ่าเชื้อในอาหารเพาะเลี้ยงต้องดี
- การปฏิบัติงานต้องรวดเร็ว สะอาดดี
หากได้ 3 ดีแล้ว การเพาะเห็ดถั่งเช่าก็ไม่ใช่เรื่องยากของเกษตรกร ซึ่งหลัก 3 ดีนี้ก็เป็นหลักปฏิบัติของฟาร์มสุนันทาเช่นกัน
การจำหน่ายและแปรรูปเห็ด ถั่งเช่า
หลังจากที่ได้สะสมประสบการณ์และความรู้มามากพอ คุณสุนันทาและคุณอนุชิตจึงตัดสินใจเปิดฟาร์มเห็ดถั่งเช่าขึ้นมา และทำการแปรรูปผลผลิตจากเห็ด ถั่งเช่า อาทิเช่น ชาเห็ดถั่งเช่า ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว อีกทั้งยังนำผลผลิตจากเห็ด ถั่งเช่า ส่งโรงงานอุตสาหกรรมเพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ชนิดต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ
ซึ่งเห็ดถั่งเช่าของทางฟาร์มจะได้รับมาตรฐานการรับรองจากสถาบันต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน เช่น มาตรฐาน GAP, ใบตรวจสารปนเปื้อนในอาหาร, ใบรับรองการฆ่าเชื้อ เป็นต้น เนื่องจากเห็ดถั่งเช่ามีราคาค่อนข้างสูง จึงทำให้ทางฟาร์มจำเป็นต้องมีเอกสารรับรองผลผลิตเห็ดถั่งเช่า เพื่อให้ลูกค้าหรือผู้บริโภคมั่นใจในผลิตภัณฑ์ของทางฟาร์มว่าปลอดภัย 100%
ตลาดของเห็ดถั่งเช่า
ในเรื่องการทำตลาดของเห็ดถั่งเช่านั้น คุณสุนันทาและคุณอนุชิตยอมรับว่าแต่ก่อนส่วนใหญ่กลุ่มลูกค้าจะเป็นเฉพาะกลุ่มในผู้สูงอายุเป็นส่วนมาก แต่ในปัจจุบันกระแสการรักษาสุขภาพมีมากขึ้น อาหารเสริมมีมากขึ้น ซึ่งเห็ดถั่งเช่าก็เป็นอาหารเสริมชนิดหนึ่ง บวกกับสมัยนี้สื่อออนไลน์มีค่อนข้างเยอะ
ทำให้ทางฟาร์มเปิดเว็ปไซต์ “สุนันทาฟาร์ม” ขึ้นมา เพื่อให้สามารถเข้าถึงกลุ่มลูกค้าได้มากขึ้น รวมถึงเพจทางเฟสบุค และการออกบูธตามสถานที่ต่างๆ เพื่อสร้างฐานลูกค้าให้เพิ่มมากขึ้น และยังมีบริการส่งสินค้าเห็ดถั่งเช่าทั้งแบบขวดแก้วและแปรรูปด้วย บริการจัดส่งภายในประเทศ และต่างประเทศ
นอกจากนี้ในอนาคตคุณสุนันทาและคุณอนุชิตยังกล่าวอีกว่า “ทางฟาร์มจะรักษามาตรฐานวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์เห็ดถั่งเช่าให้ดีต่อไป ซึ่งปัจจุบันกำลังการผลิตเห็ดถั่งเช่าของทางฟาร์มมีศักยภาพสูง จึงไม่เป็นปัญหาสำหรับกลุ่มลูกค้าที่ต้องการผลผลิตในจำนวนมาก”
การจัดอบรมการเพาะเห็ด ถั่งเช่า
นอกจากขายผลผลิตเห็ด ถั่งเช่า แปรรูปแล้ว ทางฟาร์มยังได้เปิดคอร์สอบรมการเพาะเห็ด ถั่งเช่า แบบครบวงจรอีกด้วย เนื่องจากสุนันทาฟาร์มเป็นฟาร์มที่มีคนรู้จักมากขึ้น จึงทำให้มีกระแสเรียกร้องให้เปิดสอนการอบรมมาค่อนข้างมาก ด้วยเหตุนี้คุณสุนันทาและคุณอนุชิตจึงเริ่มเปิดอบรมการเพาะเห็ด ถั่งเช่า ขึ้นเมื่อปี 2559
โดยเนื้อหาการอบรมจะเน้นการเพาะเห็ดถั่งเช่าแบบที่ทุกคนสามารถเพาะเองที่บ้านได้ ตั้งแต่การทำหัวเชื้อ จนถึงกระบวนการทำอาหารเพาะเลี้ยงเห็ด ถั่งเช่า แบบประหยัด เป็นการลดต้นทุนน้อย โดยขั้นตอนการเพาะเห็ด ถั่งเช่า เบื้องต้นต้องใช้วัตถุดิบหลักในการเพาะเลี้ยงถั่งเช่าคือ ธัญพืช หรือข้าวสาร (ได้ทุกชนิดข้าว) น้ำต้มมันฝรั่ง และกลูโคส และแร่ธาตุอื่นๆ อีกเล็กน้อย
จากนั้นนำส่วนผสมทั้งหมดผสมรวมกัน บรรจุในขวดแก้วขนาด 16 ออนซ์ เสร็จแล้วนำไปฆ่าเชื้อในหม้อแรงดัน แต่หากไม่มีหม้อแรงดันสามารถใช้ซึ้งนึ่งทั่วไปได้ เมื่อพักให้เย็น จากนั้นหยอดเชื้อ เห็ดถั่งเช่า และนำไปบ่มไว้ในที่มืด 14 วัน เส้นใยก็จะเริ่มเดินเต็มขวด จากนั้นนำมาให้แสง เส้นใยสีขาวก็จะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีส้ม
หลังจากนั้น 2-3 อาทิตย์ จะเริ่มออกเป็นดอกและจะมีความสูงเพิ่มมากขึ้น ซึ่งหากนับอายุจากวันที่หยอดเชื้อเห็ดจนถึงวันเก็บเกี่ยวจะมีอายุประมาณ 60-70 วัน จึงสามารถเก็บผลผลิต และนำไปแปรรูปต่อๆ ไป
คุณสุนันทาและคุณอนุชิตยังได้กล่าวอีกว่าทางฟาร์มมุ่งเน้นให้ผู้ที่สนใจเรียนรู้นำผลผลิตที่ได้มาใช้กับคนใกล้ตัว บริโภคเองในครอบครัว ญาติ มิตรสหาย เน้นการบริโภคเพื่อสุขภาพ
ดังนั้นผู้ที่สนใจอบรมการเพาะ เห็ดถั่งเช่า สามารถเข้ามาอบรมได้ที่ “สุนันทาฟาร์ม” โดยผู้อบรมจะได้รับการอบรมการเพาะเห็ดถั่งเช่าในทุกกระบวนการแบบพอเพียง พร้อมทั้งเทคนิควิธีเคล็ดลับต่างๆ เพื่อสามารถนำความรู้ที่ได้กลับไปเพาะ เห็ดถั่งเช่า ที่บ้านได้ และหากผู้อบรมมีปัญหาการเพาะ เห็ดถั่งเช่า สามารถสอบถามทางฟาร์มได้ตลอด โดยทางฟาร์มจะมีแอพพลิเคชั่น ไลน์ ในการติดต่อสอบถามกับทางฟาร์มได้โดยตรง
สนใจเพาะเห็ดถั่งเช่าแบบพอเพียง สามารถติดต่อได้ที่ สุนันทาฟาร์ม คุณสุนันทา ลือวนิชวงศ์ และ คุณอนุชิต สงวนน้อย เลขที่ 32 ซอยเรวดี 4 ถนนเรวดี ตำบลตลาดขวัญ อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี โทร 081-866-3882 Facebook : เห็ดถั่งเช่า สุนันทาฟาร์ม,Line : sunantafarm , website : www.sunantafarm.com