วิธี การผสมปุ๋ยใช้เอง เป็น ปุ๋ยกล้วยไม้ สำหรับ พันธุ์กล้วยไม้ “ ม็อคคาร่า ” และ กล้วยไม้สกุลหวาย

วิธี การผสมปุ๋ยใช้เอง เป็น ปุ๋ยกล้วยไม้ สำหรับ พันธุ์กล้วยไม้  “ ม็อคคาร่า ” และ กล้วยไม้สกุลหวาย 

หลายครั้งที่ทีมงาน ไม้ดอกไม้ประดับ และ พลังเกษร.com ได้ลงพื้นที่ดังกล่าวเพื่อนำเรื่องราวการผลิตกล้วยไม้ต่างๆมาบอกเล่าถึงเรื่องราวการผลิต การดูแล การทำตลาด หรือแม้แต่วิธีแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับวงการนี้ ไม่ว่าจะเป็น โรค-แมลง ราคาตกต่ำ ปุ๋ย-ยาราคาแพง หรือแม้แต่การขาดแคลนน้ำที่เป็นปัญหาใหญ่ที่สุดของการทำเกษตร

วันนี้เราเดินทางไปยัง อ.บางเลน อีกครั้ง เพื่อพูดคุยกับ คุณสิริพันธ์ กิตติธารารัตน์ หรือ เล็ก เกษตรกรชาวสวนกล้วยไม้รุ่นใหม่ ผู้ไม่ยอมหยุดนิ่งอยู่กับที่ พยายามเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อยู่ตลอด โดยสวนของเธอมีจุดเด่นด้าน พันธุ์กล้วยไม้ “ ม็อคคาร่า ” และความน่าสนใจในการต่อยอดการขาย พร้อมกับการลดต้นทุนการผลิตอย่างยั่งยืนต่อเนื่องไปได้ในอนาคต ด้วย การผสมปุ๋ยใช้เอง

ปรึกษาฟรี! หากบอกว่ามาจาก พลังเกษตร.com หรือ ไม้ดอกไม้ประดับ

โทร.08-1840-7812

โดยจะมีเนื้อหาดังต่อไปนี้

1. สายพันธุ์ม็อคคาร่าต่างๆ
2. ลดต้นทุนการผลิต การผสมปุ๋ยใช้เอง ใช้เองทุกสูตร และการใส่ ปุ๋ยกล้วยไม้ การให้น้ำ
3. การป้องกันโรคและแมลง
4. ปลูกเลี้ยงไผ่กวนอิมสำหรับนำมามัดเป็นกำเตยด้วย
5. เทคนิคการกำกล้วยไม้ให้ได้ราคาดี ออกมาสวย
6. การตลาด กล้วยไม้สกุลหวาย และ สกุล ม็อคคาร่า

08-9494-9090 คุณเอ็กซ์

ลดต้นทุนการผลิตด้วย การผสมปุ๋ยใช้เอง ทุกสูตร

ส่วน ปุ๋ยกล้วยไม้ ให้อาทิตย์ละ 1 ครั้งตามปกติ  สวนแห่งนี้จะแตกต่างจากที่อื่นคือ การผสมปุ๋ยใช้เอง ทำ ปุ๋ยกล้วยไม้ ผสมใช้เองทุกสูตร เพื่อลดต้นทุนการผลิตอีกทางหนึ่ง

แนวคิดนี้เกิดจากการรวมตัวกันของเกษตรกรชาวสวนกล้วยไม้บางเลน เพื่อหาลู่ทางลดต้นทุนให้น้อยลงจากเดิม

วิธีการคำนวณเพื่อ การผสมปุ๋ยใช้เอง ผสม ปุ๋ยnpk สูตรต่างๆ

ยกตัวอย่าง  การผสมปุ๋ยใช้เอง ต้องการผสมปุ๋ยสูตร 16-21-27 จำนวน 100 กรัม การผสมปุ๋ยใช้เอง

เลือกแม่ปุ๋ยที่ใช้ผสม 12-60-0, 13-0-46 และ 46-0-0 การผสมปุ๋ยใช้เอง การผสมปุ๋ยใช้เอง

วิธีคิด: 1.หา P ก่อน เพราะแม่ปุ๋ยที่ใช้มี N ติดมาด้วย

แม่ปุ๋ย 12-60-0 หนัก 100 กรัม มี P₂O₅  = 60 กรัม

ดังนั้น P₂O₅ 60 กรัม จากแม่ปุ๋ย 12-60-0 = 100 กรัม

ต้องการ P₂O₅ 21 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 12-60-0 = (100×21)/60 = 35 กรัม

วิธีคิด: 2. หา N ที่ติดมากับปุ๋ย 12-60-0 ว่ามีปริมาณเท่าไร

แม่ปุ๋ย 12-60-0 หนัก 100 กรัม มี N = 12 กรัม

ดังนั้นแม่ปุ๋ย 12-60-0 หนัก 35 กรัม จะมี N = (35×12)/100 = 4.2 กรัม

ตามสูตรต้องการ N 16 กรัม ดังนั้นยังขาด N อีก = 16-4.2 = 11.8 กรัม

วิธีคิด: 3. หา K 

แม่ปุ๋ย 13-0-46 หนัก 100 กรัม มี K₂O = 46 กรัม

ดังนั้น K₂O 46 กรัม จากแม่ปุ๋ย 13-0-46 = 100 กรัม

ต้องการ K₂O 27 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 13-0-46 = (100×27)/46 = 59 กรัม (ปัดทศนิยมเป็นจำนวนเต็ม)

วิธีคิด: 4. หา N ที่ติดมากับปุ๋ย 13-0-46 ว่ามีปริมาณเท่าไร

แม่ปุ๋ย 13-0-46 หนัก 100 กรัม มี N = 13 กรัม

ดังนั้นแม่ปุ๋ย 13-0-46 หนัก 59 กรัม จะมี N = (59×13)/100 = 7.7 กรัม

สูตรที่ต้องการผสมยังขาด N อีก = 11.8-7.7 = 4.1 กรัม

วิธีคิด:  5.หา N ในปริมาณที่ต้องการจากแม่ปุ๋ย 46-0-0

แม่ปุ๋ย 46-0-0 หนัก 100 กรัม มี N = 46 กรัม

ดังนั้น N 46 กรัม จากแม่ปุ๋ย 46-0-0 = 100 กรัม ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้

ต้องการ N 4.1 กรัม ได้จากแม่ปุ๋ย 46-0-0 = (100×4.1)/46 = 9 กรัม (ปัดทศนิยมเป็นจำนวนเต็ม)

ดังนั้น ปุ๋ยสูตร 16-21-27 จำนวน 100 กรัม ได้จากการผสมแม่ปุ๋ย 12-60-0 = 35 กรัม, 13-0-46 = 59 กรัม และ 46-0-0 = 9 กรัม ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้

ถ้าต้องการปุ๋ยสูตร 16-21-27 จำนวน 1,000 กรัม (1กก.) จะได้แม่ปุ๋ย 12-60-0 = 350 กรัม, 13-0-46 = 590 กรัม และ 46-0-0 = 90 กรัม (น้ำหนักรวมของแม่ปุ๋ยที่ได้อาจเกินไปกว่าที่กำหนดบ้าง)

การผสมปุ๋ยใช้เอง  ปุ๋ยกล้วยไม้ ที่ผสมใช้เองทุกสูตรสามารถใช้ร่วมกับแม่ ปุ๋ยกล้วยไม้ ที่ให้จุลธาตุได้ในอัตราเพียง 5-15 กรัมต่อปุ๋ยผสมใช้เอง 1 กิโลกรัม(หรือ 25-75 กรัมต่อปุ๋ยผสม 5 กิโลกรัม) ส่วนคอปเปอร์ซัลเฟต ใช้อัตราลดลงโดยใช้เพียง 3-5 กรัมต่อปุ๋ยผสมใช้เอง 1 กิโลกรัม (15-25 กรัมต่อปุ๋ยผสม 5 กิโลกรัม) การชั่งต้องละเอียดเที่ยงตรง

 

ทำไมถึงเลือกปลูก พันธุ์กล้วยไม้ “ ม็อคคาร่า ” เพิ่ม?

เจ้าของสวนให้ข้อมูลเบื้องต้นว่า ก่อนจะมาซื้อที่ดินทำสวนกล้วยไม้ที่นี่ครอบครัวของเธอเช่าที่ดินทำสวนกล้วยไม้ที่ศาลาแดง คลองทวีวัฒนา โดยคุณพ่อ-คุณแม่ทำสวน กล้วยไม้สกุลหวาย ตัดดอกเพียงอย่างเดียวและเธอมีโอกาสช่วยพ่อแม่ปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ตั้งแต่สมัยเป็นเด็ก จึงได้ซึมซับความรู้เกี่ยวกับกล้วยไม้มาเต็มที่

เมื่อเธอเป็นผู้ใหญ่เริ่มมาดูแลกิจการของครอบครัวเต็มตัวตั้งแต่เมื่อ 18 ปีที่แล้ว ด้วยความที่เธอเป็นคนสมัยใหม่จึงมีความคิดอยากปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ชนิดอื่นด้วย เพื่อเพิ่มความหลากหลายของไม้ในสวนให้มากขึ้น อีกทั้งยังสามารถเพิ่มโอกาสในการขาย โดยขยายสายการผลิตกล้วยไม้ตัวใหม่ ขยายกลุ่มลูกค้าต่างประเทศ และยกระดับการบริการให้ดีขึ้น

เธอให้เหตุผลของแนวคิดนี้ว่า “แค่ไม่ต้องการทำอะไรเหมือนอย่างเดิม ซ้ำๆ ซากๆ อยากทำอะไรที่แปลกใหม่ หาไม้ตัวอื่นที่เรายังไม่รู้จัก หรือยังไม่เคยทำมาก่อนเข้ามาลองทำ

“ถ้ามี พันธุ์กล้วยไม้  กล้วยไม้สกุลหวาย ก็ต้องมี พันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า แล้วแถวนี้ก็ปลูกได้ หลายคนอาจติดภาพที่ว่าพันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า มีแหล่งผลิตใหญ่อยู่ที่สามพราน แต่ความจริงแล้วที่นี่ก็ปลูกได้ เลี้ยงได้ ให้ผลผลิตดีไม่ต่างจากสามพราน ส่วนสายพันธุ์นำมาจากสามพรานนั่นแหละ

“เราไม่จำเป็นต้องยึดติดกับสิ่งเดิมๆ หรือสิ่งที่ครอบครัวของเราทำมา เราเป็นรุ่นลูก เป็นคนรุ่นใหม่ที่ต้องเรียนรู้การทำเกษตรแบบใหม่ๆ ให้เข้ากับยุคสมัยและเศรษฐกิจปัจจุบัน” สิริพันธ์พูดถึงแนวคิดของเธอ

แม้ว่าเธอไม่ใช่ผู้สร้างสวนแห่งนี้แต่ปัจจุบันคือหญิงแกร่งที่ดูแลสวนกล้วยไม้รวม 50 ไร่ โดยแบ่งเป็น 3 โซน โซนแรก 20 ไร่ ปลูก พันธุ์กล้วยไม้ กล้วยไม้สกุลหวาย ตัดดอก และแบบขายต้นติดดอก, โซนที่สอง 20 ไร่ ปลูก กล้วยไม้สกุลหวาย ตัดดอกและพันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า บางส่วน โซนสุดท้าย 10 ไร่ ปลูก พันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า ครึ่งหนึ่งและอีกครึ่งหนึ่งเป็น พันธุ์กล้วยไม้  สกุล หวาย และเธอมีแนวคิดว่า ปีหน้าพื้นที่โซนที่สามจะเปลี่ยนเป็นปลูกแต่ พันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า เพื่อการจัดการสวนที่ง่ายขึ้น

 

พันธุ์กล้วยไม้ สายพันธุ์ ม็อคคาร่า มีกี่ชนิด

นสวนแห่งนี้เลือกปลูก กล้วยไม้สกุลหวาย สาย พันธุ์กล้วยไม้ ยอดนิยมเพื่อป้อนตลาดนอกและปากคลองตลาดไม่แตกต่างจากสวนอื่นๆ แต่ต่อยอดกิจการด้วยการปลูก พันธุ์กล้วยไม้ ม็อคคาร่า สาย พันธุ์กล้วยไม้ ที่ตลาดต้องการ ลวดลายและสีสันสวยงาม และได้รับความนิยมมากที่สุด เช่น บุญหลง(สีแดง), เจ้าพระยาซันเซต (สีเหลือง), สายันต์-บางขุนเทียน(สีส้ม) และคาริบโซ่(สีชมพู)

ทั้ง 4 สาย พันธุ์กล้วยไม้ ม็อคคาร่า จะเป็นที่ต้องการของตลาดแล้ว ยังมีการดูแลรักษาง่าย ต้านทานโรค ช่อดอกยาวและตรง ลักษณะช่อสวยงาม ดอกเรียงเป็นระเบียบไม่ถี่หรือห่างเกินไป สีสดใส กลีบดอกบานทน ไม่เปราะหักง่าย รูปทรงสมดุลไม่บิดเบี้ยว ดอกไม่ร่วงจากช่อก่อนตัด นี่คือจุดเด่นของม็อคคาร่าทั้ง 4 สายพันธุ์นั่นเอง

“แต่ทั้ง 4 สาย  พันธุ์กล้วยไม้ ม็อคคาร่า ก็มีข้อดี-ข้อเสียแตกต่างกันตามฤดู อย่างดอกสีแดง จะไม่ค่อยมีปัญหาอะไร เลี้ยงง่าย ออกดอกเรื่อยๆ และดก ตลอดทั้งปี, ดอกสีเหลือง จะมีปัญหาเรื่องโรคในหน้าฝน มักมีจุดสีดำที่ดอก แต่เมื่อเปลี่ยนฤดูโรคจะหายไปเอง, ถ้าเป็นคาริบโซ่จะแพ้อากาศหนาว ดอกหยิกงอ” สิริพันธ์พูดถึงปัญหาที่มักเกิดกับของแต่ละสาย

หากให้เปรียบเทียบการปลูกเลี้ยง กล้วยไม้สกุลหวาย กับ พันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า  มีความแตกต่างกันหรือไม่ สิริพันธ์ให้ข้อมูลว่า กล้วยไม้สกุลหวาย กับ พันธุ์กล้วยไม้  สกุล ม็อคคาร่า สามารถอยู่ในโรงเรือนเดียวกันได้ หลังคามุงซาแรนพรางแสง 55% ชนิดพิเศษ หนากว่าปกติ เพื่อแก้ปัญหาอากาศร้อนสูงในบางช่วง

 

การให้น้ำ กล้วยไม้มอคคาร่า

“ส่วนการดูแลรดน้ำช่วงนี้น้ำกำลังขาดแคลนหนัก มีบ่อรอบล้อมสวนแล้วยังไม่พอใช้เลย ต้องคอยสูบน้ำจากคลองเข้ามาเรื่อยๆ โชคดีว่าช่วงนี้ยังมีฝนตกบ้าง

“ให้น้ำวันละครั้งยังแทบแย่ ปัจจุบันนี้ต้องรดน้ำวันเว้นวัน ถ้าไม้โตแล้วก็อยู่ได้ แต่ถ้าเป็นไม้เล็กควรรดน้ำวันละ 1 ครั้งเป็นอย่างน้อย”  คุณเล็กพูดถึงสถานการณ์ขาดแคลนน้ำของสวนที่กำลังประสบอยู่

เธอบอกว่า กล้วยไม้ทุกต้นที่สวนนี้ต้องอดทนตามสภาพ เพราะการรดน้ำจะสังเกตตามสภาพไม้ ให้น้ำสลับระหว่างม็อคคาร่ากับ กล้วยไม้สกุลหวาย วันเว้นวัน คอยดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด เพื่อตรวจสอบดูสภาพไม้ทุกวัน

 

ปัญหาศัตรูพืช และ การป้องกันโรคและแมลง

ส่วนปัญหาศัตรูพืช ไม่ค่อยมีโรครบกวนมากนัก มักพบแมลงขาประจำมากกว่า เช่น ไอ้ฮวบ เพราะ กล้วยไม้สกุลหวาย บอมโจมีแมลงมาเยี่ยมเยือนเรื่อยๆ ทั้งปี ส่วนม๊อคคาร่ามีแมลงรบกวนน้อย พบแต่โรคประจำตัวสามารถควบคุมได้

นอกจาก กล้วยไม้สกุลหวาย และม็อคคาร่าแล้ว สวนแห่งนี้ยังปลูกเลี้ยงไผ่กวนอิมสำหรับนำมามัดเป็นกำรวมกับม็อคคาร่าเป็นลักษณะของกำเตยอีกด้วย

“ไผ่กวนอิมเราปลูกไว้ใต้โต๊ะกล้วยไม้ ใช้เวลาหลายเดือนกว่าจะตัดมามัดได้ ใช้เวลาพอๆ กับกล้วยไม้ เราต้องมีวัตถุดิบเป็นของตัวเอง ถ้าไปซื้อเอาก็ไม่ไหว”

 

 

การตลาด กล้วยไม้สกุลหวาย และม็อคคาร่า

ความจริงก็คือกำไรจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อลูกค้าซื้อซ้ำครั้งที่สอง สาม หรือสี่ ดังนั้นตลาดธุรกิจตอนนี้จึงไม่ได้แข่งกันที่คุณภาพของผลิตภัณฑ์เพียงอย่างเดียวแล้ว แต่รวมไปถึงการดูแลเอาใจใส่ลูกค้า ใครที่เทคแคร์ได้ดีกว่าก็ได้ใจลูกค้าไปมากกว่า การรักษาลูกค้าให้อยู่กับเราได้นานจึงเป็นสิ่งสำคัญ

เช่นเดียวกับสวนกล้วยไม้แห่งนี้ที่มีความพิถีพิถันและความประณีตซ่อนอยู่ทุกขั้นตอน ตั้งแต่การตัดก้านช่อดอก วิธีและรูปแบบการกำกล้วยไม้ ตลอดจนการเอาใจใส่ใจในการเลือกซื้อสินค้า โดยลองทำตัวเป็นลูกค้า

สิริพันธ์เล่าว่า “การกำกล้วยไม้ก็ต้องมีเทคนิคด้วยนะ เพื่อให้ไม้กำออกมาสวย อย่างเรื่องการจัดเรียงดอกไม้ให้มีความสูง-ต่ำไล่ลำดับกัน ให้มีรูปทรงต่างๆ ที่ต้องการ

“การกำดอกไม้นี่ไม่มีใครสอน ต้องคิดเอง เมื่อก่อนก็ไม่เคยคิดว่าจะต้องมากำดอกไม้ขาย เราต้องไปเรียนรู้จากบ้านเพื่อนที่เขากำดอกไม้ ไปนั่งดู นั่งพูดคุย ค่อยสังเกตวิธีการทำ แต่ละบ้านมีวิธีแตกต่างกันไป เมื่อรู้อะไรมากขึ้นจึงกลับมาคิดทำในรูปแบบของตัวเอง ไม่ต้องไปเลียนแบบเขาหรอก”

 

การกำม็อคคาร่า และ ปลูกเลี้ยงไผ่กวนอิมสำหรับนำมามัดเป็นกำเตย

โดยการกำม็อคคาร่า เจ้าของสวนเล็กออร์คิดกล่าวว่า สวนมีนโยบาย ถ้าลูกค้าหยิบกำไหนแล้วต้องไม่วาง ต้องขายได้หมดทุกกำ ฉะนั้นต้องมัดให้สวยทุกกำ ต้องไม่ให้ลูกค้าตำหนิกลับมาว่า กำนั้นเล็ก กำนั้นแหว่ง ดอกช้ำไม่สวย

อีกกลยุทธ์ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในการเพิ่มโอกาสการขาย คือ การแตกสายการผลิตออกมาปลูกเลี้ยงกล้วยไม้สกุลม็อคคาร่า โดยให้สอดคล้องกับ กล้วยไม้สกุลหวาย ตัวเดิม ทั้งด้านปัจจัยการผลิต และต้นทุนการผลิต

นั่นหมายความว่าอย่างน้อยจะได้ฐานลูกค้าเดิมที่ชื่นชอบในกล้วยไม้เดิมอยู่แล้ว อีกทั้งยังเป็นการขยายฐานลูกค้าหรือจะมีโอกาสได้ลูกค้ารายใหม่ที่จะเข้ามาด้วย

สิริพันธ์ให้ข้อมูลว่า “พื้นที่แถวบางเลนนี้ไม่ค่อยมีคนปลูกม็อคคาร่าสักเท่าไหร่ มีเพียงไม่กี่รายเท่านั้น ไม่เหมือนพื้นที่แถวสามพรานคนปลูกกันเยอะสวนแทบจะเกยกัน ต่างจากบางเลนพื้นที่แปลงใหญ่จะเน้นปลูก กล้วยไม้สกุลหวาย เป็นหลัก เราเห็นคนปลูก กล้วยไม้สกุลหวาย กันมาก จะไปปลูกแข่งขันกับเขาทำไม ก็หันไปปลูกพันธุ์อย่างอื่นดีกว่า”

เทคนิคการกำกล้วยไม้ให้ได้ราคาดี และออกมาสวย

ลูกค้าส่วนใหญ่ของกล้วยไม้ม็อคคาร่าเป็นพ่อค้า-แม่ค้าในตลาดบางเลน โดยขายส่งกำละ 10 บาท สามารถสั่งขนาดกล้วยไม้ที่ต้องการได้ และไม้ส่วนหนึ่งมีบริษัทรับซื้อ ล่าสุดมีลูกค้าสั่งซื้อไปทำบุญที่เชียงใหม่ถึง 200 กำ นั่นเป็นการการันตีในคุณภาพ

ส่วน กล้วยไม้สกุลหวาย ทางสวนจะเน้นส่งออกมากกว่าคิดเป็นร้อยละ 70 ส่วนอีกร้อยละ 30 เป็นตลาดในประเทศ

“ม็อคคาร่าเรามัดเป็นกำส่งขายแม่ค้าตลาดบางเลน ขายได้หมดทุกช่อ เพราะเป็นที่ต้องการของพ่อค้าแม่ค้าในย่านนี้ มีแม่ค้ามาจองถึงสวน เน้นไม้สีเป็นอันดับแรก เพราะสีสันจะช่วยดึงดูดสายตาลูกค้าได้ดี เช่น สีแดง เหลือง ส้ม และชมพู”

สถานการณ์ราคากล้วยไม้หวาย และม็อคคาร่า

เจ้าของเล็กออร์คิดแสดงทรรศนะว่า “ราคาไม่ค่อยดึงดูดใจเท่าไหร่ ราคาตอนนี้ช่อละ 1 บาท ไม้สั้น ราคาสูงสุดยังเป็นเศษสตางค์  กล้วยไม้สกุลหวาย ส่งนอกสูงสุดได้แค่ 2 บาทเอง ก็จ่อจะลงอีกแล้ว ส่วนตลาดในประเทศ ราคามีขึ้น-ลงตามตลาดหรือตามปริมาณกล้วยไม้

“ส่วนม็อคคาร่าราคาคงที่อยู่ช่อละ 4, 5 และ 6 บาท ตามไซส์ไม้ คือ มีไม้สั้น ไม้ยาว และไม้ซุปเปอร์ตามลำดับ”

แม้ว่าการทำธุรกิจจะต้องเผชิญกับความเสี่ยงและอุปสรรคมากมายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ในบางช่วงเวลาหลายๆ ธุรกิจจะต้องเผชิญกับสภาวะตกต่ำอย่างไม่คาดคิด  แต่สิ่งสำคัญคือ เมื่อต้องเผชิญกับเหตุการณ์เหล่านี้จะต้องไม่ถอดใจโดยเด็ดขาด และจงคิดเสียว่า “ความล้มเหลว คือการเริ่มต้นสิ่งใหม่”

ขอขอบคุณ คุณสิริพันธ์ กิตติธารารัตน์ 45 ม.13 ต.บางปลา อ.บางเลน จ.นครปฐม โทร.08-1840-7812

การผสมปุ๋ยใช้เอง ปุ๋ยกล้วยไม้  พันธุ์กล้วยไม้ ม็อคคาร่า  กล้วยไม้สกุลหวาย สูตรผสมปุ๋ย กล้วยไม้มอคคาร่า ปุ๋ยnpk ปุ๋ยเกล็ดเร่งดอก มอคคาร่ากล้วยไม้  สวนกล้วยไม้นครปฐม วิธีดูแลกล้วยไม้ การเลี้ยงกล้วยไม้ สูตรปุ๋ยเคมี ผสมปุ๋ยใช้เอง สูตรผสมปุ๋ย ปุ๋ยผสม การผสมปุ๋ย การผสมปุ๋ยใช้เอง ปุ๋ยกล้วยไม้ วิธีการปลูกกล้วยไม้