แม้มีพื้นที่สวนจะไม่มากนัก แต่ด้วยความรักที่ทำให้คนชื่อ กฤตภาส บุณยายนต์ อยากให้ชวนชมกลับมามีบทบาทและความสำคัญต่อไปทีมงานจึงต้องการนำเสนอชวนชมมาให้ท่านคอชวนชมได้ติดตามว่ากระแสชวนชมที่ผู้คนส่วนใหญ่มักจะพูดจนติดปากไปเสียแล้วในช่วงเวลานี้ว่า “มันเงียบ” ปลูกชวนชม
นอกจากกระแสชวนชมจะเงียบแล้ว ก็ไม่อยากให้บรรยากาศเงียบตามไปด้วย ดังนั้นคนชวนชมทุกท่านควรตื่นจากความฝัน และขยับสถานะชวนชมให้สูงขึ้นไปอีกขั้น
จุดเริ่มต้นการ ปลูกชวนชม
จากการพูดคุยเรื่องชวนชมกับคุณกฤตภาส เจ้าของสวนชวนชมบ้านกาญจน์ และร้านอาหารแสนหรู ที่อยู่ ต.ท่าล้อ อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี ให้ข้อมูลว่า “การทำธุรกิจชวนชมไม่ใช่ปัญหาใหญ่ แต่ที่น่าเป็นห่วง คือ กระแสความเคลื่อนไหวในวงการมากกว่า จะเห็นว่ากลุ่มคนเล่นชวนชมส่วนมากไม่ค่อยกระตือรือร้น สังเกตจากผู้ปลูกเลี้ยงชวนชมหลายเจ้าเลิกทำธุรกิจนี้ไปเป็นจำนวนมาก เนื่องจากกระแสชวนชมซบเซาลงไปมาก ทำให้นักเล่นชวนชมส่วนใหญ่เงียบหายไปด้วย”
จนกระทั่งได้พบเจอนิตยสารไม้ดอกไม้ประดับ อ่านแล้วรู้สึกชอบใจมาก หนังสือเล่มนั้นมีเนื้อหาเรื่องราวเกี่ยวกับชวนชม ยิ่งอ่านยิ่งรู้สึกชอบ และจึงตัดสินใจริเริ่มเสาะหาชวนชมสายพันธุ์ต่างๆ จากหนังสือเล่มนั้นเป็นต้นมาจนถึงปัจจุบันสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำ กระทั่งสามารถเปิดร้านอาหารในชื่อ สวนบ้านกาญจน์zx
3.ไม้สีพันธุ์แดงอุดมทรัพย์-ดอกสีแดงบานสะพรั่งพราวไปทั้งต้น
การเพาะเลี้ยงชวนชม
ในวงการรู้จักดีในฐานะมือเลี้ยงชวนชมไซส์เล็ก-กลาง-ใหญ่
เขาเลือกขนาดกระถาง 6 นิ้ว ความสูงของต้นไม้ประมาณ 50 ซม. ส่วนชวนชมไม้ใหญ่จะไม่เกินกระถางไซส์ 6 นิ้ว ทั้งจากการเพาะเมล็ด และทาบกิ่ง และพร้อมพัฒนาสไตล์การเลี้ยงของตนเองเป็นแบบไม้ใหญ่ เพราะเขาเล็งเห็นจุดอ่อนของตลาด ก่อนจะปรับปรุงขึ้นมาเป็นจุดยืนของสวนบ้านกาญจน์
การเปลี่ยนแปลงของเขาเป็นอย่างไร ไปติดตามกันที่เทคนิคการเพาะเลี้ยงกันก่อน
ส่วนใหญ่ทำเป็นไม้ขนาดเล็ก เช่น ไม้สีพันธุ์อุดม เป็นชวนชมที่เลี้ยงง่าย เพียงซื้อไม้ตอ รากใหญ่ จากสวนอื่นมาทำไม้กราฟ เพื่อทำให้ทรงต้นดูดี และสวย วิธีนี้เหมาะกับนักเล่นมือเก่าและใหม่
“ว่ากันตามจริงการเลี้ยงไม้ไซส์เล็กไม่ใช่เรื่องกล้วยๆ เพราะแม้จะกำจัดความสูงและอายุน้อย แต่องค์ประกอบทุกส่วนต้องครบถ้วน ทั้งราก ลำต้น และทรงพุ่ม ความยากอยู่ที่การจะเลี้ยงไม้ไซส์เล็กให้มีองค์ประกอบแบบไม้ใหญ่ คือ เน้นพุ่มที่หนา รากต้องใหญ่ รูปทรงมีลักษณะเตี้ย”
การจัดรากและการตัดแต่งกิ่ง
คุณกฤตภาสให้ข้อมูลว่า การเลี้ยงจำเป็นต้องควบคุมความสูง เริ่มตั้งแต่การปลูก คอยแต่งควบคุมกิ่งไปด้วย ส่วนรากต้องไม่ยกรากสูงมากนัก ถ้าอยากรากสูงสวย ให้คอยยกรากขึ้นทุกๆ 6-8 เดือน/ครั้ง
ทางสวนเน้นทำรากแบบแผ่รอบต้น จะไม่ยกรากสูงโหย่ง ขณะที่บางต้นก็ต้องฝังรากลึก ให้เห็นเพียงสันรากเพื่อไม่ให้ไม้สูงจนเกินไป แต่การจะปลูกลักษณะใดนั้นขึ้นอยู่กับธรรมชาติของไม้เป็นหลัก
“รากต้องเป็นรากเส้นใหญ่ จะเน้นการแผ่เป็นไม้ทรงเตี้ย รากใหญ่จะดูแข็งแรง มั่นคง สมส่วนกับต้น”
การควบคุมความสูงจากกิ่ง คือ การไม่ปล่อยให้กิ่งสูงยาวจนเกินไป เขาแนะเทคนิคง่ายๆ คือ การเข้าลวด และการตัดแต่งกิ่ง
การเข้าลวด จะสามารถกำหนดทิศทางของกิ่งได้ว่าจะไปทิศทางไหน เพื่อให้ต้นมีความสมส่วน และทุกส่วนทั้งทรงต้นต้องสมดุลกัน ทำให้ได้ทรงพุ่มสวยงาม
“ส่วนสำคัญที่ขาดไม่ได้ คือ ต้นต้องมีกิ่งเมน หรือกิ่งหลัก ตามความเป็นธรรมชาติของแต่ละต้น แต่บางครั้งก็ต้องตัดยอดกิ่งเมนออก เพื่อไม่ให้ยอดสูงจนเกินไป วิธีนี้อาจไม่ค่อยถูกหลักการมากนัก แต่ผลที่ออกมาค่อนข้างดีสำหรับสไตล์ไม้ใหญ่”
ยิ่งถ้ามีกิ่งแขนงรายละเอียดมาก จะทำให้ทรงพุ่มขยายใหญ่ขึ้น มีผลทำให้ต้นขยายโขดใหญ่ขึ้นด้วย ทำให้ต้นดูเตี้ยลง ขณะเดียวกันถ้าต้นไหนสูงชะลูดอย่างเดียว ก็สามารถใช้เทคนิคเลาะกิ่ง หรือเด็ดปลายยอดที่กิ่งใหญ่ ก็จะได้กิ่งย่อยแตกแขนงออกมา
“มีรายละเอียดกิ่งค่อนข้างดี แต่ความยากอยู่ตรงที่หาต้นที่มีโครงสร้างสวยได้ยาก และบางครั้งก็นำไม้รุ่นเก่ามายกรากสูง เพื่อเปลี่ยนรูปทรงให้พุ่มใหญ่ขึ้น”
แต่สิ่งหนึ่งที่ทำให้เสน่ห์ของชวนชมไม้สีไม่เคยคลายหายไป คือ ความสวยงามของดอก ดอกดกสะพรั่งพราว ทำให้ชวนชมเป็นไม้อมตะ อีกทั้งยังเลี้ยงง่าย ทนทาน
คุณกฤตภาสกล่าวว่า ปัจจุบันคนในวงการบางกลุ่มนิยมยกรากยืนโหย่งตั้งแต่ต้นยังเล็ก แต่หากเลี้ยงไม่ดีจะกลายเป็นไม้แกร็น โตแต่ราก แต่ปัจจุบันจะเห็นได้ว่าที่สวนส่วนมากจะเน้นหลายๆ ด้าน โดยทำทรงพุ่มให้สวย
การดูแลรักษาชวนชม
การเพาะ ปลูกชวนชม ที่ดี วัสดุปลูกสำคัญ สูตรดินผสมที่สวนใช้ ได้แก่ ดิน ใบก้ามปู ขี้วัว และแร่ภูเขาไฟ คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วหมักทิ้งไว้ 1 อาทิตย์ ก่อนใช้ปลูก
การเลือกกระถางปลูก นิยมเป็นพลาสติก เพราะน้ำหนักเบา ยกย้ายง่าย สะดวกต่อการเคลื่อนย้าย ลำต้นไม่ใหญ่จนเกินไป ทำพุ่มสวย
ด้วยสูตรดินนี้ จึงไม่ต้องใส่ปุ๋ยเพิ่มเลย และหากมีการเปลี่ยนดินปลูกบ่อยๆ จะยิ่งทำให้ต้นชวนชมโตเร็ว แข็งแรง สมบูรณ์ยิ่งขึ้น
เพราะถ้าไม่มีการเปลี่ยนดิน แล้วทิ้งไว้นานๆ รากจะคดพันกันเป็นปม ที่สำคัญไม่มีรากฝอยในการดูดหาอาหาร มีผลทำให้ต้นหยุดชะงักการเจริญเติบโต
ฉะนั้นการเปลี่ยนดิน ยิ่งบ่อยครั้งยิ่งดีต่อต้นชวนชม จะมีรากฝอยเยอะ ใบแตกยอดต่อเนื่อง ควรเปลี่ยนดิน 6-8 เดือน/ครั้ง เพียงเท่านี้ต้นจะโตดี โดยไม่จำเป็นต้องใส่ปุ๋ยเลยก็ได้
การรดน้ำ จะรดวันละครั้ง แต่ถ้าเป็นหน้าฝนยิ่งต้องรดบ่อย โดยฉีดน้ำไล่เชื้อรา เพราะในน้ำฝนมักมีเชื้อโรคต่างๆ ติดมาด้วย โดยเฉพาะตัวฮวบ เป็นที่รู้จักแทบทุกสวนปลูกเลี้ยงชวนชมไม้สี
การประกวดชวนชม
กฤตภาสเล่าว่า ปัจจุบันนักเล่นรุ่นใหม่นิยมเปลี่ยนมาเป็นการเลี้ยงชวนชมสไตล์คอมแพค และมุ่งส่งเข้าประกวดมากขึ้นทุกปี เพราะเมื่อมีงานเกษตรหรืองานประกวดชวนชมที่ใด สวนแห่งนี้จะตามไปออกบูธขายชวนชมทุกที่ โดยใช้จุดแข็งของตนเอง ที่ทำลักษณะไม้ใหญ่, ไม้ด่าง, ไม้ใหม่, ไม้เก่า, ไม้เก่าทำใหม่ หรือจะลูกผสมใหม่ก็มีบ้าง
การเลี้ยงชวนชมในปัจจุบันแม้มีอุปสรรคต่างๆ ก็ตาม นักเล่นรุ่นใหม่มีการพัฒนาฝีมือดีขึ้นเรื่อยๆ พยายามทุกวิถีทาง เพื่อให้สิ่งเล็กๆ ที่เขารักทำให้มีมูลค่าสูง และเป็นที่สนใจมากขึ้น ไม่ว่าจะตัดแต่งกิ่งก้าน ดัดรูปแปลงโฉมตามแบบสไตล์ที่ตนชอบในแบบต่างๆ เป็นการเลี้ยงชวนชมของคนรุ่นใหม่ และสามารถพัฒนาให้สวยได้มากกว่าเดิม แม้ปัจจุบันชวนชมราคาทรุดลงมาเท่าตัวก็ตาม
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายชวนชม
สำหรับสวนชวนชมบ้านกาญจน์ไม่ได้กังวลอะไรมากนัก เขาบอกว่าเพียงแค่ทำให้พอดี พอเพียง พออยู่ พอกิน พอเลี้ยงชีวิต ก็เพียงพอแล้ว
กฤตภาสแนะนำนักเล่นมือใหม่ว่า ถ้าอยากให้ขายได้ดีกว่าคนอื่นๆ ต้องมองหาสิ่งที่คนอื่นเขาไม่มี เราต้องแตกต่าง แปลกใหม่ แล้วเราจึงขายได้ราคาที่ดี ทุกอย่างไม่ได้อยู่ที่เศรษฐกิจเพียงอย่างเดียว บางครั้งอยู่ที่คนเลี้ยงด้วยว่ามีวิธีการดึงดูดลูกค้าได้อย่างไร ทำแบบไหนลูกค้าจะหันมาสนใจสินค้าของเรามากขึ้น ซึ่งรูปแบบการเล่นไม่มีข้อจำกัด สามารถเล่นได้ทุกสไตล์ เราสามารถทดลองไปได้เรื่อยๆ แล้วพอถึงตอนนั้นไม้ของเราคงโดนใจผู้บริโภคได้ สุดท้ายการทำชวนชมเป็นอาชีพได้ไม่ยาก
ขอขอบคุณข้อมูล คุณกฤตภาส บุณยายนต์ สวนบ้านกาญจน์ 136/14 หมู่ 3 ต.ท่าล้อ อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี 71110 โทร.08-3694-0978
