ไม้ดอกไม้ประดับได้มีโอกาสสัมภาษณ์ จ.ส.อ.อดิศักดิ์ ห้องศิลป์ เซียนกล้วยไม้ชื่อดังของเมืองไทย ผลิตกล้วยไม้ป้อนนักเล่นไทย และต่างประเทศ เขาเล่าว่า เสน่ห์ของ กล้วยไม้ช้างกระ คือ ด้วยลักษณะดอกที่เป็นช่อพวงยาวสวย ประกอบกับดอกมีกลิ่นหอมเป็นพิเศษ ทั้งยังมีสีสันหลากหลาย
ทั้งหมดเป็นเสน่ห์งามล้ำลึกประหนึ่งบุปผาสวรรค์ ที่ทำให้จ่าอดิศักดิ์ประทับใจจึงมาปลูกเลี้ยงเพื่อเป็นการพักผ่อนคลายเครียดจากการทำงาน มีการศึกษาหาความรู้เรื่องการปลูก เลี้ยงกล้วยไม้ จากแหล่งต่างๆ หรือศึกษาจากผู้มีความรู้ความชำนาญ และนำมาทดลองเลี้ยงด้วยตนเอง เพื่อสร้างความคุ้นเคยกับกล้วยไม้ จนสามารถพัฒนามาเป็นรายได้ของครอบครัวอย่างปัจจุบันนี้
โดยจะมีเนื้อหาดังต่อไปนี้
- วิธีปลูกกล้วยไม้
- กล้วยไม้พันธุ์ต่างๆ
- สาย พันธุ์กล้วยไม้ ช้าง
- การดูแลกล้วยไม้ เลี้ยงกล้วยไม้
- ปุ๋ยกล้วยไม้
- การให้น้ำ กล้วยไม้ช้างกระ
- การเปลี่ยนถ่าย กระถางกล้วยไม้
ลักษณะของ กล้วยไม้ช้างกระ
ลักษณะของ กล้วยไม้ช้างกระ จะมีขนาดลำต้น และใบขนาดใหญ่ และช่อดอกยาวเหมือนงวงช้าง เป็นกล้วยไม้ประเภทอิงอาศัยรากอากาศ เช่นเดียวกับแวนด้าและแอสโคแซนด้า ในธรรมชาติจะมีอยู่ตามป่าเขา เกาะอยู่ตามคาคบไม้ที่สูงจากพื้นประมาณ 10 เมตร
กล้วยไม้สกุลช้าง เจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่สูงไม่เกิน 500 เมตรจากระดับน้ำทะเล ไม่ชอบอากาศร้อนแห้ง หรือหนาวจัดเกินไป ออกดอกให้ชมเพียงปีละ 1 ครั้งในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
พบตามธรรมชาติเพียง 4 ชนิด คือ 1.ช้าง (Rhynchostylis gigantea) 2.ไอยเรศหรือพวงมาลัย (Rhynchostylis retusa) 3. เขาแกะ (Rhynchostylis coelestis) และ 4. ช้างฟิลิปปินส์ (Rhynchostylis violacea) สำหรับ 3 ชนิดแรกมีถิ่นกำเนิดในประเทศไทยและประเทศใกล้เคียง ส่วนช้างฟิลิปปินส์มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศฟิลิปปินส์
กล้วยไม้สกุลช้าง มีลักษณะแตกต่างไปจากกล้วยไม้สกุลอื่นๆ คือ มีลำต้นสั้น แข็งแรง ใบแข็ง หนาค่อนข้างยาว อวบน้ำ เรียงชิดกันอยู่บนลำต้น ใบเป็นร่อง สันล่างของใบเห็นได้ชัด ปลายใบหยักมนหรือเป็นฟันแหลมไม่เท่ากัน
รากเป็นระบบรากอากาศ มีขนาดใหญ่ แขนงรากใหญ่ ปลายราก(หมวกราก)มีสีเขียว, เขียวอมน้ำตาลหรือสีน้ำตาลช่อดอกอาจห้อยลงหรือตั้งขึ้น ความยาวของช่อดอกเกือบเท่าๆ กับความยาวของใบ ดอกมีเป็นจำนวนมากแน่นช่อดอก กลีบนอกและกลีบในของดอกแผ่ออก อาจมีจุดหรือไม่มีจุดสีม่วงหรือสีน้ำเงินก็ได้
ขนาดของกลีบนอกโตกว่ากลีบใน เส้าเกสรสั้น ปากไม่มีข้อพับ ปลายปากไม่หยัก หรือหยักเป็นลอนเล็กๆ ปลายปากชี้ตรงไปข้างหน้า ปากเชื่อมต่อกับฐานสั้นๆ ของเส้าเกสร จึงดูเหมือนว่าไม่มีฐานของเส้าเกสร เดือยของดอกแบนชี้ตรงไปข้างหลัง มีอับเรณู 2 ก้อนแยกออกจากกัน ออกดอกปีละครั้ง บางต้นอาจมีดอกครั้งละหลายๆ ช่อ
กล้วยไม้สกุลนี้มีกลิ่นหอมมาก ยกเว้นพวกไอยเรศที่มีกลิ่นหอมอ่อน ออกดอกช่วงเดือนธันวาคม – กุมภาพันธ์ (ช้าง), เดือนมีนาคม – พฤษภาคม (เขาแกะ) และช่วงเดือนพฤษภาคม – กรกฎาคม (ไอยเรศ) เป็นกล้วยไม้ที่เลี้ยงง่าย ออกดอกให้ชมทุกปี ปัจจุบันมีการนำมาผสมเป็นกล้วยไม้ลูกผสมมากมายที่มีความสวยงามและคุณค่าทางเศรษฐกิจ
สาย พันธุ์กล้วยไม้
สำหรับ 3 ชนิดแรกมีถิ่นกำเนิดในประเทศไทยและประเทศใกล้เคียง ส่วนช้างฟิลิปปินส์มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศฟิลิปปินส์ กล้วยไม้สกุลช้าง มีลักษณะแตกต่างไปจากกล้วยไม้สกุลอื่นๆ คือ มีลำต้นสั้น แข็งแรง
ใบแข็ง หนาค่อนข้างยาว อวบน้ำ เรียงชิดกันอยู่บนลำต้น ใบเป็นร่อง สันล่างของใบเห็นได้ชัด ปลายใบหยักมนหรือเป็นฟันแหลมไม่เท่ากัน รากเป็นระบบรากอากาศ มีขนาดใหญ่ แขนงรากใหญ่ ปลายราก(หมวกราก)มีสีเขียว, เขียวอมน้ำตาลหรือสีน้ำตาล
ช่อดอกอาจห้อยลงหรือตั้งขึ้น ความยาวของช่อดอกเกือบเท่าๆ กับความยาวของใบ ดอกมีเป็นจำนวนมากแน่นช่อดอก กลีบนอกและกลีบในของดอกแผ่ออก อาจมีจุดหรือไม่มีจุดสีม่วงหรือสีน้ำเงินก็ได้ ขนาดของกลีบนอกโตกว่ากลีบใน เส้าเกสรสั้น ปากไม่มีข้อพับ ปลายปากไม่หยัก หรือหยักเป็นลอนเล็กๆ ปลายปากชี้ตรงไปข้างหน้า ปากเชื่อมต่อกับฐานสั้นๆ ของเส้าเกสร
จึงดูเหมือนว่าไม่มีฐานของเส้าเกสร เดือยของดอกแบนชี้ตรงไปข้างหลัง มีอับเรณู 2 ก้อนแยกออกจากกัน ออกดอกปีละครั้ง บางต้นอาจมีดอกครั้งละหลายๆ ช่อ
ช้างกระ ดอกสวย สีสด
จุดเด่นของ ช้างกระ -สีพื้นของกลีบดอกเป็นสีขาวอมชมพู
กล้วยไม้สกุลช้างสายพันธุ์ดั้งเดิมที่รู้จักกันแพร่หลายมี ช้างกระ ช้างแดง ช้างเผือก มีลักษณะสังเกตได้ชัดเจนคือ “ช้างกระ” สีพื้นของกลีบดอกเป็นสีขาวอมชมพู มีกระเป็นจุดเล็กๆ อยู่ทั่วดอก ปากดอกสีชมพู ม่วง หรือแดงเข้ม “ช้างแดง” มีกระสีม่วงหรือแดงเข้มเต็มดอกทั้งห้ากลีบ ไม่เห็นสีขาวเลย ส่วน “ช้างเผือก” มีกลีบดอกสีขาวล้วน
ปัจจุบันมีพันธุ์ลูกผสมที่มีสีสันแปลกแตกต่างกันมากขึ้นอีกหลายชนิด เช่น ช้างพลาย ช้างส้ม ช้างการ์ตูน ช้างชมพู ช้างม่วง ช้างขาวปากชมพู รวมทั้งมีการนำกล้วยไม้สกุลช้างไปผสมกับกล้วยไม้สกุลอื่นเกิดเป็นพันธุ์ใหม่อีกนับร้อยชนิด
วิธีปลูกกล้วยไม้ จุดเริ่มต้น
จ่าอดิศักดิ์ เล่าว่า การปลูกเลี้ยง กล้วยไม้ช้างกระ นับว่าเป็นงานอดิเรกระยะยาวต่อเนื่องหลายปี ได้เห็นการเจริญเติบโตของต้น รากและใบ รวมไปถึงส่วนสำคัญเป็นจุดประสงค์หลักของการปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ นั่นคือการเห็นดอกบานให้สวยงามและส่งกลิ่นหอม ความสุขในยามเช้าแต่ละวันที่ได้รดน้ำ ทำให้จิตใจสงบ เบิกบาน สมองปลอดโปร่ง
เทคนิคการเลือกซื้อ กล้วยไม้สกุลช้าง มาปลูก
ขั้นแรกสุดของการปลูกเลี้ยงคือ การเลือกซื้อ กล้วยไม้ช้างกระ ช้างในท้องตลาด หาซื้อต้นกล้วยไม้ที่มีดอกบานแล้วเพื่อให้ได้พันธุ์ที่ชอบ และถูกใจ ถ้าซื้อจากสวนกล้วยไม้จะได้ราคาถูกกว่าซื้อจากร้านขายต้นไม้ทั่วไป
ต้นไม้ที่เลือกซื้อควรสมบูรณ์และแข็งแรง กล่าวคือ ต้นไม่เหี่ยว ใบมีสีเขียวตลอด ไม่ซีดเหลือง ไม่มีตำหนิจากโรคและแมลง เช่น ใบด่างเหลือง มีแผลสีน้ำตาล ใบมีรอยเจาะหรือกัดแหว่ง ถ้าเป็นต้นที่อายุหลายปีจะมีหลายลำต้นหรือลำต้นเดี่ยวที่สูง สามารถสังเกตว่าออกดอกบ่อยหรือดกเพียงไร ก็เป็นหลักง่ายๆ ในการเลือกซื้อกล้วยไม้สกุลช้างมาปลูกเลี้ยงได้
การเลือกบริเวณปลูกเลี้ยง
เมื่อมีต้นกล้วยไม้แล้ว ขั้นต่อไปคือ การเลือกบริเวณปลูกเลี้ยง กล้วยไม้ช้างกระ ควรปลูกเลี้ยงในบริเวณที่ได้รับแสงแดดประมาณ 40-50% ถ้าได้รับแสงแดดเต็มที่โดยเฉพาะในเวลากลางวัน ใบจะไหม้ แต่ถ้าร่มเกินไปใบจะมีสีเขียวเข้มและไม่ออกดอก
สำหรับ กล้วยไม้ช้างกระ อุณหภูมิไม่เป็นปัญหา จะมีผลแค่ช่วงใกล้ออกดอกเท่านั้น สามารถแขวนไว้ตามกิ่งไม้ใต้ร่มไม้ใหญ่ ชายคาบ้าน หรือผูกมัดส่วนรากให้ติดกับเปลือกไม้หรือลำต้น รดน้ำบ่อยและให้ชุ่ม ประมาณ 1-2 เดือน รากจะเจริญติดกับเปลือกไม้
การให้น้ำและการใส่ ปุ๋ยกล้วยไม้
การดูแลกล้วยไม้ ในเรื่องการให้น้ำ ถ้าปลูกเลี้ยงเพียงไม่กี่ต้นก็อาจจะใช้ภาชนะตักน้ำรด หรือวางต้นในอ่างน้ำ ให้น้ำไหลโดนใบและรากจนชุ่มแล้วยกออกไปแขวน ในฤดูแล้งและฤดูหนาวควรจะรดน้ำให้บ่อยครั้งขึ้น
การให้ ปุ๋ยกล้วยไม้ มักใช้ ปุ๋ยกล้วยไม้ เคมีชนิดละลายน้ำได้ดี นิยมใช้สูตรเสมอ เช่น 20 – 20 – 20 ผสมน้ำฉีดพ่นให้ทั่วใบและราก ปุ๋ยกล้วยไม้ สูตรเสมอจะใช้ช่วงฤดูหนาวถึงฤดูร้อน ตั้งแต่เดือนธันวาคมถึงเดือนพฤษภาคม และใช้สลับกับ ปุ๋ยกล้วยไม้ สูตรที่มีตัวกลางและตัวท้ายสูง
ให้ใส่อาทิตย์เว้นอาทิตย์ หมายความว่า สัปดาห์นี้ใส่ ปุ๋ยกล้วยไม้ สูตรเสมอ สัปดาห์ต่อไปเปลี่ยนมาใช้สูตรที่มีตัวกลางและตัวท้ายสูง ขึ้นอยู่กับวิธีการของแต่ละบุคคลด้วย
“บางคนก็ใส่สูตรเสมอ 2 อาทิตย์ต่อเนื่อง และสลับมาสูตรกลาง-ท้ายสูง 2 อาทิตย์ต่อเนื่อง หรือบางคนก็ใส่สูตรเสมอ 1 อาทิตย์ สลับใส่สูตรกลาง-ท้ายสูง 2 อาทิตย์ต่อเนื่อง หรือบางคนต้องการความสะดวกจะผสมปุ๋ยทั้ง 2 สูตร เข้าด้วยกัน และฉีดพ่นทุกอาทิตย์ตลอดปี เนื่องจากไม้อยู่ในสภาพแวดล้อมต่างกันจึงมีการเติบโตไม่เหมือนกัน ต้องใช้วิธีสังเกตร่วมด้วย” การดูแลกล้วยไม้ การดูแลกล้วยไม้ การดูแลกล้วยไม้
กรณีฤดูฝน ไม่นิยมใช้ ปุ๋ยกล้วยไม้ สูตรที่มีตัวหน้าสูงหรือสูตรเสมอ เนื่องจากน้ำฝนจะนำพาไนโตรเจนในอากาศลงมาด้วย สังเกตจากต้นไม้จะเจริญเติบโตดีเมื่อได้รับน้ำฝน ดังนั้นสามารถหันมาใช้ ปุ๋ยกล้วยไม้ สูตรที่มีตัวกลางและตัวท้ายสูง สูตรที่นิยม เช่น สูตร 16 – 21 – 27 และ 13 – 27 – 20 เป็นต้น การดูแลกล้วยไม้
ถ้าต้องการเร่งสีสันและก้านช่อดอก หรือช่วยให้ดอกบานทนสำหรับไม้ประกวดอาจต้องมีการบำรุงเพิ่มช่วงปลายฝนต้นหนาว ทั้งธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารรองต่างๆ เช่น เร่งให้ออกดอกจะใช้สูตรที่มีฟอสฟอรัสสูง เป็นต้น
ปัญหาศัตรูพืช แมลง และ การดูแลกล้วยไม้
ปัญหาศัตรูพืช แมลงแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลักตามฤทธิ์ของยาฆ่าแมลง คือ กลุ่มที่ 1 หนอนกับเพลี้ยไฟ เนื่องจากใช้ยาประเภทเดียวกันในการกำจัดได้ และกลุ่มที่ 2 ไรแดง ใช้ยากำจัดไรแดง เจือจางน้ำตามอัตราส่วนข้างขวด ฉีดพ่นเป็นประจำ
การดูแลหลังออกดอก หากก่อนออกดอกผู้ปลูกเลี้ยงมีการดูแลรักษาอย่างดี เมื่อต้นออกดอกแล้วต้นจะไม่โทรม เขาบอกว่าต้นที่โทรมส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจากการขาดน้ำ เนื่องจากกล้วยไม้ช้างจะออกดอกช่วงฤดูหนาว เป็นฤดูที่มีลมพัดแรง อากาศแห้ง วิธีปลูกกล้วยไม้ วิธีปลูกกล้วยไม้
ทำให้การรดน้ำตามปกติไม่เพียงพอ จำเป็นต้องรดน้ำให้บ่อยครั้งขึ้น คือ ปกติรดน้ำเฉพาะตอนเช้า 1 ครั้ง แต่เมื่อเป็นฤดูหนาวให้เพิ่มการให้น้ำอีก 1 ครั้งในตอนบ่าย พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้
การเปลี่ยนถ่าย กระถางกล้วยไม้
วิธี การเปลี่ยนถ่าย กระถางกล้วยไม้ มี 2 วิธี คือ การปลูกพร้อม กระถางกล้วยไม้ เดิม และการถอดรากออกจาก กระถางกล้วยไม้ เดิมก่อนปลูก พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้
“บางคนก็ใช้วิธีการเจาะกระถางพลาสติกให้เป็นช่องสำหรับเสียบถ้วยนิ้วลงไปเลย อีกวิธีหนึ่งคือถอดรากออกจากกระถางเดิม ให้เหลือเฉพาะต้นกับราก แล้วนำปลูกลงกระถางพลาสติก พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้
วิธีการคือ นำไม้แช่น้ำไว้ 10-15 นาที เพื่อให้รากอ่อนตัวลง จากนั้นลองค่อยๆ แกะนำรากออกจากกระถางเก่าเท่าที่ทำได้ เพราะไม่จำเป็นต้องนำรากไปทั้งหมด ต่อจากนั้นนำปลูกลงกระถางใหม่ พยายามให้รากเกาะยึดกระถางไว้ รอต้นฟื้นตัวและออกรากใหม่ประมาณ 1-2 เดือน พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้ พันธุ์กล้วยไม้
ข้อแตกต่าง คือ วิธีแรกต้นจะไม่หยุดชะงักการเติบโต ส่วนวิธีที่สองช่วยเรื่องความสะอาด ไม่เป็นแหล่งก่อโรคในภายหลัง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการดูแลเอาใจใส่ของแต่ละบุคคลด้วยนั่นเอง วิธีวิธีปลูกกล้วยไม้ ปลูกกล้วยไม้
เรียนรู้จนสามารถเป็นอาชีพ สร้ายรายได้ วิธีปลูกกล้วยไม้
หลังจากปลูกกล้วยไม้ จนรู้ วิธีปลูกกล้วยไม้ กล้วยไม้ช้างกระ ไปสักระยะหนึ่ง ท่านก็จะมีประสบการณ์มากขึ้น สามารถปลูกเลี้ยงให้เจริญงอกงามและออกดอก และสำหรับท่านที่สนใจปลูกเลี้ยงกล้วยไม้สกุลช้าง หรือกล้วยไม้รากอากาศอื่นๆ เช่น สกุลแอสโคเซ็นด้า สกุลแวนด้า สกุลเข็ม เป็นต้น วิธีปลูกกล้วยไม้
สามารถหาซื้อมาปลูกเลี้ยง ให้เกิดความเพลิดเพลินหรือเพื่อจำหน่าย ได้ที่ สวนกล้วยไม้จ่าอดิศักดิ์ นครปฐม แวะชมกันได้ หากพลาดคงน่าเสียดาย วิธีปลูกกล้วยไม้ วิธีปลูกกล้วยไม้
ขอขอบคุณ จ.ส.อ.อดิศักดิ์ ห้องศิลป์ โทรศัพท์ 081-833-1629
วิธีปลูกกล้วยไม้ กล้วยไม้ช้างกระ พันธุ์กล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ เลี้ยงกล้วยไม้ การดูแลกล้วยไม้ ช้างกระ กล้วยไม้พันธุ์ต่างๆ ปุ๋ยกล้วยไม้ทําเอง กล้วยไม้สกุลช้าง เลี้ยงกล้วยไม้ กระถางกล้วยไม้ วิธีปลูกกล้วยไม้ ยากำจัดแมลง ยากําจัดเพลี้ยไฟ วิธีกําจัดเพลี้ยไฟ ยารักษาเชื้อรา
วิธีปลูกกล้วยไม้ กล้วยไม้ช้างกระ พันธุ์กล้วยไม้ ปุ๋ยกล้วยไม้ เลี้ยงกล้วยไม้ การดูแลกล้วยไม้ ช้างกระ กล้วยไม้พันธุ์ต่างๆ ปุ๋ยกล้วยไม้ทําเอง กล้วยไม้สกุลช้าง เลี้ยงกล้วยไม้ กระถางกล้วยไม้ วิธีปลูกกล้วยไม้ ยากำจัดแมลง ยากําจัดเพลี้ยไฟ วิธีกําจัดเพลี้ยไฟ ยารักษาเชื้อรา
