การปลูกอโกลนีมา
“อโกลนีมา” หรือรู้จักกันในนาม “แก้วกาญจนา” มีความโดดเด่นในด้านสีสัน ทรงพุ่มต่างๆ และมีเสน่ห์เฉพาะตัวของอโกลนีมาที่แตกต่างจากไม้ใบชนิดอื่นๆ จึงไม่แปลกที่ไม้ประดับตัวนี้จะได้รับความนิยมสูงสุดในช่วงหนึ่ง
แม้ว่าปัจจุบันกระแสความแรงของอโกลนีมาจะลดลง แต่ก็ยังมีผู้ผลิตอีกหลายรายยังคงมุ่งมั่นกับการปลูกเลี้ยง และขยายพันธุ์ อย่างต่อเนื่อง เช่นเดียวกับ สมหมาย วงศ์รักษ์ หนึ่งในผู้ผลิตของวงการที่ผลิตอโกลนีมาใน อ.แกลง จ.ระยอง ที่สามารถสร้างรายได้เฉลี่ยประมาณ 20,000 กว่าบาท/เดือน จาก อโกลนีมา
แรกเริ่มจากความชอบและรักในต้นไม้ เริ่มด้วยการไปศึกษาและสอบถามจากสวนญาติพี่น้องในละแวกใกล้เคียง แล้วเกิดรู้สึกชอบ เธอมองว่าน่าจะสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวได้ จึงเริ่มปลูกเลี้ยงอโกลนีมานับจากนั้น ปัจจุบันขยายพื้นที่ปลูกเพิ่ม 3 ไร่
สมหมายเล่าว่า อโกลนีมาตัวแรกๆ ที่ซื้อต้นแม่พันธุ์มา คือ บัลลังก์ทับทิม สมัยนั้นราคาไม้ตัวนี้ค่อนข้างสูงจนต้องนับใบขายกัน ใบละเป็นหมื่นบาท ระยะแรกๆ เธอยังไม่รู้อะไรมากมาย อาศัยจากการศึกษา ครูพักลักจำ หาความรู้ต่างๆ จากการไปช่วยงานสวนของญาติพี่น้อง ทั้งเทคนิคการปลูกเลี้ยง ขยายพันธุ์ และการดูแลรักษา แล้วจดบันทึกข้อมูลต่างๆ ไว้
แรงบันดาลใจที่เลือกผลิตอโกลนีมา สมหมายยอมรับว่าเพราะเมื่อก่อนอโกลนีมามีมูลค่าสูง และอีกส่วนหนึ่งหลงเสน่ห์ใบที่มีสีสันฉูดฉาด ลวดลายสวยงาม เพราะเป็นคนชื่นชอบการปลูกต้นไม้อยู่แล้ว
สายพันธุ์อโกลนีมา
ปัจจุบันที่สวนมีอโกลนีมามีอยู่หลายสายพันธุ์ ได้แก่ พาร่ำรวย, หลักทรัพย์, กวักทรัพย์, รวยรายวัน, ทรัพย์มงคล, มงคลมณี, มงคลสยาม, อัญมณีแดง และอัญมณีขาว เป็นต้น แต่ละตัวมีลักษณะแตกต่างกัน
อย่าง สยามออรอร่า มีลักษณะขอบใบเป็นสีแดง ถ้าเลี้ยงและดูแลอย่างดีจะแดงเต็มใบ และให้หน่อดี, สมบัติสยาม มีลักษณะใบค่อนข้างกลม มีก้านใบสั้น สีสวย เป็นต้น เธอเน้นผลิตไม้ตามความต้องการของตลาดเป็นหลัก โดยลูกค้าส่วนมากจะเลือกซื้อต้นที่มีนามเป็นมงคล เช่น มั่งมีศรีสุข เสริมทรัพย์ หลักทรัพย์ และทรัพย์มงคล เป็นต้น
การขยายพันธุ์อโกลนีมา
สมหมายเผยวิธีการขยายพันธุ์อโกลนีมาว่าส่วนใหญ่นิยมแยกหน่อ เป็นวิธีที่ง่ายและรวดเร็ว
ต้นอโกลนีมาที่เติบโตเต็มที่จะแตกหน่อ แทงยอดใหม่ที่เกิดจากตาข้างขึ้นมาเหนือดิน ทำให้เป็นพุ่มกว้างออก สามารถแยกออกไปปลูกเป็นต้นใหม่ได้ โดยเลือกยอดที่มีใบ 5 ใบขึ้นไป และเกิดรากแล้ว 2-3 ราก ใช้มีดที่คมและสะอาดตัดตรงรอยต่อระหว่างต้นเดิมและหน่อใหม่ ใช้ปูนแดงทารอยแผลที่ตัด ทิ้งไว้ให้แห้ง แล้วนำไปปลูกในวัสดุปลูกต่อไป
เมื่อตัดออกมาแล้วให้นำมาปลูกลงกระถางใหม่ โดยทางสวนใช้เครื่องปลูก กาบมะพร้าวสับ+แกลบดิบ+ใบก้ามปู+ขุยมะพร้าว อัตราส่วน 4:2:2:1 “ขุยมะพร้าวสามารถเก็บความชื้นได้ดี ส่วนแกลบดิบจะทำให้รากเดินดี เพราะวัสดุปลูกมีความโปร่ง ระบายน้ำดี” จากนั้นทิ้งไว้ประมาณ 20-30 วัน ก็สามารถนำออกจำหน่ายได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเอาใจใส่ด้วย เช่น การให้ปุ๋ย เป็นต้น
โรงเรือนปลูกอโกลนีมา
สมหมายได้พูดถึงปัจจัยสำคัญที่ทำให้อโกลนีมาใบสวยงามว่า อโกลนีมาเติบโตดีในที่ที่มีแสงแดดรำไร โดยทั่วไปจะใช้ซาแรนพรางแสง 70% ดังนั้นสถานที่ปลูกไม่ว่าจะในโรงเรือน ใต้ร่มไม้ หรือตามอาคาร ควรมีแสงสว่างผ่านไม่เกิน 50%
โรงเรือนปลูกเลี้ยงอโกลนีมาที่ดีควรมีปริมาณแสงส่องผ่านสม่ำเสมอเท่ากันทุกด้าน หากได้รับแสงเพียงด้านใดด้านหนึ่งจะทำให้ต้นเอียงไปทางด้านที่มีแสงสว่างมากกว่า ส่งผลให้ลำต้นและใบมีรูปทรงไม่สวยงาม ทำเป็นโรงเรือนแบบยกพื้นให้เป็นมาตรฐานในระยะยาวเลย ทำให้ยกตัวกระถางขึ้นจากพื้นได้ ไม่ทำให้เกิดน้ำขังในก้นกระถาง
การให้น้ำ อโกลนีมา
น้ำ ปกติจะรดน้ำอย่างน้อยวันละ 1-2 ครั้ง ยกเว้นในช่วงฤดูฝน ควรเว้นระยะการให้น้ำตามความเหมาะสมหรือแทบไม่ต้องรดเลย ส่วนฤดูร้อนจะให้น้ำเพิ่มเป็นสัปดาห์ละ 3-4 วัน และก่อนรดน้ำควรตรวจดูความชื้นในภาชนะ โดยสังเกตจากวัสดุปลูก ถ้ายังมีความชื้นอยู่ก็ไม่ต้องรดน้ำ
การรดน้ำที่สวนจะไม่ใช้ระบบสปริงเกลอร์ เพราะอโกลนีมาเป็นพืชที่มีใบปกคลุมกระถาง ทำให้น้ำไหลลงวัสดุปลูกไม่สะดวก ต้องรดน้ำด้วยความเอาใจใส่ เพราะต้นอาจได้รับน้ำไม่เพียงพอ
สวนจึงใช้สายยางสวมหัวรดน้ำแบบปรับละออง เดินรดทีละกระถาง ปริมาณน้ำจะขึ้นอยู่กับขนาดของกระถาง และจำนวนต้นในกระถางนั้นๆ สังเกตสีของรากไม้ หากรากไม้มีสีขาว แสดงว่าปกติ หากรากไม่ดีเป็นสีน้ำตาล เป็นผลจากการรดน้ำมากเกินไป อโกลนีมาไม่ชอบน้ำมาก จะทำให้รากเน่า เกิดโรคติดต่อได้
การใส่ปุ๋ยให้ อโกลนีมา
ปุ๋ย สวนแห่งนี้ปุ๋ยที่ให้ อโกลนีมา มี 2 ประเภท คือ ปุ๋ยเม็ดละลายช้า และอาหารเสริมทางใบ ปุ๋ยเม็ดละลายช้า ใช้เพียงเล็กน้อย เพื่อให้พืชได้รับธาตุอาหารเสริมเพียงพอ เนื่องจากปลูกด้วยกาบมะพร้าวสับล้วนๆ ต้องให้ปุ๋ยเสริมบ้าง มิเช่นนั้นเมื่อนานไปใบจะซีดเหลือง และต้นโทรมอย่างเห็นได้ชัด
ฮอร์โมนเสริม จะเป็นพวกสาหร่ายสกัด เพื่อบำรุงใบโดยเฉพาะ ช่วยให้พืชแข็งแรง ใบมันเงางามมากขึ้น “ใช้ปุ๋ยเม็ดละลายช้าสูตรเสมอ 3 เดือน มีให้ปุ๋ยมูลไก่บ้าง และทางสวนจะฉีดฮอร์โมนอาหารเสริม เพื่อบำรุงใบให้สีสด ใบมันเงางาม
“อย่างทับทิมบัลลังก์ ไม้ตัวแรกๆ ของสวน ช่วงนั้นยังไม่ค่อยรู้อะไร เลี้ยงแล้วต้นเน่าเยอะมาก จนมารู้ทีหลังว่าเราใส่ปุ๋ยหมักเยอะเกินไป ต่อมาจึงทดลองใส่แกลบกับมูลไก่ ปรากฏว่าต้นให้หน่อดีมาก”
การป้องกันกำจัดโรคและศัตรูพืช
ศัตรู ที่สำคัญ เช่น เพลี้ยแป้ง ตัวอ่อนของเพลี้ยแป้งจะเกาะบริเวณซอกใบ หรือโคนราก และดูดกินน้ำเลี้ยง ทำให้ต้นชะงักการเจริญเติบโต มีผลทำให้ใบเหี่ยวร่วง เพลี้ยแป้งจะระบาดมากในช่วงฤดูแล้ง การป้องกันกำจัด ถ้าระบาดไม่มากให้ตัดใบนั้นไปเผาทำลาย และควรกำจัดมดเป็นพาหะ ทำให้เกิดการแพร่ระบาด สารเคมีเลือกใช้ประเภทดูดซึม เช่น เซฟวิน เป็นต้น
หอยทาก เป็นศัตรูที่ระบาดมากในที่ที่มีอากาศอับชื้น หรือที่มีน้ำขังแฉะ โดยจะกัดกินใบอ่อน หน่ออ่อน และรากอ่อน เป็นศัตรูที่ชอบหลบซ่อนในเวลากลางวัน และออกหากินเวลากลางคืน จะสังเกตรอยหอยทากได้จากน้ำเมือกที่ขับออกมาขณะเคลื่อนที่ การป้องกันกำจัด ใช้วิธีล่อด้วยเหยื่อพิษที่ผสมยาฆ่าแมลงให้หอยทากกิน ควรใช้เหยื่อพิษในช่วงเช้าที่มีอากาศเย็น หรือหลังฝนตกใหม่ ๆ
โรค ส่วนใหญ่จะเป็นโรคโคนเน่า เกิดจากเชื้อรา จะพบมากในต้นขนาดเล็ก ทำให้ต้นคดงอ แคระแกร็น และเหี่ยวตายในที่สุด โรคระบาดมากถ้าวัสดุปลูกมีน้ำขังแฉะเกินไป การระบายน้ำไม่ดี
การป้องกันกำจัด ใช้สารเคมีป้องกันกำจัดเชื้อรา ผสมน้ำรดโคนต้นให้ทั่ว จะหยุดการแพร่ระบาดได้ โรคระบาดมากในระยะที่เป็นต้นกล้าจำเป็นต้องเตรียมการป้องกันกำจัดเป็นพิเศษในช่วงนี้ “แยกต้นที่เป็นโรคออกไปจากโรงเรือนเพื่อรักษาหรือทำลาย ในช่วงฤดูฝนฉีดพ่นด้วยสารป้องกันและกำจัดเชื้อราเป็นระยะๆ”
การเปลี่ยนเครื่องปลูก
การเปลี่ยนเครื่องปลูก เมื่อใดที่สังเกตเห็นว่าต้นไม้ชะลอการเจริญเติบโตอยู่หลายเดือน ก็ควรเปลี่ยนวัสดุปลูก โดยสลัดเครื่องปลูกเก่าออกให้หมดแล้วเปลี่ยนวัสดุปลูกใหม่ อย่าใช้ดินปลูก เนื่องจากดินจะมีความแน่น และระบายน้ำได้ไม่ดี
โดยทั่วไปวัสดุปลูกมีอายุใช้งานประมาณ 8-12 เดือน สายพันธุ์ที่กำลังได้รับความนิยมในตอนนี้ เธอบอกว่า จะเป็นโพธิ์ทอง หลักทรัพย์ เพชรน้ำหนึ่ง และสยามออรอร่า มีใบสีแดง ยิ่งแดง ราคายิ่งสูง นอกจากนั้นลักษณะรูปทรงต้องสวย ก้านและใบสั้น
“เราปลูกหลากหลายสายพันธุ์ ตัวที่ติดตลาดก็มีทุกตัว เพราะเราได้มีโอกาสสัมผัสกับตลาด และมีการเดินสายสำรวจตลาดตลอด เราก็จะรู้ว่าตัวไหนที่ตลาดต้องการ
“ต่อมาลูกสาวก็ไปเสาะหาต้นแม่พันธุ์ที่จังหวัดต่างๆ หรือตามสวนใหญ่ๆ เช่น จ.สุพรรณบุรี และนครราชสีมา หรือไปเดินตามงานต้นไม้ ไปหาซื้อพันธุ์มา อย่าง โพธิ์ทอง นี่ก็ขายดี” ป้าสมหมายพูดถึงการเลือกปลูกพันธุ์ตามตลาดต้องการ
แม้ว่าตอนนี้ อโกลนีมา ราคาจะไม่สูงลิ่วเหมือนแต่ก่อน แต่กลุ่มไม้มงคล และไม้ประดับ เจ้าของสวนแห่งนี้กลับมีความคิดว่านี่เป็นโอกาสที่ดีในการขยายฐานตลาดให้กว้างขึ้น ชาวบ้านสามารถหาซื้อมาปลูกเลี้ยงได้ ไม่ได้กำจัดอยู่แต่กลุ่มผู้ซื้อกระเป๋าหนักเท่านั้น แม้ราคาจะไม่ได้สูงเหมือนเดิม แต่ก็มีความพึงพอใจในการปลูกเลี้ยง อโกลนีมา เพื่อจำหน่ายต่อไป สามารถพึ่งพาตนเองได้
ตลาดอโกลนีมา
ปัจจุบันทางสวนผลิตและจำหน่าย ทั้งราคาส่งและปลีก ลูกค้ามีทั้งพ่อค้า-แม่ค้ามารับซื้อถึงสวน และบริษัทที่รับซื้อต้นไม้ เพื่อส่งออกต่างประเทศ เช่น อินเดีย อินโดนีเซีย และอเมริกา เป็นต้น “ช่วงที่ตลาดให้ความนิยมอโกลนีมานั้น มีการสั่งออเดอร์ล่วงหน้านานหลายเดือนเลย แล้วเขาจะเข้ามารับที่สวนเอง”
รายได้จากการขายอโกลนีมา รายได้เฉลี่ยประมาณ 20,000 กว่าบาท/เดือน
เฉลี่ยแล้วสวนของคุณสมหมายขายอโกลนีมาได้ประมาณ 1,000-2,000 ต้น/เดือน ขายราคาตั้งแต่ 10-100 บาท ขึ้นกับสายพันธุ์ และขนาดของลำต้น รายได้เฉลี่ยต่อเดือนอยู่ที่ประมาณ 20,000 กว่าบาท ถือเป็นรายได้ที่ดีพอสมควรในภาคการเกษตร
“ล่าสุด เพชรน้ำหนึ่งขายดีมาก หน่อละ 10 บาท สั่งตัดไป 4-5 ครั้งแล้ว เดือนนี้ผลิตไม่ทันขาย เพราะส่วนหนึ่งต้องเอาไว้เป็นแม่พันธุ์ด้วย “ลูกค้ามาสั่งตัดครั้งหนึ่ง 500 ต้น เขามารับของสวนเราที่เดียว ถ้าเป็นตลาดอินเดียจะค่อนข้างแน่นอน วันไหนวันนั้น บางครั้งคนกรุงเทพก็พาแขกมาซื้อ ป้าเคยมีรายได้สูงสุดเป็นแสน/เดือน” ป้าสมหมายกล่าว
ฉะนั้นคนที่จะเข้ามาจับอโกลนีมาในช่วงนี้ต้องยอมรับว่าไม่ใช่ยุคราคาใบละหมื่น แต่อยู่ที่ 30-35 บาท/ต้น หากจะขายให้ได้เงินก้อนมีทางเดียว คือ ต้องผลิตเชิงปริมาณ แต่ผู้ผลิตส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรรายเล็ก จึงอาจจะผลิตเชิงปริมาณได้ไม่มากนัก
“ทุกคนสามารถเข้ามาเป็นผู้ผลิตอโกลนีมา หรือไม้กระแสชนิดอื่นๆ ได้ แต่ต้องรู้จักวิเคราะห์ตลาดให้เป็น เพราะหากไม่พิจารณาตลาดให้ดีอาจส่งผลเสียมากกว่าผลดี” เจ้าของสวนกล่าวในตอนท้าย
ขอขอบคุณข้อมูล คุณสมหมาย วงศ์รักษ์ 43 ม.4 ต.ชากกระโดน อ.แกลง จ.ระยอง โทร.08-7141-5993
