มาแล้วทีมงานพลังเกษตร คอลัมน์ไม้ดอกไม้ประดับมาส่งความสุขแถมความรู้ให้กับแฟนๆเช่นเคย ครั้งที่แล้วสัญญาว่าจะไปเสาะหาเรื่องราวเกี่ยวกับเฟินข้าหลวงมาฝาก ครั้งนี้ไม่ทำให้แฟนๆ ที่น่ารักผิดหวังอย่างแน่นอน เพราะว่าวันนี้เราจะพาไปรู้จักกับ เฟิร์นข้าหลวง ฟิลิปปินส์
ทุกวันนี้สถานการณ์การเมืองช่างอบอ้าว และวุ่นวาย เหลือเกิน แต่ไม่อยากให้ท่านผู้อ่านเครียดนัก ครั้งนี้ทางทีมงานนิตยสารไม้ดอกไม้ประดับจะพาลัดเขาขึ้นเหนือเผื่อว่าจะดับความวุ่นวายทางจิตใจลงได้บ้าง
จังหวัดเชียงใหม่เป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่เหมาะกับการท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก เพราะเต็มไปด้วยกลิ่นไอของวัฒนธรรมลานนา ประวัติศาสตร์ที่ยาวนาน สภาพอากาศก็เย็นสบายตลอดทั้งปี อีกทั้งผู้คนที่นั่นก็น่ารักกันทุกคน พอชื่นชมบรรยากาศรอบๆ และสูดอากาศบริสุทธิ์ได้เต็มปอดแล้ว
ลักษณะของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
เราก็คว้าตัว คุณโอ๊ต เชียงใหม่ ผู้นักเลี้ยง และนักพัฒนาสายพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ มาเล่าเรื่องเฟิน เฟิน ให้ผู้กระหายความรู้ฟัง
ลำต้นสั้น ปลายแฉก ปกคลุมด้วยขน หรือเกล็ดยาว สีดำ หรือน้ำตาลเข้ม จำนวนใบประมาณ 10 ใบ ต่อกอ ใบค่อนข้างด้าน สีเขียว-เทา แถบในส่วนโคนตอนปลายแตกแฉก ทำให้ชายวัยกลางคนหลงรักเฟินจนถอนตัวไม่ขึ้น
ก่อนจะมาเล่นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์อย่างจริงจัง เขาก็เล่นเฟินตัวอื่นอยู่แล้ว เช่น เฟินก้านดำ ไม้สกุลแมกโนเลีย หรือสกุลกระดังงา คุณโอ๊ตให้ข้อมูลว่า ไม้สกุลกระดังงาเป็นไม้ต่างประเทศที่มีผู้นำเข้ามา และแยกขยายพันธุ์เพื่อจำหน่าย ไม้ส่วนใหญ่จะจัดอยู่ประเภทไม้สะสม
การพัฒนาสายพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
คุณโอ๊ตถือว่าเป็นนักเล่นนักสะสมตัวยง เพราะเล่นเฟินมาเป็นเวลามากกว่า 10 ปี ทั้งยังมุ่งพัฒนาสายพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์จนดูแปลกตา โดดเด่นตรงปลายใบมีแฉกดูสวยงาม และเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์มีฟอร์มหลากหลาย ทำให้เขาได้ลุ้นอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงสปอร์ เอาออกจากกล่อง นำมาอบถุง คอยสังเกตพัฒนาการของต้นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ หรือคอยลุ้นว่าเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ต้นเล็กออกมาสวย แต่ตอนโต หรือต้นใหญ่ขึ้น อาจจะไม่สวย เรียกว่ามีอะไรให้ดูตลอด ทำให้คุณโอ๊ตสนุกกับสิ่งที่ทำ และไม่อาจจะหยุดได้
จุดเด่นของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ คือ มีความสวยงาม แปลกตา มีความแปลกใหม่ ด้านรูปลักษณ์ที่นักพัฒนาขยันสร้างขึ้นมา คุณโอ๊ตมีแนวคิดว่าการสร้างไม้ที่ทุกคนมองว่าสวย นั่นคือ ความสำเร็จ มากกว่าคนเล่นเฟินด้วยกันเองมองว่าสวย ด้วยความที่หลงรักเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์เป็นพิเศษ จึงซื้อเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ที่นำเข้ามาโดยนักเล่นเฟิน แรกๆ นำเข้ามาประมาณ 4-5 ต้น ขณะนั้นก็มีผู้เล่นและสะสมรายอื่นประมาณ 4-5 คน ที่สนใจพัฒนาสายพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
ด้านราคาของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
เมื่อมีผู้สนใจมากขึ้น มีการเพาะลูกเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์สายพันธุ์ใหม่ๆ ออกมาเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดเมื่อประมาณ 7-8 ปีที่แล้ว ส่งผลให้ราคาของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์สูงมาก เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ขนาดประมาณ 1 นิ้ว ราคาประมาณพันกว่าบาท หรือขนาดประมาณ 6-7 นิ้ว ราคาประมาณ 4,000-5,000 บาท
หากต้นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์มีขนาดใหญ่ ใบยาว ฟอร์มสวย ราคาสูงถึงหลักแสน ด้วยราคาเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์มีราคาสูง ทำให้คนสนใจเป็นอย่างมาก โดยหาพ่อพันธุ์ และแม่พันธุ์ นำมาผสมขึ้นเอง ซึ่งทำให้เกิดความหลากหลาย แปลกใหม่ ที่มาจากการกลายพันธุ์ของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ ปัจจุบันนี้ราคาของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ราคาถูกลงมาก แต่ก็ยังมีราคาสูง เมื่อเทียบกับเฟินชนิดอื่นๆ
เนื้อที่ 200 ตารางวา เต็มไปด้วยเฟินนานาพันธุ์ ที่คุณโอ๊ตรังสรรค์ปลูกเลี้ยงด้วยความรัก ในสวนมีทั้งพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ ลักษณะดีและโดดเด่นอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งคุณโอ๊ตเสริมว่าการจะได้ต้นพันธุ์ที่สวยนั้นต้องใช้ความพยายามเป็นอย่างมาก เช่น เพาะ 1,000 ต้น อาจจะได้ต้นเฟินลักษณะที่ต้องการเพียง 3-4 ต้น เท่านั้น ทำลักษณะฟอร์มของต้นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ให้สวย เป็นจุดสุดยอดของความสุขสำหรับผู้เพาะเลี้ยงทุกคน
การเลือกต้นพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
คุณโอ๊ตแนะเทคนิคการเลือกต้นพันธุ์ของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ว่า ต้องนำพ่อพันธุ์ และแม่พันธุ์ ที่มีลักษณะสวยงาม เขี่ยสปอร์ที่อยู่ใต้ใบออกมาเพื่อที่จะนำไปเพาะ เทคนิคการดูลักษณะของสปอร์ ที่ใช้ได้ก็คือ เอามือไปลูบบริเวณใต้ใบ หากมีสปอร์ติดมือมาถือว่าใช้ได้ ใช้พีทมอสเป็นวัสดุเพาะ
โดยนำพีทมอสมาพรมน้ำให้ชุ่ม นำไปนึ่งหรืออบด้วยไมโครเวฟ ใช้ไฟแรงที่สุด ประมาณ 3-5 นาที ขณะอบเปิดแง้มฝาไว้ด้านหนึ่ง พอนึ่งหรืออบเสร็จแล้วทิ้งไว้ให้เย็น และปิดฝาให้สนิท จากนั้นนำสปอร์ที่เตรียมไว้นำมาโรยบางๆ หากโรยหนาเกินไปจะทำให้ต้นอ่อนไม่เจริญเติบโต อาจจะใช้เวลานานเกือบปี เพราะฉะนั้นต้องแยกใบอ่อนไปทำหยาบอีกครั้งหนึ่ง คือ แยกออกจากภาชนะเดิมไปไว้ในภาชนะใหม่เพื่อเพิ่มพื้นที่ให้กับเฟิน จากนั้นปิดฝาให้สนิทอีกครั้ง ปล่อยทิ้งไว้จนเกิดโฟมเขียว และเป็นแผ่นรูปหัวใจ หรือที่เรียกว่า โปรธัลลัส หลังจากนั้นไม่นานก็จะเป็นใบจริง
ขั้นตอนตั้งแต่นำสปอร์มาเพาะจนถึงได้ใบจริง
ขั้นตอนตั้งแต่นำสปอร์มาเพาะจนถึงได้ใบจริง ใช้เวลาประมาณ 2-3 เดือน แต่ระยะเวลาอาจมาก หรือน้อย กว่านี้ก็อาจเป็นได้ เพราะขึ้นอยู่กับสปอร์ที่ใช้ว่าอ่อน หรือแก่ เกินไปหรือไม่ หากได้สปอร์ที่มีอายุเหมาะสมจะทำให้เกิดต้นอ่อนค่อนข้างเร็ว หลังจากเกิดใบจริงได้สักระยะหนึ่ง ก็นำต้นอ่อนที่มีใบจริงมาปลูกเลี้ยงอนุบาลในตะกร้า ซึ่งในตะกร้าจะรองด้วยพีทมอสที่รดน้ำจนชุ่ม โดยไม่ต้องผ่านการนึ่ง หรืออบไมโครเวฟ จากนั้นนำต้นอ่อนมาปักชำบนพีทมอส โดยเว้นช่องไฟให้พอดี หลังจากนั้นไม่นานก็จะได้ต้นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ที่สมบูรณ์
เมื่อได้ต้นกล้าที่สมบูรณ์ แข็งแรง แล้วนำมาใส่ถุงเพื่ออบ วิธีการ คือ นำถุงพลาสติกมาครอบตะกร้าที่มีต้นอ่อนของเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์อยู่ จากนั้นมัดปากให้แน่น ขั้นตอนของการอบจะใช้เวลามากน้อยเท่าไหร่ขึ้นอยู่กับสภาพของแสง เพราะพืชต้องการสังเคราะห์แสงเพื่อการเจริญเติบโตของเฟิน พอเฟินมีขนาดโตได้ที่ก็เปิดถุงให้อากาศเข้า ปล่อยให้อากาศเข้าประมาณ 10 วัน เพื่อให้พืชปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้อย่างเหมาะสม เมื่อเฟินปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมภายนอกได้ดีแล้ว นำต้นพืชแยกปลูกในถาดหลุม หรือกระถางเล็กๆ
การให้ปุ๋ยและน้ำ เฟิร์นข้าหลวง ฟิลิปปินส์
ระยะที่เพาะสปอร์ คือ ระยะที่สร้างใบจริง พืชยังไม่ต้องการอาหาร หรือปุ๋ย เพราะในระยะนี้จะมีอาหารอยู่ในสปอร์ ผู้ปลูกเลี้ยงควรให้พืชมีความชื้นตลอดเวลา เริ่มให้ปุ๋ยตอนเปิดปากถุงอบ โดยจะให้ปุ๋ยเกร็ด โดยใช้ปุ๋ยสูตรเดียวกับกล้วยไม้ ผสมน้ำจางๆ รดน้ำทุกวัน พอขนาดไม้ใหญ่ขึ้นมาอีกใช้ปุ๋ยละลายช้า หรือออสโมโค้ท อย่างดี ส่วนการให้น้ำจะให้เฉพาะตอนเช้า ปริมาณน้ำที่ให้จะขึ้นอยู่กับขนาดของไม้ ถ้ากระถางเล็กอาจจะให้น้ำบ่อย ให้ทุกวัน หรือวันเว้นวัน ส่วนกระถางใหญ่จะมีกาบมะพร้าวเป็นจำนวนมาก อาจจะไม่ให้น้ำบ่อยนัก แต่จะให้น้ำตามสภาพของเฟิน
การป้องกันกำจัดโรคและแมลง
เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์มักเกิดโรครา ใช้คาร์เบนดาซิมในการกำจัดและป้องกัน แมลงก็เป็นอีกปัญหาหนึ่งที่เกษตรกรแก้ไม่ตก โดยคุณโอ๊ตจะใช้คาโบซัลแฟน และ IS 85 สลับกัน เพื่อกำจัดแมลง หากใช้อย่างใดอย่างหนึ่งจะทำให้ดื้อยาได้
ส่วนโรคที่เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์มักจะเป็น คือ โรคราสนิม และโรคแอนแทรคโนส
โรคราสนิม ลักษณะอาการบนใบเฟินที่เห็นเด่นชัด คือ แผลสีสนิม มีวงสีเหลืองล้อมรอบ ส่วนที่ใต้ใบจะเห็นมีรอยแผลขรุขระเป็นรอบผิวนูน และมีการแตกฉีกขาด ด้านล่างผิวใบแผลแตก เมื่อดูเหมือนจะมีสนิมติดเนื้อ เป็นส่วนสปอร์ของเชื้อราที่สามารถหลุดปลิวไปพร้อมกับลมและฝน เพื่อระบาดกระจายต่อไปได้อีก
การป้องกันและควบคุมโรค ราสนิมจะแพร่กระจายทางอากาศให้ลมพัดไป ดังนั้นควรกำจัดพวกใบ เชื้อรา ออกจากโรงเรือน จะลดการแพร่กระจายของสปอร์ได้
โรคแอนแทรคโนส เป็นโรคที่ทำความเสียหาย ทั้งปริมาณและคุณภาพ ของผลผลิตเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์เป็นอย่างมาก สามารถเข้าทำลายเฟินได้ อาการของพืช คือ เกิดแผลแห้งตาย เป็นสีน้ำตาล มีลักษณะเป็นวง คล้ายวงแหวนเรียงซ้อนกันเป็นชั้นๆ อาจจะเกิดบริเวณใบ หรือปลายใบ เข้ามา ถ้าเป็นรุนแรงใบจะแห้งตายในที่สุด
สภาพพื้นที่การปลูกเลี้ยงเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
1.โรงเรือนจะเป็นหลังคาพลาสติกและพรางแสงประมาณ 60% เพราะเฟินไม่ชอบแสงจัด
2.วัสดุปลูก ใช้เฉพาะกาบมะพร้าว เพราะกาบมะพร้าวจะอุ้มน้ำได้ดี เหมาะสำหรับใช้ปลูกเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์
การจำหน่าย เฟิร์นข้าหลวง ฟิลิปปินส์
การปลูกเลี้ยงขยายพันธุ์เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์เพื่อจำหน่าย ผู้ขายไม่สามารถกำหนดกฎเกณฑ์ตายตัวได้ เพราะขึ้นอยู่กับสภาพของเฟิน ความพึงพอใจระหว่างผู้ซื้อ และผู้ขาย ราคาขึ้นอยู่กับสภาวการณ์ของตลาดด้วย
ปลูกไม้สักต้นต้องมีใจรักก่อน และมีเวลาให้กับเขาพอสมควร บางคนอาจอยากได้ไม้ แต่ขาดทุนทรัพย์ที่เพียงพอ อาจจะซื้อต้นเล็กๆ มาปลูกเพื่อลุ้นว่าตอนโตจะเป็นอย่างไร ค่อยๆ เรียนรู้เกี่ยวกับไม้ที่เราปลูก เราก็อาจจะได้ประสบการณ์ในส่วนนั้นมาก็เป็นได้
เฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ยังจัดว่าเป็นไม้ราคาสูงอยู่ และมีความต้องการของตลาดเป็นอย่างมาก การจะได้ต้นเฟินข้าหลวงฟิลิปปินส์ที่สวยสักต้น คนเพาะก็สำคัญมากเหมือนกัน เวลาจะซื้อไม้สักต้นต้องดูว่าคนเพาะมีความน่าเชื่อถือมากน้อยเท่าไหร่ ต้นพ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ สวยหรือไม่ ถ้าคนที่เพาะมีไม้ที่ดีในมือ เขาอาจจะเพาะเฟินที่มีโอกาสได้ลูกที่ดี สวย ซึ่งมีโอกาสมากกว่าต้นธรรมดา
“การจะได้ลูกไม้ที่ดีต้องมาจากพ่อพันธุ์ และแม่พันธุ์ ที่ดี” คุณโอ๊ตกล่าวทิ้งท้าย
ขอขอบคุณ คุณโอ๊ต เชียงใหม่ 80 ม.5 ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 50200 โทร.08-1882-3488
