การปลูกเลี้ยงฮาโวเทีย
เข้าใกล้ปลายฝน ต้นหนาวแล้ว มักจะเป็นช่วงพักตัวของพืชหลายชนิด ยกเว้นพืชบางชนิดที่ชื่นชอบอากาศเย็น อย่าง ฮาโวเทีย ( Haworthia ) ไม้อวบน้ำ หน้าตาแปลก สะดุดตากับลวดลายบนใบที่แตกต่าง พร้อมเสน่ห์เฉพาะตัวที่ความโปร่งใสของใบ สีสัน ลวดลาย ฟอร์มต้น หลากหลายชนิด เช่น Haworthia truncata และ Haworthia cooperi เป็นต้น
เดิมฮาโวเทียเป็นไม้ประดับราคาค่อนข้างสูง เพราะส่วนใหญ่นำเข้าจากต่างประเทศ เช่น ประเทศญี่ปุ่น เป็นต้น กระทั่งเริ่มมีการพัฒนาลูกผสม ลักษณะดี สวยทั้งสี และฟอร์ม จนเกิดความหลากหลาย ทำให้ฮาโวเทียเป็นที่รู้จักในวงการไม้ดอกไม้ประดับ และได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง
ด้วยความสวยงามโดดเด่นเฉพาะตัว จึงไม่ใช่เรื่องยากที่ฮาโวเทียจะต้องตาต้องใจนักเล่น นักสะสม แคคตัส และคนรักไม้ดอกไม้ประดับ เช่นเดียวกับ คุณอัญชลี แป้นงาม หรือที่คนรู้จักกันในนาม หมวย ฮาโวเทีย เจ้าของสวนฮาโวเทีย ที่ อ.แกลง จ.ระยอง เข้าสู่วงการ ไม้อวบน้ำ จากการเริ่มเก็บสะสม แคคตัส สายพันธุ์ต่างๆ เน้นความหลากหลายของสายพันธุ์ และก้าวสู่การทำเป็นอาชีพอย่างเต็มตัวเมื่อ 4 ปีที่แล้ว
แรกเริ่มลงทุนธุรกิจ ไม้อวบน้ำ จากการใช้การตลาดนำ
“พี่เป็นคนชอบสะสมพันธุ์ไม้ต่างๆ อยู่แล้ว โดยเฉพาะกลุ่ม ไม้อวบน้ำ ชนิดต่างๆ เช่น กระบองเพชร ตั้งแต่สมัยเด็กสะสมมาเรื่อยๆ และเสาะหาสายพันธุ์ใหม่ๆ อยู่เสมอ จนมาพบเจ้าต้นฮาโวเทีย ชนิดที่เขาเรียกกันว่า ม้าตัด ดูแล้วหน้าแปลก ก็เลยสงสัยว่ามีใครเอามีดไปตัดมันหรือเปล่า ทำไมเป็นลักษณะเหมือนมีคนใช้มีดตัด”
เธอเห็นว่าเป็นพืชใหม่ รูปร่างแปลก โปร่งแสง สีสันน่าสนใจ เธอจึงเริ่มสนใจหันมาปลูกฮาโวเทียมากขึ้น ด้วยความขยัน เรียนรู้ พร้อมกับการทำด้วยใจรัก ทำให้เธอเก็บสะสมและขยายพันธุ์ไว้จนมีจำนวนมาก
“ด้วยความโชคดีเพื่อนมีแฟนเป็นคนญี่ปุ่น แนะนำว่าที่ญี่ปุ่นมี ไม้อวบน้ำ มากมายหลายชนิด โดยเฉพาะฮาโวเทียมีชื่อเสียงมาก ถ้าสนใจสั่งได้ พี่จึงสั่งไป 500 ต้น 50,000 บาท พอทำไปสักพักเกิดหลงเสน่ห์มันเข้า เพราะความหลากหลายของมันด้วย”
ด้วยความอุตสาหะ ขยันสะสม ขยันปลูก ทำให้ได้ต้นพันธุ์เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ จึงปรึกษากับคู่ชีวิตเรื่องนี้ และได้เข้ามาทำอาชีพขายต้นไม้อย่างเต็มตัว
ลักษณะของฮาโวเทีย ไม้อวบน้ำ
ปัจจุบันสวนแห่งนี้มีฮาโวเทียทั้งหมดรวมกว่า 100 ชนิด เสน่ห์ของไม้ประเภทนี้อยู่ที่ลักษณะของลำต้น สีสัน และความโปร่งแสงของใบ ส่วนฟอร์มต้น มีหลากหลายรูปทรง เลือกสะสมได้ตามความชอบ กลุ่มไม้ที่เธอประทับใจมากที่สุด คือ กลุ่มม้าเวียน และกลุ่มหยดน้ำ
สาเหตุที่เลือกปลูกเลี้ยงฮาโวเทีย เธอบอกว่าเพราะ ไม้อวบน้ำ สกุลนี้ไม่มีหนาม อย่างหยดน้ำ จุดเด่น คือ ความใส เมื่อถูกแสงจะมันวาว เป็นประกาย สามารถดึงดูดลูกค้าได้ง่าย และบางชนิดยังมีความด่างก็สวยไปอีกแบบ
ฮาโวเทีย ( Haworthia ) เป็นหนึ่งในตระกูล แคคตัส ที่มีความหลากหลายทางพันธุกรรมสูง อยู่ในวงศ์ Liliaceae วงศ์เดียวกันกับ Aloe ฮาโวเทียมีมากมายหลายชนิด หลายฟอร์ม แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มใบอ่อน เช่น H. retusa เป็นต้น และกลุ่มใบแข็ง เช่น H. limifolia เป็นต้น
อัญชลียกตัวอย่างกลุ่มฮาโวเทียที่เป็นชนิดยอดนิยม เช่น Haworthia cooperi คนไทยเรียกว่า “หยดน้ำ” ตั้งชื่อตามลักษณะใบสั้นกลมมน เรียงตัวชิดซ้อนกันจนดูเป็นทรงกลมคล้ายดอกกุหลาบ มีสีใสส่องประกายเหมือนหยดน้ำ มีหลายสี เช่น สีเขียว และสีดำ เป็นต้น
Haworthia truncate หรือ “ม้าตัด” เพราะลักษณะหน้าใบของไม้กลุ่มนี้ เรียบเหมือนถูกใครเอามีดมาตัดนั่นเอง
Haworthia fasciata หรือ “ม้าลาย” เป็นชนิดที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นด้วยลายสีขาวตัดบนพื้นใบสีเขียวเข้ม และม้าลายแต่ละต้นลักษณะเด่นแตกต่างกันออกไป
เทคนิคการเลี้ยงฮาโวเทีย ( Haworthia )
อัญชลีบอกเทคนิคการเลี้ยงฮาโวเทียว่า ไม้ประเภทนี้ชอบสภาพอากาศถ่ายเท แสงแดดรำไร เจริญเติบโตได้ดีในวัสดุปลูกที่โปร่ง ระบายน้ำดี
เครื่องปลูก ทางสวนใช้ขุยมะพร้าว+แกลบดิบ+แกลบเผา+หินภูเขาไฟ เบอร์ 00 เธอแนะนำว่าทางที่ดีวัสดุปลูกควรมีคุณสมบัติโปร่ง ระบายน้ำและอากาศดี จะทำให้รากเดินดี วัสดุปลูกควรผ่านการฆ่าเชื้อโดยการนึ่งก่อนนำมาปลูก เพื่อกำจัดวัชพืชต่างๆ ที่ติดมากับเครื่องปลูก
“ฮาโวเทียไม่ชอบดินแน่น ถ้าใช้ดินผสมทราย พอถึงจุดหนึ่งดินจะแน่นทึบ แล้วต้นจะทิ้งราก หรือรากไม่สามารถเดินหาอาหารได้ ส่งผลให้รากขึ้นมาบนปากกระถาง ทำให้ไม่สวย ไม้เปลี่ยนรูปทรง” อัญชลีเล่าจากประสบการณ์ตรง
การเลือกกระถาง อัญชลีให้ข้อมูลว่าถ้าเป็นกระถางดินเผาจะดีกว่าแบบพลาสติก เพราะกระถางดินจะมีความเย็นและแห้งเร็ว ทำให้รากดก รากจับตัวกับกระถางดีกว่า และควรเลือกขนาดกระถางให้ใหญ่กว่าขนาดต้นพอสมควร เนื่องจากฮาโวเทียหลายชนิดมีระบบรากค่อนข้างใหญ่
โรงเรือนเลี้ยงฮาโวเทีย ความแตกต่าง จาก แคคตัส
การปลูกเลี้ยงฮาโวเทีย ( Haworthia )ให้งาม ขาดไม่ได้เลย คือ โรงเรือน หลังคาโปร่งแสง แสงแดดส่องถึง ยิ่งถูกแสงมาก สีใบยิ่งสวย แต่อย่าให้ถูกแดดจัดโดยตรง ที่สำคัญป้องกันฝนได้ เนื่องจากฮาโวเทีย( Haworthia ) ไม่ชอบน้ำแฉะมาก ถ้าแฉะเกินไปต้นจะเน่าตาย และจะเลี้ยงค่อนข้างร่มกว่า แคคตัส ทั่วไป ใช้ซาแรนกรองแสงประมาณ 50%
“ระวังอย่าให้โดนแดดแรงๆ ใบจะไหม้ ไม่สวย และต้นจะโตช้า ทางที่ดีหาอะไรมาพรางกรองแสงหน่อยจะดีกว่า หรือให้ถูกแสงแดดครึ่งวันเช้าก็ได้ เพราะหากวางในที่ร่มมากไป มีผลทำให้ไม้ยืด เสียฟอร์ม”
“สิ่งสำคัญสถานที่ปลูกเลี้ยงควรมีอากาศถ่ายเทดี มีลมพัดผ่านยิ่งดี ไม่ควรให้อากาศร้อนอับชื้น เพราะเท่าที่สังเกตพบว่าเวลาอากาศร้อนไม้จะสลด เหี่ยวแห้ง หากอบอ้าวมากๆ ก็มีโอกาสต้นเน่าตายได้” อัญชลีแนะนำ
การให้น้ำ-ใส่ปุ๋ย ฮาโวเทีย
การรดน้ำ ควรรดให้ชุ่มโชกถึงราก และรอจนวัสดุปลูกแห้ง จึงจะรดครั้งต่อไป ให้น้ำสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ในช่วงเช้า
ฮาโวเทีย( Haworthia )หลายชนิดเติบโตดีในอากาศเย็น ความชื้นสูง แต่ไม่แฉะ และจะพักตัวช่วงอากาศร้อนจัด ต้องลดการให้น้ำลงเหลือ 2 สัปดาห์/ครั้ง ไม่เช่นนั้นต้นจะทิ้งราก ส่วนในฤดูฝนและฤดูหนาว ผู้ปลูกเลี้ยงสามารถรดน้ำได้ตามปกติ และจะเห็นว่าไม้โตเร็ว ผิวใบสวย เต่งตึง อวบอ้วนขึ้น
“ปกติ ไม้อวบน้ำ ทนแล้งอยู่แล้ว ไม่รดน้ำเป็นเดือนๆ ก็สามารถอยู่ได้ ที่สวนเคยปล่อยไว้ โดยไม่รดน้ำ 3 เดือน ก็ไม่ตาย พอได้น้ำใหม่ ต้นก็ฟื้นแล้ว และไม้ตระกูลนี้จะต้องการแสงมากกว่าน้ำ หากรดน้ำมากหรือบ่อยเกินไป อาจเป็นสาเหตุของโรครากเน่า และโรคเชื้อรา ได้”
การใส่ปุ๋ย ใช้ปุ๋ยละลายช้าสูตรเสมอ ทางสวนจะใส่เฉพาะช่วงเริ่มแรกปลูกเท่านั้น โดยใช้ปุ๋ยรองก้นกระถาง เพื่อต้องการบำรุงต้นให้สมบูรณ์ แข็งแรง หลังจากนั้นจะเปลี่ยนมาใช้อาหารเสริมทางใบมากกว่า
การขยายพันธุ์ฮาโวเทีย
สำหรับการขยายพันธุ์ฮาโวเทีย อัญชลีบอกว่าวิธีการขยายพันธุ์แบบง่าย วิธีที่สวนใช้ เช่น การแยกหน่อ การทำลายส่วนยอด ปักชำใบ และการเพาะเมล็ด เธอพร้อมอธิบายว่า การแยกหน่อ คือ พืชต้นเล็กๆ ที่เกิดขึ้นจากต้นแม่ เมื่อเกิดรากดีแล้วจึงแยกไปปลูก โดยเลือกหน่อที่อวบสมบูรณ์ก่อน
การปักชำใบที่มีตาติด คือ เวลาลอกใบออกมาชำ ควรใช้มีดกรีดให้ถึงโคนใบ และให้มีตาเก่าติดมาด้วย จะช่วยให้ต้นออกรากใหม่ได้เร็ว และต้นใหม่ที่เกิดขึ้นมีโอกาสรอดถึง 90% ส่วนการให้หน่อมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ “บางชนิดให้หน่อดก และบางชนิดหวงหน่อ ให้แค่ 1-2 หน่อ ข้อแนะนำก่อนที่เราจะเด็ด หรือลอกใบ ควรงดให้น้ำสัก 2 อาทิตย์ เพื่อให้ต้นเหี่ยวลง ทำให้ง่ายต่อการลอกใบมาชำ”
วิธีการล่อราก คือ เด็ดใบฮาโวเทียออกมาเป็นใบๆ นำมาวางไว้เฉยๆ ข้างต้นแม่พันธุ์ ประมาณ 1-2 สัปดาห์ ในกรณีที่มีหลายหน่อ ให้นำมาปลูกชำรวมกันก็ได้ การดูแลในระยะแรกจะใช้วิธีสเปรย์น้ำเบาๆ ก่อน หลังจากต้นเริ่มมีรากแล้วจึงสามารถรดน้ำปกติได้
ข้อสำคัญที่ผู้ปลูกเลี้ยงต้องรู้
ข้อสำคัญที่ผู้ปลูกเลี้ยงต้องรู้ คือ การขยายพันธุ์ ควรเลือกต้นแก่หรือโตเต็มที่แล้วเท่านั้น เจ้าของสวนให้ข้อมูลว่า ต้นแก่เปอร์เซ็นต์การให้หน่อจะสูง 80-90% แต่หากเป็นต้นอ่อนอายุต่ำกว่า 3 ปี เปอร์เซ็นต์ให้หน่อจะต่ำ และยากต่อการนำใบมาชำ เพราะใบยังอ่อนจะฉีกขาดง่าย ทำให้เสียทั้งเวลา และต้นพันธุ์
“ฮาโวเทียต้นโตเต็มวัยมีอายุประมาณ 3-5 ปี แต่หากเร่งรีบขยายพันธุ์มาก อายุประมาณ 1 ปี ก็สามารถเด็ดใบมาชำได้ แต่เปอร์เซ็นต์การให้หน่อจะต่ำมาก เพราะลำต้นแก่ไม่พอ” อัญชลีกล่าว
ความแตกต่างระหว่างฮาโวเทียของไทย และญี่ปุ่น
ทีมงานซักถาม หมวย ฮาโวเทีย ว่า ความแตกต่างระหว่างฮาโวเทียของไทย และญี่ปุ่น โดยเธอตอบว่า จริงๆ แล้วฮาโวเทียของไทยไม่มี ส่วนใหญ่นำเข้าจากประเทศญี่ปุ่นทั้งสิ้น แล้วคนไทยนำมาพัฒนาเป็นลูกผสมลักษณะดีภายหลัง
ความแตกต่างระหว่างไม้ไทย และญี่ปุ่น ที่ปรากฏชัดเจน คือ เรื่องสีสัน เช่น ชนิดหยดน้ำของญี่ปุ่นจะมีความโปร่งใสของใบ เป็นมันวาว ลวดลาย สีสันฉูดฉาด สวยงาม ลูกค้าจะชื่นชอบมาก ส่วนชนิดพันธุ์ที่นำมาเพาะในประเทศไทยมีประสิทธิภาพใกล้เคียงไม้ญี่ปุ่น แต่ความสวยด้านสีสันของใบยังสู้ไม้ญี่ปุ่นไม่ได้ เนื่องจาก ไม้อวบน้ำ ชนิดนี้เจริญเติบโตดีในสภาพอากาศแห้งและเย็น จะช่วยให้ฮาโวเทียเกิดสีใบเพิ่มขึ้น
ไอเดียสวน สไตล์สุดฮิต
สีเขียวเบาๆ บนโต๊ะทำงาน นั่งทำงานหรืออ่านหนังสือนานๆ คงรู้สึกไม่สบายตา หาไม้กระถางใบจิ๋วมาเพิ่มความสดชื่น ด้วยความน่ารักน่าชัง รูปทรงเล็กกะทัดรัด หลากหลายสีสัน ของ ฮาโวเทีย สามารถเนรมิตบรรยากาศให้รู้สึกดี สบายใจ ได้เป็นอย่างดี
โต๊ะอาหารแสนเก๋ จัดวาง ฮาโวเทีย ไม้กระถางต้นเล็กลงในถาดให้ยกย้ายปรับเปลี่ยนได้สะดวก หรือจะจัดแต่งคู่กับตะกร้าเครื่องปรุงที่ประจำบนโต๊ะอาหารก็ได้ พรรณไม้อดทน อย่าง ฮาโวเทีย ไม่ต้องดูแลมากนัก ทั้งยังเพิ่มสีสันบนโต๊ะอาหารให้สวยสดชื่น
กระถางเดียวเอาอยู่ ไอเดียการปลูก ไม้อวบน้ำ หลายๆ ชนิดในภาชนะ หรือที่เรียกว่า “การจัดสวนถาด” เป็นแนวทางการประดับตกแต่งภายในบ้าน ที่ทั้งง่ายและสวยได้ โดยไม่จำเป็นต้องจัดตกแต่งอะไรมากมาย เพราะเพียงแค่เลือกกระถางใบสวยนำมาจัดองค์ประกอบพรรณไม้ตามต้องการ ขนาดปากกระถางควรกว้าง เพื่อให้ปลูกต้นไม้ได้หลายชนิด เสมือนกระถางเป็นแจกันใบใหญ่ ซึ่งเราสามารถเลือกจัดได้หลายสไตล์
สิ่งสำคัญ คือ ต้องเลือกชนิดพันธุ์ที่ต้องการสภาพแวดล้อมใกล้เคียงกันมาปลูกรวมกัน เพื่อให้ง่ายต่อการดูแลรักษา
โชว์ได้ในห้องนั่งเล่น เลือกใช้กระถางทรงสวย ทันสมัย ปลูก ไม้อวบน้ำ ฟอร์มเท่ วางตกแต่งบนโต๊ะรับแขกให้ได้ชื่นชม สีเขียวสบายตายามนั่งพักผ่อนหรือดูรายการโปรด ขอแนะนำพรรณไม้ดูแลง่าย อย่าง ฮาโวเทีย ที่มีรูปทรงสวยสะดุดตา สีสันสดใส สร้างบรรยากาศภายในห้องให้ดูมีชีวิตชีวา
แต่อย่าลืมเปิดหน้าต่างให้ได้รับแสงแดดบ้าง หรือยกออกไปวางบริเวณระเบียงสักอาทิตย์ละครั้ง เพื่อให้ต้นไม้สวย ทนนาน เหมาะสำหรับคนที่ไม่ค่อยมีเวลารดน้ำบ่อยๆ จึงเป็นที่นิยมปลูกกันมาก และกำลังฮิตสุดๆ ในขณะนี้
ตลาดและความนิยม
ปัจจุบัน ฮาโวเทีย กำลัง “ฮ็อต” ในกลุ่มวัยรุ่น โดยเฉพาะหมู่สาวๆ เกิดความนิยมในโลกโซเชียล เนื่องจากเป็นพืชอวบน้ำ ขนาดกะทัดรัด สวยใส น่ารัก ใครเห็นต่างก็หลงใหล ประทับใจ ที่สำคัญปลูกเลี้ยงง่าย ใช้พื้นที่น้อย เหมาะกับคนที่ไม่มีเวลาดูแล สอดคล้องกับวิถีชีวิตคนเมืองที่มีข้อจำกัดด้านพื้นที่อยู่อาศัย
ตัว Top ในท้องตลาด คือ หยดน้ำ มีเสน่ห์เฉพาะตัวที่ความโปร่งใสของใบ ลวดลาย ฟอร์มต้น หลากสีสัน เช่น สีเขียว สีดำ และสีม่วง เป็นต้น
อัญชลีให้ข้อมูลว่าตามที่ตลาดให้ความสนใจ จริงๆ แล้วคนเรามีมุมมองไม่เหมือนกัน สะสมตามความชื่นชอบ มีลูกเล่นหลากหลายรูปแบบ เช่น สีสัน รูปทรง ความโปร่งแสง และความอวบอ้วนของใบ เป็นต้น
การตั้งราคาขึ้นอยู่กับสีสัน ความหายาก และสายพันธุ์ ว่าเป็นไม้ไทย หรือไม้นอก “ถ้าเป็นไม้นำเข้าจากญี่ปุ่นราคาสูงกว่าไม้ไทยแน่นอน บางครั้งก็อ้างอิงราคาจากตลาด และอยู่ที่ชนิดของไม้ต้นนั้นๆ ว่าเราขายได้ในราคาไหน เพราะบางสายพันธุ์ต้นทุนสูงพอสมควร
“ส่วนใหญ่การตั้งราคาจะตั้งตามความแปลก และหายาก ของสี เช่น ถ้าเป็นสีเขียวราคาจะถูกกว่าสีดำ ยิ่งสีแปลกราคายิ่งแพง” อัญชลีพูดถึงการตั้งราคาของ ฮาโวเทีย
ช่องทางการจำหน่าย
ช่องทางจำหน่าย มีทั้งปลีกและส่ง โดยร้านมีให้เลือกหลายราคา เริ่มต้นที่ 100 บาท เป็นต้นไป ลูกค้ามีทั้งในประเทศ เช่น แม่ค้า, พนักงานออฟฟิศ, ข้าราชการ และเด็กนักเรียน เป็นต้น และต่างประเทศ เช่น ประเทศจีน, อินเดีย, รัสเซีย, ญี่ปุ่น และสิงคโปร์ เป็นต้น
ปัจจุบันเจ้าของสวนเล่าว่า ไม้กลุ่มนี้กำลังได้รับความนิยมในโลกโซเชียล มีกระแสตอบรับดี โดยเฉพาะการซื้อ-ขายบนสื่อออนไลน์ เช่น เฟสบุ๊ก ถือว่าเป็นการจำหน่ายที่รวดเร็ว และมั่นใจได้ว่า ฮาโวเทีย ที่ได้รับทุกต้นผ่านการคัดเลือก เป็นต้นที่มีความสวยงาม มีคุณภาพ แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส แคคตัส
ผู้ที่สนใจสามารถหาซื้อ ไม้อวบน้ำ มาปลูกเลี้ยงสะสม ไม้อวบน้ำ พันธุ์ต่างๆ ให้เกิดความเพลิดเพลินได้ โดยมีหน้าร้านอยู่ที่ตลาดพฤกษา เมืองแกลง อยู่เยื้อง รพ.แกลง จ.ระยอง เปิดขายทุกวัน หากมีโอกาสอย่าลืมแวะไปเยี่ยมชมกันนะครับ
ขอขอบคุณข้อมูล คุณอัญชลี แป้นงาม ร้านหมวย ฮาโวเทีย ถ.โพธิ์ทอง ต.ทางเกวียน อ.แกลง จ.ระยอง โทร. 08-5285-0282
