ในยุคเศรษฐกิจฝืดเคือง เกษตรกรต่างก็หาทางทำธุรกิจเสริมเพื่อให้อยู่รอด เช่นเดียวกับ “สายันฟาร์ม” ที่ยึดอาชีพเลี้ยงไก่ไข่มากว่า 20 ปี การทำฟาร์มไก่ไข่ของที่นี่ คือ การ เลี้ยงไก่ไข่บนบ่อปลา เพื่อให้ผลผลิตที่ได้ต่างเกื้อกูลกัน และยังเป็นการสร้างมูลค่าขี้ไก่ให้มีรายได้จากการจำหน่ายปลาอีกหนึ่งช่องทาง รวมทั้งมีการต่อยอดธุรกิจแบบครบวงจรให้มีเงินหมุนเวียนตลอดทั้งปี เลี้ยงไก่ไข่บนบ่อปลา
จุดเรื่อมต้น เลี้ยงไก่ไข่บนบ่อปลา
นิตยสารสัตว์บกได้มีโอกาสมาสัมภาษณ์ คุณพเยาว์ อริกุล ผู้ใหญ่บ้าน บ้านใหม่ตาลกาบ หมู่ที่ 8 ต.หัวโพธิ์ อ.สองพี่น้อง จ.สุพรรณบุรี อีกครั้งหนึ่ง หลังจากได้ให้สัมภาษณ์เมื่อ 3 ปีที่แล้ว ครั้งนี้ได้สัมภาษณ์เรื่องความเปลี่ยนแปลงภายในฟาร์ม และการต่อยอดธุรกิจแบบครบวงจร
สายันฟาร์ม เป็นฟาร์มไก่ไข่ระบบเปิดขนาดกลาง ได้มาตรฐานกรมปศุสัตว์ และเป็นฟาร์มไก่ไข่แบบครบวงจร ที่ไม่ได้เลี้ยงเฉพาะไก่ไข่เพียงอย่างเดียว แต่เป็นการ เลี้ยงไก่ไข่บนบ่อปลา สร้างมูลค่าทางธุรกิจได้ทั้ง 2 ทาง บริหารงานโดยคุณพเยาว์ ผู้ใหญ่บ้านหัวก้าวหน้า จุดเริ่มต้นที่ทำให้คุณพเยาว์ทำฟาร์มไก่ไข่ เพราะเดิมมีอาชีพเป็นแม่ค้าขายไข่ไก่
โดยรับไข่ในเขตพื้นที่ไปขาย ช่วงแรกๆ ส่งให้ลูกค้าในจังหวัดกาญจนบุรี และกรุงเทพฯ บางส่วน ทำอยู่สักระยะจนมีเงินทุนจำนวนหนึ่ง จึงเกิดความคิดอยากทำฟาร์มเลี้ยงไก่ไข่ในปี 2535 โดยเริ่มเลี้ยงไก่เล็กจำนวน 4,000 ตัว เพื่อใช้เป็นไก่รุ่นสำหรับยืนกรง แต่ประสบปัญหาไก่ตาย เหลือไก่ประมาณ 1,000 กว่าตัว
จากนั้นจึงเปลี่ยนแผนใหม่ ในช่วงแรกใช้พันธุ์ไก่ไข่ของเบทาโกร แต่มีข้อเสีย คือ ไม่เหมาะกับฟาร์มที่เป็นโรงเรือนเปิด เนื่องจากไม่สามารถทนต่ออากาศร้อนได้ จึงเหมาะกับโรงเรือนปิด เพราะสามารถควบคุมอุณหภูมิได้ดี ปัจจุบันพันธุ์ไก่ไข่ที่ทางฟาร์มเลี้ยงเป็นพันธุ์ซีพีบราวน์ของซีพี และพันธุ์ Babcock ของบริษัท ร่วมมิตรฯ เป็นหลัก แต่ก็ขึ้นอยู่กับช่วงหรือจังหวะการจอง
โรงเรือนเลี้ยงไก่ไข่ระบบเปิด
ปัจจุบันมีไก่ไข่ประมาณ 40,000 ตัว เลี้ยงในระบบเปิด สำหรับหน้าร้อนภายในโรงเรือนจะเปิดพัดลมระบายอากาศที่ได้ติดตั้งไว้ และติดสปริงเกลอร์ไว้บนหลังคา หากมีอากาศร้อนมากจะเปิดสปริงเกลอร์เพื่อลดอุณหภูมิให้เย็นลง ถ้าเปรียบเทียบกับการเลี้ยงไก่ในโรงเรือนปิดที่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้ จะมีเปอร์เซ็นต์การให้ไข่ที่นิ่งกว่า ไข่ค่อนข้างฟองใหญ่ และผิวเปลือกสวย
แต่เรื่องของต้นทุน เช่น ค่าไฟฟ้า การจัดการต่างๆ และการดูแลโรงเรือนเปิด จะไม่ยุ่งยาก อีกอย่างทางฟาร์มเลี้ยงไก่บนบ่อปลา เรื่องของขี้ไก่จะหมดปัญหาในด้านการจัดเก็บ ทำให้ประหยัดค่าใช้จ่ายได้มากพอสมควร
การเก็บผลผลิตไข่ไก่
ส่วนปริมาณผลผลิตไข่ไก่ที่ได้ในแต่ละวัน เปอร์เซ็นต์ไข่ในช่วงหน้าร้อนจะให้ผลผลิตอยู่ที่ 80-90 % ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิอากาศ และอายุของไก่ แต่ถ้าอากาศเย็นก็จะทำให้มีผลผลิตสูง การทำโรงเรือนให้ได้ขนาดความกว้าง หรือความยาว เท่าไหร่นั้น ขึ้นอยู่กับขนาดของบ่อปลา เพราะหากเลี้ยงไก่มากจนเกินไปจะทำให้น้ำเน่าเสีย หรือหากเลี้ยงน้อยเกินไปจะทำให้ปลามีอาหารกินไม่เพียงพอ
ดังนั้นขนาดของโรงเรือนจึงไม่เท่ากัน ส่วนการพักเล้าจะพักไว้ประมาณ 32 วัน เพื่อทำความสะอาดฆ่าเชื้อโรค ก่อนที่จะเอาไก่ชุดใหม่มาลง คุณพเยาว์ย้ำกับทีมงานว่า“เรื่องความสะอาดเราจะเน้นมาก เพราะถ้าเกิดโรคขึ้นมามันก็ไม่คุ้ม”
ข้อดีของพันธุ์ไก่ไข่
พันธุ์ไก่ไข่ที่ทางฟาร์มเลี้ยงจะเป็นพันธุ์ซีพีบราวน์ ของบริษัท ซีพีฯ และพันธุ์ Babcock ของบริษัท ร่วมมิตรฯ ข้อดีของพันธุ์ไก่ 2 บริษัท ได้แก่ เปลือกไข่มีผิวสีเข้ม ลูกใหญ่ น้ำหนักดี สามารถยืนกรงได้นาน 16-18 เดือน และสามารถทนต่อสภาพภูมิอากาศแบบเล้าเปิดได้ดี ฟาร์มจึงเลือกใช้ 2 สายพันธุ์ นี้มาตลอด
การต่อยอดธุรกิจควบคู่กับการเลี้ยงไก่ไข่
ปัจจุบันได้เน้นการต่อยอดธุรกิจแบบครบวงจร นอกจากการเลี้ยงไก่ไข่ เพราะสถานการณ์ราคาไข่ไก่ถูกลงมาก แต่ราคาอาหารถุง ข้าวโพด และวัตถุดิบอื่นๆ แพงขึ้น ทางฟาร์มจึงจำเป็นต้องทำอย่างอื่นควบคู่ไปด้วย โดยหันมาทำไข่เค็มจากไข่เป็ดของลูกเล้า และกลุ่มลูกค้าที่มาซื้ออาหารถุงกับทางฟาร์ม รวมถึงการเลี้ยงปลานิล ปลาตะเพียน และปลายี่สก ซึ่งเป็นปลาที่คนนิยมบริโภค และเป็นที่ต้องการของตลาด ใช้เวลาเลี้ยงประมาณ 7-8 เดือน หรือสามารถจับขายครั้งละประมาณ 60-70 ตัน
อาหารปลาส่วนหนึ่งเป็นขี้ไก่ไข่จากเล้าบนบ่อ และเป็นขี้ไก่ที่นำเข้าจากฟาร์มไก่ไข่ระบบปิดแถว อ.วิเศษชัยชาญ จ.อ่างทอง เพื่อช่วยลดต้นทุนค่าอาหารถุง และเมื่อ 2 เดือนที่ผ่านมา ได้เพิ่มการเลี้ยงปลาอีก 2 บ่อ และเลี้ยงกุ้งขาวอีก 1 บ่อ
การนำไก่เข้าโรงเรือน
สำหรับโรงเรือนทางฟาร์มมี 8 หลัง มีไก่ 6 หลัง ส่วนอีก 2 หลังว่าง ใช้บรรจุไก่ได้ประมาณ 20,000 ตัว และเพิ่งปลดไก่ออกเมื่อไม่นานมานี้ ยังไม่ได้ลงไก่ชุดใหม่ เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจที่ยังไม่มั่นคง ราคาไข่ไก่ก็ประสบปัญหาราคาถูก ซึ่งคุณพเยาว์เปิดเผยว่า “ตอนนี้ไข่ราคาไม่ค่อยดี จึงไม่ได้ลงไก่ให้เต็มทุกเล้า เพราะสู้เรื่องของต้นทุนการเลี้ยงไม่ไหว ขายไข่แต่ละรอบเฉลี่ยหักลบต้นทุนแล้วแทบไม่เหลือ จึงเลี้ยงแค่นี้ไปก่อน”
ส่วนการนำไก่เข้าโรงเรือนจะเข้าไม่พร้อมกัน คือ เข้าแบบหมุนเวียน หรือไล่รุ่นกัน เพื่อให้มีไข่ไก่ทุกขนาด และสม่ำเสมอ เพราะความต้องการของตลาดแตกต่างกัน ของลูกเล้าก็เช่นกัน ระยะเวลาในการเลี้ยงอยู่ที่ 16-18 เดือน ถึงจะปลดไก่ออก ส่วนการปลดไก่จะทำโดยการปลดไก่ออกทั้งหมด เพื่อให้สัมพันธ์กันกับการนำไก่รุ่นเข้าโรงเรือน โดยหมุนเวียนกันในแต่ละโรงเรือน เพื่อให้เกิดความสม่ำเสมอ และจะพักโรงเรือนเพื่อทำความสะอาด และตรวจเช็คอุปกรณ์ที่เสียหายประมาณ 1 เดือน
การให้อาหารไก่ไข่ จาก บ.ซีพี และ บ.เบทาโกร
อาหารที่ใช้ในการเลี้ยงจะเป็นของซีพี และเบทาโกร เป็นหลัก และนำข้าวโพดและรำข้าวมาผสมเพิ่มเติมในสัดส่วนที่พอเหมาะใช้เองในฟาร์ม เพื่อลดต้นทุนอาหาร น้ำที่ใช้ทางฟาร์มจะใช้น้ำคลองสาธารณะ นำมาพักไว้เพื่อให้ตกตะกอน เนื่องจากไม่ได้เจาะบ่อบาดาล ด้านแรงงานในฟาร์มจะมีผู้ดูแล 6 คน และส่วนของโรงคัดไข่ และพนักงานส่งไข่ มีทั้งหมด 30 กว่าคน โดยค่าแรงมีทั้งค่าจ้างรายวัน และรายเดือน
การใช้วัคซีนและยาป้องกันโรค
การใช้วัคซีนและยาป้องกันโรค ทางฟาร์มได้เน้นหนักมาตลอด เนื่องจากเป็นเรื่องสำคัญ ในเรื่องการป้องกันทางฟาร์มเพิ่มการจัดการมากขึ้น ให้วัคซีนตามตาราง และไข่ไก่ก่อนจัดส่งให้ลูกค้าต้องล้างด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อให้สะอาด เพื่อความปลอดภัยภายในฟาร์ม และของลูกค้าที่เอาไปด้วย
ด้านตลาดปลาและไข่ไก่
ลูกค้าส่วนใหญ่จะอยู่ในเขตกรุงเทพฯ และเขตจังหวัดกาญจนบุรี เป็นลูกค้าประจำ ในแต่ละสัปดาห์จะมีตารางนัดหมายกันอย่างชัดเจน ส่วนลักษณะการขายจะมีไข่คัดไซส์ และไข่คละเบอร์ ส่วนไข่เค็มก็จะส่งตามออเดอร์ลูกค้าที่สั่งเข้ามา
โดยส่วนมากลูกค้าจะเป็นคนเข้ามารับที่ฟาร์มเอง ซึ่งตอนนี้ได้ผลตอบรับจากลูกค้าเป็นอย่างดี ยิ่งเป็นช่วงเทศกาลงานบุญ ช่วงปีใหม่ หรือสงกรานต์ ไข่เค็มขายดี ทำให้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของลูกค้า ส่วนปลาเมื่อถึงเวลาจับจะมีพ่อค้าเข้ามารับซื้อที่บ่อแบบเสร็จสรรพ ทำให้ไม่ต้องยุ่งยากในการจับออกไปขาย
จะเห็นได้ว่าการต่อยอดธุรกิจควบคู่ไปกับการเลี้ยงไก่ไข่ถือว่าประสบความสำเร็จในอีกขั้นหนึ่ง เมื่อเปรียบเทียบรายได้จากการขายปลากับไข่ไก่ ปลามีกำไรมากกว่าไข่ไก่ และคืนทุนเร็วกว่า ถึงแม้ว่าปัจจุบันธุรกิจไก่ไข่จะไม่ได้ขยายจำนวนเพิ่มขึ้นจากเดิม
แต่ทั้งนี้ก็ไม่สามารถเลิกเลี้ยงไก่ไข่ได้ เพราะขี้ไก่เป็นอาหารของปลา จึงเป็นธุรกิจที่คอยเกื้อกูลควบคู่กันไป และการจำหน่ายไข่เค็มก็เป็นรายได้เสริมเข้ามาให้ฟาร์มอีกส่วนหนึ่ง จึงเป็นการต่อยอดธุรกิจที่ลงตัวท่ามกลางสถานการณ์เศรษฐกิจที่ยังไม่เสถียรภาพ แต่สายันฟาร์มสามารถเอาตัวรอดด้วยการสร้างเทคนิคต่อยอดธุรกิจอย่างได้ผล
เป้าหมายในอนาคต
ถ้าในอนาคตราคาไข่ไก่ดีขึ้นตามลำดับ จะลงไก่ให้เต็มทุกเล้า และเลี้ยงปลาเพิ่มขึ้นอีก ตอนนี้ปลายังเลี้ยงเพิ่มไม่ได้มาก ถ้าเลี้ยงปลาเยอะ ไก่ก็จะไม่มีอาหารเพียงพอ เพราะจำนวนไก่ไม่มาก ขณะนี้ทางฟาร์มจึงเน้นไปที่การทำไข่เค็ม ผลตอบรับจากลูกค้าก็เป็นที่น่าพอใจ ซึ่งตอนนี้กำลังขยายตลาดใหม่ และเพิ่มปริมาณการผลิตให้มากขึ้น รวมถึงเน้นการบริการอย่างตรงไปตรงมา ซื่อสัตย์ จริงใจต่อลูกค้า เป็นสำคัญ
ฝากถึง…เกษตรกรผู้อ่าน
คุณพเยาว์ได้ฝากถึงเกษตรกรผู้อ่านว่า “ถ้าจะทำอาชีพนี้ต่อไปต้องรู้จักช่วยตนเองมากขึ้น ถ้าเลี้ยงไม่เยอะก็ต้องเลี้ยงเอง ไม่ต้องจ้างแรงงาน ถ้าประหยัดได้ต้องประหยัด ไก่สาวถ้าเราเลี้ยงตั้งแต่เล็กๆ เอง ก็ไม่ต้องไปซื้อไก่สาวจากเขา เราก็ประหยัดด้วย และทำอย่างอื่นควบคู่กันไปถึงจะอยู่รอด ช่วยเหลือตัวเองมากขึ้น รายจ่ายที่ไม่จำเป็นก็ต้องประหยัด มีแล้วก็ไม่ต้องซื้อ ถ้าเราคิดว่าเราเพียงพอนั่นแหละถึงจะอยู่ได้”
ขอขอบคุณ
คุณพเยาว์ อริกุล 16 ม.8 ต.หัวโพธิ์ อ.สองพี่น้อง จ.สุพรรณบุรี 72110 โทร.089-921-1454
