ด้วยความที่รักในอาชีพที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน นั่นก็คือ การ “ทำสวนมะนาว” ที่ยึดหลักการดูแลแบบผสมผสาน ทั้งด้านการเตรียมดินที่ดี การเลือกใช้พันธุ์ดี การขยายพันธุ์ที่ดี การจัดการที่ดี การดูแลรักษาที่ดี จึงนำมาซึ่งผลผลิตที่ดี มีคุณภาพ ให้ผลผลิตลูกใหญ่ ผิวสวย น้ำดี น้ำเปรี้ยว และหอม แบบโดดเด่นที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของมะนาวเมืองเพชรบุรี ที่สำคัญผลผลิตจาก “สวนมะนาวแสงศรัทธา” แห่งนี้ ยังการันตีคุณภาพผลผลิตด้วยรางวัลชนะเลิศอันดับ 1 ประเภทผลใหญ่ จากการประกวดมะนาวคุณภาพที่ อ.ท่ายาง จ.เพชรบุรี
คุณเสมอ และคุณสุภาพ ผลศรัทธา เกษตรกรชาวสวนมะนาวในพื้นที่ ต.ท่าคอย อ.ท่ายาง จ.เพชรบุรี เผยถึงเส้นทางการทำสวนมะนาวพันธุ์แป้นให้ได้ผลผลิตที่ดี ทั้งปริมาณ และคุณภาพ โดยการมุ่งเน้นให้ผลผลิตเก็บได้ตลอดทั้งปี ให้มีผลผลิตนอกฤดูกาลให้มากที่สุด เพื่อรายได้ที่ดี
โดยเฉพาะในช่วงของเดือนเมษายนของทุกปีจะเป็นช่วงที่มะนาวมีราคาสูงที่สุด หรือมีราคา 8-10 บาท/ลูก เลยทีเดียว ประกอบกับปีนี้ยังมีชาวสวนมะนาวน้อยคนที่สามารถทำได้ โดยเฉพาะเกษตรกรรุ่นเดอะที่มีอายุมากกว่า 70 ปีขึ้นไป ความรู้เพียง ม.6 แต่ด้วยความรู้แค่เพียง ม.6 นี้ ทำให้ลุงเสมอมีองค์ความรู้และเทคนิคที่ดีในการผลิตและขยายพันธุ์มะนาวได้ด้วยตนเอง ประกอบกับการแสวงหาความรู้อยู่ตลอดเวลา การพัฒนาสวนมะนาวอย่างไม่หยุดยั้ง
จึงทำให้ลุงเสมอปลูกมะนาวเพียง 5 ไร่ ที่ให้ผลผลิตได้ตลอดทั้งปี มีรายได้ที่ดี ผลผลิตเป็นที่ต้องการของตลาด ที่รู้จักกันดีในนาม “สวนมะนาวแสงศรัทธา” ที่ปลูกมะนาวมาหลายสิบปี หรือมีการโล๊ะมะนาวปลูกใหม่มาแล้วกว่า 2 รุ่น
สภาพพื้นที่ปลูกมะนาว และ วิธีปลูกมะนาว
คุณเสมอและคุณสุภาพเล่าว่า เดิมทีนั้นยึดอาชีพทำนาบนเนื้อที่ 30 ไร่ มาก่อน ตั้งแต่ยุคที่ต้องใช้ควายไถนา จนกระทั่งหันมาใช้เครื่องจักร ก็ไม่เห็นว่าการทำนาจะมีความเจริญก้าวหน้าต่อไปได้ ต่อมาพี่ชาย (คุณสงัด แสงศรัทธา)ได้ยกที่ดินพื้นที่ 5 ไร่ เป็นที่ดอน และน้ำไม่ท่วม ให้ทำสวนมะนาวเพื่อสร้างรายได้ คุณเสมอจึงตัดสินใจทำสวนมะนาวตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ด้วยการแสวงหามะนาวสายพันธุ์ดี (กิ่งชำ) ที่มีอยู่ในพื้นที่มาปลูกเป็นจำนวนกว่า 300 กว่าต้นโดยไม่มีการรองก้นหลุม เนื่องจากดินในสมัยก่อนค่อนข้างดี มีธาตุอาหารที่ค่อนข้างอุดมสมบูรณ์ ทำให้ดูแลการใส่ปุ๋ย เคมี ฉีดยา ให้น้ำเพียงเล็กน้อย ประกอบกับสภาพอากาศที่เหมาะสม ก็ทำให้มะนาวสามารถติดดอกให้ผลผลิตได้ไม่ยาก โดยในช่วงแรกผลผลิตที่ได้จะอยู่ที่ 2,000-3,000 ลูก เก็บผลผลิตได้ทุก 15 วัน หรือประมาณ 2 ครั้ง/เดือน
การตอนกิ่งต้นมะนาว
จนกระทั่งมะนาวที่ปลูกด้วยกิ่งชำเริ่มให้ผลผลิตลดลง หรือมีอายุต้นพันธุ์มากขึ้น 7-8 ปี คุณเสมอจึงเริ่มต้นแสวงหามะนาวพันธุ์ดีอีกครั้ง ก่อนจะมั่นใจใน “มะนาวพันธุ์ยักษ์” ที่มีระบบรากที่ดี แข็งแรง และหากินเก่ง จึงได้ซื้อมะนาวพันธุ์ยักษ์มาทั้งหมด 25 ต้น ปลูกในระยะ 10 ศอก 3 วา โดยมะนาว 20 ต้นแรก จะมีการดูแลไปตามปกติ
ส่วนอีก 5 ต้น จะเป็นการปลูกเพื่อศึกษาเรียนรู้ และทดสอบการขยายพันธุ์มะนาวด้วยวิธีการเสียบยอด ควบคู่ไปกับการขยายพันธุ์ในแบบตอนกิ่งและทาบกิ่งด้วย ผลปรากฏว่าต้นมะนาวแบบ “เสียบยอด” ให้ผลผลิตได้เร็ว ให้ผลผลิตที่ดี จึงมีการขยายพันธุ์ด้วยการเสียบยอดทั้งหมดในเวลาต่อมาโดยใช้มะนาวพันธุ์ยักษ์ที่มีอยู่ให้เป็นต้นตอ และใช้มะนาวสายพันธุ์ดีที่ให้น้ำสมบูรณ์ เปลือกสวย พันธุ์แป้น มาเสียบยอดขยายพันธุ์จาก 25 ต้น เป็น 500 ต้น จนเต็มพื้นที่ 5 ไร่
“ผมเรียนจบ ม.6 สมัยก่อนตอนที่ผมเรียนภาคบ่าย เขาจะสอนการทำเกษตร 1 ชม. สอนการเสียบกิ่ง ตอนกิ่ง และทาบกิ่ง ผมเลยได้ความรู้ตรงนี้มาทำกับสวนมะนาวผมได้ โดยเน้นการปลูกพันธุ์ยักษ์ไว้ 6 เดือน แล้วนำยอดไปเสียบ จนกระทั่งอายุได้ประมาณ 1 ปี 6 เดือน ต้นมะนาวก็จะเริ่มติดดอก ออกผลผลิต ได้เป็นครั้งแรก แต่ยังมีปริมาณน้อย เป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่ดี ให้ผลผลิตไว จึงใช้วิธีนี้ในการขยายพันธุ์จนเต็มพื้นที่ 5 ไร่” คุณเสมอยืนยัน
ก่อนจะค่อยๆ ทำการโค่นมะนาวต้นเดิมที่โทรมออกไปก่อน แบบพี่เลี้ยงน้อง เพื่อให้มีรายได้จากมะนาวต้นเก่าที่ยังให้ผลผลิตได้มาเลี้ยงมะนาวต้นใหม่ที่ยังเก็บผลผลิตไม่ได้ จนกระทั่งต้นมะนาวตายลงไปถึงจะโค่นทิ้ง เมื่อมะนาวรุ่นใหม่มีอายุ 1 ปี 6 เดือนขึ้นไป ก็จะเริ่มเก็บผลผลิตได้ครั้งแรก และให้ผลผลิตได้เต็มที่เมื่อมีอายุตั้งแต่ 3 ปีขึ้นไป
การให้ปุ๋ยและน้ำต้นมะนาว
ปัจจุบันมะนาวรุ่นใหม่ของคุณเสมอมีอายุระหว่าง 4-5 ปี ที่ให้ผลผลิตที่ดีทุกต้น เก็บผลผลิตได้ตลอดทั้งปี เนื่องจากคุณเสมอและคุณสุภาพ_มีการจัดการสวนมะนาวแบบเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ มีการใช้สารเคมีที่ถูกต้อง การใช้ปุ๋ยเคมีแบบคุ้มค่า และการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ฟื้นฟูดิน รากหากินเก่ง เพิ่มคุณภาพผลผลิต แต่เนื่องจากผลผลิตที่เก็บได้อย่างต่อเนื่อง ทำให้ทางสวนต้องทยอยตัดแต่งกิ่งที่แห้ง และกิ่งไม่สมบูรณ์ ออกไปก่อนด้วย
ส่วนการใช้แรงงานภายในครัวเรือนเพียง 2 คน ก่อนจะใส่ปุ๋ยโตโยกิ ปุ๋ยอินทรีย์คุณภาพ ที่ใช้มานานร่วมปีกว่า ที่ช่วยให้ต้นมะนาวที่เริ่มโทรมฟื้นกลับมาสมบูรณ์อีกครั้ง จะเห็นได้จากการแตกใบอ่อนที่ดี ใบใหญ่ สมบูรณ์ ต้นมะนาวแข็งแรงขึ้น ดินดีขึ้น ดินฟู ระบบรากดีขึ้น และหากินได้ดี และสวนมะนาวแห่งนี้ไม่มีปัญหาเรื่องระบบน้ำ เพราะมีแหล่งน้ำจากชลประทานซึ่งเป็นบึงขนาดใหญ่ ภายในพื้นที่สามารถให้น้ำในระบบมินิสปริงเกลอร์ได้อย่างต่อเนื่อง
การบำรุงดูแลรักษาสวนมะนาว
โดยปกติแล้วคุณเสมอจะเริ่มสะสมตาดอกตั้งแต่เดือนกรกฎาคมเป็นต้นไป เพื่อให้ต้นมะนาวแทงช่อดอกในเดือนตุลาคม สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ การดูแลหลังจากมะนาวออกดอกจะต้องมีการดูแลอย่างใกล้ชิด เนื่องจากการทำมะนาวให้ได้ผลผลิตที่ดีในเวลานี้ไม่ใช่เรื่องง่ายอีกต่อไป เพราะจำเป็นต้องใช้ทั้งสารเคมี ปุ๋ย ยา และฮอร์โมน เพื่อการเจริญเติบโตที่ดี
เริ่มตั้งแต่การฉีดพ่นสารเคมีป้องกันเพลี้ยไฟ หนอนชอนใบ ไรแดง ทุกๆ 15 วัน เพื่อควบคุมโรคและแมลงไม่ให้ระบาด แต่ช่วงหน้าฝนต้องฉีดพ่นสารเคมีป้องกันโรคแคงเกอร์ด้วยนาโนซิงค์ออกไซด์ ช่วงเป็นผลเล็กจะบำรุงด้วยปุ๋ยเคมี ฮอร์โมนฉีดพ่นทางใบ และสารเคมีป้องกันโรคและแมลงอย่างต่อเนื่อง ก่อนจะทำการปักไม้ค้ำยันกิ่งมะนาวเพื่อรองรับน้ำหนักของผลผลิตที่มี
การเก็บเกี่ยวผลผลิตมะนาว
จนกระทั่งมะนาวเริ่มมีอายุ 4 เดือนครึ่งไป จนถึง 5 เดือนครึ่ง ก็จะเริ่มเก็บผลผลิตออกสู่ตลาดได้ในช่วงเดือนเมษายน เฉลี่ย 5,000-6,000 ลูก/รอบ หรือทุก 15 วัน หรือ 2 ครั้ง/เดือน ขายผลผลิตในราคา 7-8 บาท/ลูก โดยใช้แรงงานที่เป็นญาติๆ กันในพื้นที่ 3-4 คน โดยมีแม่ค้าเจ้าประจำวิ่งเข้ามารับซื้อผลผลิตถึงในพื้นที่ ที่แม่ค้าจะรู้จักกันดีในนาม สวนมะนาวแสงศรัทธา ที่มุ่งเน้นเก็บผลผลิตเพียง 2 เบอร์ และคัดกันเอง
โดยเน้นผลผลิตไซซ์ใหญ่ ผิวบาง ผิวสวย น้ำดี ขณะที่ผลผลิตอายุร่วม 6 เดือน ที่อาจจะเก็บไม่ทันในบางช่วง จะเป็นผลแก่จัด เปลือกสีเหลือง ก็จะขายได้ในราคาที่ถูกกว่ามะนาวผิวสีเขียวแบบครึ่งต่อครึ่ง หรือลูกละ 3 บาท เท่านั้น ดังนั้นการทำสวนมะนาวแม้จะมีการดูแลที่ค่อนข้างยากขึ้น ต้องใช้ปุ๋ย ยา มากขึ้น มีต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้น แต่ก็ยังมีรายได้ต่อเนื่อง มีเงินเหลือเพียงพอกับการใช้จ่ายในครอบครัว และเก็บเป็นเงินออมของครอบครัวได้บางส่วน อีกทั้งการทำสวนมะนาวเพียง 5 ไร่ ยังสามารถใช้แรงงานภายในครอบครัวดูแลได้อย่างทั่วถึง ลดต้นทุนด้านแรงงานได้เป็นอย่างดี
คุณเสมอและคุณสุภาพย้ำว่าอาชีพการทำสวนมะนาวเป็นอาชีพดั้งเดิมของคนท่ายาง และขึ้นชื่อเรื่องดินดี น้ำมะนาวท่ายางเป็นน้ำมะนาวที่ดีที่สุด น้ำดี หอม เปรี้ยว อร่อย แต่สวนมะนาวแห่งนี้จะเน้นใส่ปุ๋ยอินทรีย์โตโยกิ ฟื้นฟูดิน รักษาระบบรากให้ดีขึ้น เก็บผลผลิตนอกฤดูได้ดีขึ้น ที่สำคัญต้องใช้สารเคมี ใช้ฮอร์โมน ให้น้ำตลอด เพื่อผลผลิตที่ดี และจะปล่อยให้โรคและแมลงลงไม่ได้ สวนมะนาวที่นี่จะไม่แต่งลูกโดยที่ต้นมะนาวไม่โทรม เพราะทางสวนจะบำรุงต้นทุก 4 เดือน หรือบำรุงต้นทุก 2 เดือน เมื่อติดลูกแล้ว
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายผลผลิตมะนาว
ช่วงที่ผลผลิตออกมากจะได้ผลผลิตประมาณ 10,000 ลูก/รอบการเก็บผลผลิต ช่วงผลผลิตน้อยจะอยู่ที่ 5,000 ลูก/รอบการเก็บผลผลิตทุก 15 วัน มะนาวผิวสีเขียวจะแพงกว่าผลผิวสีเหลือง และผลสีเหลืองราคาจะตกลงแบบครึ่งต่อครึ่ง มะนาวผิวสีเหลืองแม้น้ำจะดีกว่า แต่ไม่เป็นที่นิยมของตลาด แต่จะนิยมทำเป็นน้ำมะนาวขวดมากกว่า เพราะเก็บได้ไม่นาน เพราะแก่จัดแล้ว
ส่วนมะนาวผิวสีเขียวที่ตลาดต้องการนั้นราคาจะค่อนข้างดีมากในช่วงเดือนมกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม เมษายน ของทุกปี (ราคาดีทั้งเดือน เมื่อ 2 ปีที่แล้ว ขายได้ 10 บาท/ลูก) แต่หลังจากนั้นมะนาวก็จะเริ่มราคาลดลงมาในช่วงเดือนพฤษภาคม มิถุนายน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน หรือ 5-4-3-2 บาท/ลูก ตามลำดับ ก่อนที่ราคาผลผลิตมะนาวจะเริ่มขยับตัวสูงขึ้น เมื่อล่วงเข้าสู่เดือนตุลาคมเป็นต้นไป
รายได้จากผลผลิตมะนาว
แม้ปีนี้ชาวสวนมะนาวจะได้รับผลกระทบจากสภาพอากาศที่ร้อนจัด หนาวจัด ฝนมาช้า มีพายุโซนร้อนเข้าโจมตี จนทำให้ผลผลิตร่วงหล่นเสียหายบางส่วน มีการลงทุนมากปีละหลายแสนบาทต่อปี แต่การทำสวนมะนาวยังเป็นอาชีพที่ดี มีรายได้ที่ดี
โดยเฉพาะปีนี้ที่ใช้ทั้งปุ๋ยอินทรีย์โตโยกิ และปุ๋ยเคมี ทำให้ยังมีผลผลิตเก็บเกี่ยวได้บางส่วน มีผลผลิตนอกฤดูให้เก็บขายได้ราคาดี ฉะนั้นการทำสวนมะนาวใครจะปลูกก็ปลูกได้ แต่การดูแลเอาใจใส่แต่ละสวนไม่เหมือนกัน แต่สวนแห่งนี้จะถือคติที่ว่าทำสวนมะนาวต้องขยัน ไม่ขยันไม่มีลูกมะนาวให้เก็บผลผลิต ทำสวนมะนาวต้องไปสวนทุกวัน สวนมะนาวแสงศรัทธาแห่งนี้ไม่หวงสูตร ไม่หวงความรู้ ดูแลสวนกันเอง ไม่ต้องจ้าง ยึดหลักการทำเกษตรแบบพอเพียงเป็นหลัก
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม คุณเสมอ และคุณสุภาพ ผลศรัทธา บ้านเลขที่ 92 หมู่ 3 ต.ท่าคอย อ.ท่ายาง จ.เพชรบุรี 76130 โทร.085-703-0097 วิธีปลูกมะนาว วิธีปลูกมะนาว วิธีปลูกมะนาว วิธีปลูกมะนาว
