หากพูดถึงสัตว์น้ำตระกูลปลา ที่อยู่คู่เมืองไทยมาช้านาน แน่นอนว่าหนึ่งในนั้นต้องมี “ปลาดุก” ซึ่งเป็นชนิดปลาที่สามารถนำมาทำเป็นอาหารได้หลากหลายชนิด ทั้งต้ม แกง ทอด และที่นิยมมากที่สุด คือ การนำมา “ปิ้ง-ย่าง” เพราะปลาดุกนั้นถึงแม้ว่าจะเป็นปลาที่ไม่มีเกล็ด แต่กลับมีกลิ่นคาวที่น้อย และยิ่งหากใครมีฝีมือในการทำปลาดุกแล้วล่ะก็ กลิ่นคาวคงไม่ต้องพูดถึงกันเลยทีเดียว
การเพาะเลี้ยงปลาดุก
ปัจจุบันปลาดุกในท้องตลาดที่เราๆ เห็นกันอยู่มีหลากหลายสายพันธุ์ ทั้งปลาดุกอุย ปลาดุกบิ๊กอุย และปลาดุกรัสเซีย แต่สายพันธุ์หลักๆ ที่วางขายอยู่นั้นจะมีเพียงปลาดุกบิ๊กอุย และ ปลาดุกรัสเซีย เท่านั้น ส่วนปลาดุกอุยพบค่อนข้างน้อย เพราะเป็นปลาดุกธรรมชาติที่หายาก แต่สำหรับปลาดุกบิ๊กอุย และปลาดุกรัสเซีย นั้น เป็นชนิดปลาที่มีระบบการเพาะเลี้ยงเข้ามา มีการจัดการฟาร์มที่ดีตั้งแต่ลูกพันธุ์ ส่งผลให้ผลผลิตปลาทั้ง 2 ชนิดนั้นมีขายในท้องตลาดค่อนข้างมาก
ในปัจจุบันมีเกษตรกรหันมาเลี้ยงปลาดุกค่อนข้างมากโดยเฉพาะระบบการเลี้ยงในบ่อดิน ส่วนหนึ่งเนื่องจากปลาดุกเป็นปลาที่เลี้ยงค่อนข้างง่าย การจัดการ การดูแล ไม่ยุ่งยาก เหมือนสัตว์น้ำชนิดอื่นๆ และที่สำคัญ คือ ราคาซื้อขายปลาดุกมีราคาที่ค่อนข้างดี สังเกตจากช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา มักไม่พบเจอปัญหาราคาปลาดุกตกต่ำให้เห็น
ส่วนหนึ่งเนื่องจากปลาดุกเป็นปลาที่ตลาดมีความต้องการสูง ถึงแม้จะเน้นการบริโภคในประเทศเป็นหลักก็ตาม ราคาปลาดุกก็ยังทรงตัวอยู่ได้อย่างสบาย และยิ่งหากเกษตรกรเจ้าของฟาร์มมีการเอาใจใส่ในการดูแลปลาดุกให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพแล้วนั้น เรื่องคำว่า “ขาดทุน” คงไม่เกิดขึ้นแน่นอน
การเพาะลูกพันธุ์ปลาดุก
ทีมงานนิตยสารสัตว์น้ำ ได้ลงพื้นที่เข้าพูดคุยกับ คุณเจษฎา อึ้งเจริญ หรือ พี่ศรีโพธิ์ เจ้าของ “ศรีโพธิ์พันธุ์ปลา” ขาใหญ่ในเรื่องของลูกพันธุ์ปลาดุก แถบ จ.นครนายก ที่วันนี้ให้โอกาสนิตยสารสัตว์น้ำได้เข้าไปพูดคุยเรียนรู้ถึงต้นทุนหลักในการทำปลาดุก นั่นคือ เรื่องของ “ลูกพันธุ์” เพราะลูกพันธุ์ที่ดี นั่นหมายถึง การเลี้ยงที่ง่าย และผลกำไรที่จะได้ในอนาคต
คุณศรีโพธิ์ยอมรับว่า การเลี้ยงปลาดุกให้ได้คุณภาพนั้น นอกจากการเอาใจใส่ดูแลของเกษตรกรเจ้าของฟาร์มแล้วนั้น สิ่งสำคัญอีกอย่างที่ลืมไม่ได้เลย คือ การคัดเลือกลูกพันธุ์ปลาดุกที่จะนำมาเลี้ยง เพราะปัจจุบันในท้องตลาดบ้านเรามีฟาร์มจำหน่ายลูกพันธุ์ปลาดุกมากมายหลากหลายที่
ดังนั้นเกษตรกรจะต้องมีการคัดเลือกฟาร์มเพาะ หรือฟาร์มอนุบาล ที่ได้มาตรฐาน มีตำแหน่งและตัวตนแน่นอน อย่าได้เห็นแก่ของถูก เพราะของถูกบางทีก็ทำให้คนเจ๊ง หรือขาดทุน มาแล้วมากมาย ดังนั้นให้เลือกที่คุณภาพของฟาร์ม และคุณภาพของลูกปลาเป็นหลักดีกว่า
อาทิเช่น ฟาร์มของตน “ศรีโพธิ์ฟาร์ม” ที่มีประสบการณ์ด้านการอนุบาลปลาดุกมามากกว่า 10 ปี จากอดีตเกษตรกรชาวนา “หลังสู้ฟ้า หน้าสู้ดิน” เจ็บตัวกับการทำนามานานหลายสิบปี เรียกว่ามีแต่หนี้ ครอบครัวจึงดั้นด้นหาอาชีพใหม่ ประจวบกับในพื้นที่ตำบลศรีจุฬามีชาวบ้านหันมาเพาะเลี้ยงพันธุ์ปลาสลิดขายเป็นจำนวนมาก
ตนจึงหันมารับจ้างขับรถส่งปลาสลิด เมื่อกระโดดเข้ามาในวงการปลานานเข้าก็เริ่มรู้ช่องทางในการหารายได้ จากเดิมที่เคยรับจ้างขับรถ ก็เริ่มติดต่อขายลูกพันธุ์ปลาเอง โดยนำลูกพันธุ์ปลาสลิดไปขายกับฟาร์มแถบ จ.สมุทรปราการ จ.ฉะเชิงเทรา พอลูกค้าเริ่มติด คุณศรีโพธิ์ก็เริ่มหันมาอนุบาลเอง เปลี่ยน ที่นามาเป็นบ่อปลา จาก 1 บ่อ ก็ขยายเพิ่มเรื่อยจนเต็มพื้นที่ 15 ไร่ มีบ่อเลี้ยง 7 บ่อ
“ยอมรับว่าตอนทำนาเป็นหนี้เยอะ แต่พอมาอยู่ในวงการปลาก็เริ่มสร้างเม็ดเงินได้ จนสามารถใช้หนี้สินได้จนหมด และยังมีเงินทุนในการทำธุรกิจต่อไปอีก เรียกว่าปลาสลิดช่วยปลดหนี้ได้เลย ตอนนั้นก็คิดว่าเราเดินมาถูกทางแล้ว คงไม่เปลี่ยนไปทำอาชีพอย่างอื่นแล้ว”
การอนุบาลลูก ปลาดุกรัสเซีย
แต่ความแน่นอนคือความไม่แน่นอน เมื่อธุรกิจเพาะพันธุ์ปลาสลิดเริ่มไม่ได้ผลกำไร ลูกค้าลดน้อยลงไปเรื่อยๆ ซึ่งแน่นอนว่าคุณศรีโพธิ์ไม่ยอมแพ้ต่อโชคชะตา เพราะยังมีภาระที่ต้องเลี้ยงดูพ่อแม่และครอบครัว ดังนั้นจึงหาพันธุ์ปลาชนิดใหม่ๆ มาเลี้ยง และทำตลาด
โดยอาศัยสอบถามพันธุ์ปลาที่ตลาดต้องการ ณ ขณะนั้นกับเหล่าลูกค้า จนได้ข้อสรุปว่าตลาดต้องการลูกพันธุ์ปลาดุก โดยมีฟาร์มแถวปทุมธานีได้แนะนำให้นำลูกตุ้มปลาดุกมาให้เลี้ยง พร้อมทั้งสอนวิธีการเลี้ยงและการดูแล เมื่อคุณศรีโพธิ์ทดลองเลี้ยงไปได้ 1 รุ่น เมื่อนำไปขายและหักลบต้นทุนแล้ว ปรากฏว่าเหลือในส่วนของกำไรค่อนข้างดี
“จะเรียกว่าเป็นโชคของเราด้วยก็ได้ เพราะหลังจากที่ปลาสลิดเริ่มไปไม่ได้ เราก็หันมาจับปลาดุกแทน ซึ่งผลตอบรับครั้งแรกมันดี รอบถัดไปก็วัดใจสั่งปลาตุ้มมาหลายล้านตัว พอจับขายก็ได้กำไรอีก แล้วที่สำคัญปลาติดค่อนข้างดี ทำให้ได้ผลกำไรค่อนข้างมาก เมื่อก่อนมีปลาออกขายเฉลี่ยวันเป็นล้านตัวเหมือนกัน พอทำมาเข้าปีที่ 2 ที่เพาะปลาดุกขาย คนก็เริ่มรู้จักเรามากขึ้น จากปากต่อปาก เพราะตอนนั้นเราผลิตเยอะ คนก็แห่มาซื้อที่เราเยอะ แล้วปลาที่ออกจากเราไปมันแข็งแรง ได้คุณภาพ เลี้ยงแล้วโตดีด้วย คนก็เลยติดปลาเราเยอะมากช่วงนั้น”
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายปลาดุก
ปัจจุบันศรีโพธิ์พันธุ์ปลามีการจำหน่ายปลาดุกอยู่ 2 สายพันธุ์ คือ “ปลาดุกบิ๊กอุย” และ“ ปลาดุกรัสเซีย ” ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่ตลาดมีความต้องการมากที่สุด แต่ทางฟาร์มจะเน้นจำหน่าย ปลาดุกรัสเซีย เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากสายพันธุ์นี้สามารถเลี้ยงได้ตลอดทั้งปี อีกทั้งใช้ระยะเวลาในการอนุบาลสั้นเพียง 20-25 วัน ซึ่งต่างจากปลาดุกบิ๊กอุยที่ต้องอนุบาล 30 วันขึ้นไป ซึ่งจะมีต้นทุนค่าอาหารมากขึ้น ทำให้ราคาขายสูงกว่า ปลาดุกรัสเซีย
การบริหารจัดการบ่อปลาดุก
หลังจากที่ฟาร์มทำการคัดลูกปลาเพื่อแยกขนาดแล้ว ก็จะทำการเปลี่ยนถ่ายน้ำให้สะอาดมากที่สุด พร้อมทั้งฆ่าเชื้อโรคในตัวปลา โดยการใส่ยาฆ่าเชื้อ จากนั้นจะทำการพักปลาในอ่างประมาณ 6-12 ชั่วโมง เพื่อให้ปลาฟื้นตัว แล้วจึงบรรจุปลาลงในลังเพื่อทำการขนส่งต่อไป
ซึ่งทางฟาร์มมีการขนส่งแบบทั้งใส่ลังและใส่ถุง ขึ้นอยู่กับความต้องการของลูกค้า และยังมีบริการขนส่งทั่วประเทศ หรือหากลูกค้าสะดวกมารับที่หน้าฟาร์ม ทางคุณศรีโพธิ์ก็ยินดีต้อนรับ ซึ่งในแต่ละเดือนทางฟาร์มจะมีผลผลิตออกจำหน่ายประมาณ 1-3 ล้านตัว/เดือน มีขนาดไซส์ 1 นิ้วครึ่ง 1 นิ้ว ปลา 2/3 และปลา 3/4
แนวโน้มในอนาคต
นอกจากนี้ในอนาคต ทางศรีโพธิ์พันธุ์ปลา จะทำการฉีดเพาะพันธุ์ ปลาดุกบิ๊กอุย และปลาดุกรัสเซีย เอง ซึ่งขณะนี้มีลูกหลานกำลังเรียนทางประมงนี้มาโดยตรง ซึ่งหากจบการศึกษาก็มากลับมาต่อยอดธุรกิจของที่บ้านอีกแน่นอน สนใจพันธุ์ปลาดุกรัสเซีย และปลาดุกบิ๊กอุย คุณภาพ แข็งแรง โตเร็ว ได้มาตรฐาน ปลอดโรค บริการขนส่งทั่วประเทศ และพันธุ์ปลาน้ำจืดชนิดอื่นๆ สามารถติดต่อได้ที่ “ศรีโพธิ์พันธุ์ปลา” จำหน่ายดุกบิ๊กอุย ดุกรัสเซีย และพันธุ์ปลาน้ำจืดทุกชนิด โทร.081-654-5194, ศรีโพธิ์ 081-996-2053 สุดารัตน์
