การเลี้ยงปลากะพงขาว
เรามักจะพบการเลี้ยงปลากะพงในพื้นที่ชายฝั่งน้ำกร่อย แต่ทีมงานสัตว์น้ำได้มีโอกาสมาสัมภาษณ์ คุณบุญฤทธิ์ การะเวก (คุณเชิง) เกษตรกรเลี้ยงปลากะพง และเป็นเอเย่นต์อาหารหลายยี่ห้อในพื้นที่บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร ย้อนกลับไป พ.ศ.2526 ก่อนที่คุณบุญฤทธิ์จะเลี้ยงปลากะพงนั้น เคยเลี้ยงกุ้งกุลาดำมาก่อน
ซึ่งความแตกต่างกัน คือ เลี้ยงปลามีความมั่นคงทางรายได้มากกว่า เพราะกุ้งเป็นโรคแล้วตายยกบ่อ แต่ปลาหากเป็นโรคยังรักษาหายได้ และหลายคนอาจจะคิดว่าการเลี้ยงปลาได้เงินช้ากว่ากุ้ง เขาเห็นว่าถ้าเราบริหารจัดการในเรื่องเวลาของแต่ละบ่อได้นั้น เรื่องเวลาเงินยาวก็ไม่ใช่ปัญหา เพราะจะมีบ่อรุ่นน้อง รุ่นพี่ จับได้ตลอด
คุณบุญฤทธิ์มีพื้นที่ 7 ไร่ พื้นที่แถบนี้จะเป็นพื้นที่น้ำจืดสนิท แบ่งได้ 5 บ่อ ลงลูกปลาบ่อละ 20,000 ตัว และจะกั้นเป็นสัดส่วน แบ่งเป็น 4 ส่วน และเริ่มปล่อยน้ำและลูกปลา ราคาพันธุ์มาตรฐานอยู่ที่นิ้วละ 2 บาท ขนาดลูกปลาที่เอามาลงจะอยู่ที่ 2-2.5 นิ้ว ราคา 5 บาท แต่ถ้าขึ้นไป 2.8-3 นิ้ว ราคา 6 บาท ในเรื่องหลักการเลือกลูกปลาต้องไปที่ฟาร์มก่อนที่จะตัดสินใจเลือกซื้อ จะดูรูปทรงและลักษณะปลา ผิวจะต้องไม่หยาบกร้าน รูปทรงต้องแป้นอูม ไม่ใช่ท้องคอด ตาโปน เพราะนั่นบ่งบอกว่าจะเป็นรอบหางปลารอบที่ 4-5 แล้ว แต่ส่วนใหญ่จะชอบรอบกลางๆ คือ รอบที่ 2-3 เพราะถ้าเป็นลูกรอบแรก แม้อัตรารอดสูงและโตไวจริง แต่มันจะชอบกินพวกเดียวกัน และกินเหยื่อกันเอง
การเตรียมบ่อ ถ้าเป็นบ่อที่ผ่านการเลี้ยง ในช่วงหน้าแล้งจะตากบ่อ และใช้รถไถดินเพื่อให้บ่อได้รับแสงแดดเพื่อฆ่าเชื้อ และได้พอกคันที่ขาดหายไป ราคาค่าไถชั่วโมงละ 800 บาท บ่อ 3 ไร่ จะใช้เวลาประมาณ 10 ชั่วโมง หรือประมาณ 8,000 บาท ทำปีละ 1 ครั้ง ถ้าหน้าฝนจะแค่ผึ่งแดดฆ่าเชื้อผิวหน้าดิน จากนั้นจะแบ่งพื้นที่ออกเป็น 4 ส่วน ส่วนที่ 1 แบ่งเอาไว้ชำลูกปลาเล็ก และพื้นที่ส่วนที่เหลือเอากุ้งขาวลงสัก 100,000-150,000 ตัว พอได้ระยะ 50 วัน ค่อยจับ ถือว่าเป็นกำไร และใช้พื้นที่ให้คุ้มค่า พอเริ่มลงปลาให้สังเกตดูที่ความข้นความหนืดของน้ำ ถ้าน้ำหนืดก็ถ่ายน้ำออกให้เหลือสัก 20-30 เซนติเมตร แล้วค่อยเติมน้ำใหม่
การให้อาหารปลากะพง
คุณบุญฤทธิ์เริ่มเลี้ยงปลากะพงมา 20 กว่าปี ตั้งแต่ยังใช้เหยื่อสด แต่การเลี้ยงด้วยเหยื่อสดนั้นค่อนข้างซับซ้อน และต้นทุนสูงกว่า เพราะในเรื่องต้นทุน คือ ต้องซื้อปลา ซื้อน้ำแข็งมาดอง ค่าน้ำมันรถ ค่าถังเก็บดองอาหาร หากปลากินอาหารสดไม่หมด จะมีค่าเวลาและค่าจัดการเพิ่ม คือ ต้องตื่นตั้งแต่ตี 5 ไปซื้อปลาในตลาด มาสับและโยนให้ปลากะพงกิน
นอกจากนั้นหากปลากินไม่หมดก็จะลงก้นบ่อ อาจจะสะสมเชื้อโรคอีก จะให้เหยื่อสดแค่วันละ 1 ครั้ง เพราะมันจะอยู่ในกระเพาะได้นานกว่า เพราะฉะนั้นพอได้เปลี่ยนมาลองใช้อาหารเม็ดแล้ว ถึงจะให้อาหารวันละ 2 ครั้ง ช่วง 5-6 โมง แต่ถ้าน้ำทึบหน่อย ให้อาหาร 5 โมงเย็นก็ได้แล้ว เพราะปลามันจะไม่ระแวง เวลาน้ำใสมันจะไม่ค่อยกล้ามากินอาหาร แต่ต้นทุนลดลง และสะดวกสบายขึ้น แล้วอีกอย่างโดยเฉพาะอาหารปลาเล็กจะมีเม็ดเล็ก เวลาให้ก็ไม่เยอะจนเกินไป อาหารเม็ดจะช่วยในเรื่องระบบย่อย เรื่องของปลาเล็กป่วย หรือเป็นโรคตัวดำ หรือตาย เพราะระบบย่อยไม่สมบูรณ์นี่ไม่มีเลย
และอาหารช่วงปลาวัยอ่อนก็จะช่วยเร่งการโตมาก เพราะเปอร์เซ็นต์โปรตีนมากถึง 44% เวลาให้อาหารสามารถเห็นเลยว่าปลากินอาหารหมดหรือไม่ เพราะเป็นอาหารเม็ดแบบลอย ต้นทุนน้ำก็น้อยกว่า เพราะอาหารสด น้ำจะเสียง่ายกว่า ต้องเปลี่ยนน้ำบ่อย ในเรื่องของผลผลิตปลาที่ได้ก็ได้เยอะกว่า เพราะว่าสามารถควบคุมสัดส่วนการให้อาหาร และการกินของปลาได้ กินหมดก็ให้เพิ่มได้อีก ทำให้ปลาโตไว จับได้ไว และคุณภาพปลาที่ได้ สีจะสวย ตัวยาว ผิวไม่ช้ำ เพราะเกล็ดหนากว่า
ในส่วนอาหารต้องมาดูการเจริญเติบโตของปลากะพง เพราะช่วงเวลาที่ปลาขยายตัวต้องให้อาหารมาก เป็นช่วงไซส์ 5-8 ขีด แต่พอเลย 8 ขีดไป สามารถให้อาหารเท่าเดิม แต่น้ำหนักมันจะเพิ่มขึ้นเอง เหมือนเวลาที่ทำปลาไซส์ใหญ่ 3-6 กิโลกรัม จะใช้อาหารน้อยลงเยอะ อาจจะให้วันละ1 ครั้ง เท่านั้น จะได้ไซส์ 1-1.2 กิโลกรัม เพราะย่านนี้จะนิยมปลาไซส์ 1-1.2 กิโลกรัม และเขาก็ชอบเลี้ยงปลา 1 กิโล เพราะถ้าจะทำให้จับได้ 1,000-1,200 กิโลกรัม จะใช้ปลาแค่ 800-1,000 ตัว แต่ถ้าจับปลาไซส์ 8-9 ขีด ต้องใช้ปลามากถึง 1,200 ตัว ใช้ปลาน้อยกว่าหลายร้อยตัว
ในส่วนต้นทุนค่าไฟ แต่ทั้งนี้อยู่ที่ขนาดปลาด้วย บ่อ 3 ไร่ ถ้าช่วงปลาเล็ก 1-2 เดือน อาจจะใช้เครื่องตีน้ำ 1 ชุด มอเตอร์สัก 1 ชุด เพื่อกั้นไม่ให้ไฟดับ ให้ปลาขาดออกซิเจน แต่พอเดือนที่ 3 ไปจนถึงจับ ก็อาจจะตีน้ำตลอดเพื่อให้ออกซิเจนอยู่ในเกณฑ์ที่ปกติที่ปลาอยู่ได้ ซึ่งค่าไฟจะอยู่ประมาณเดือนละ 30,000 กว่าบาท เพราะตีน้ำทั้งวันทั้งคืน พักแค่ช่วงเที่ยง บ่ายก็เริ่มตีต่อ
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่ายปลากะพง
เมื่อ 20 ปีที่แล้ว ราคาปลากะพงดีมาก กำไรอยู่ที่ 2 เท่าตัว แถบนี้จะนิยมปลาไซส์ 1 กิโลกรัม เมื่อ 2 ปีที่แล้ว มีแม่ค้ามาจับถึงหน้าบ่อ แต่ปัจจุบันคุณบุญฤทธิ์จะจับปลาไปขายตามแพปลามหาชัย ราคาตลาดซื้อขายอยู่ที่ประมาณ 90 กว่าบาท แต่มองว่าถ้าราคามันลงมันต้องมีขึ้น และตลาดค่อนข้างเฟ้อ เพราะกำลังการผลิตที่เพิ่มขึ้น แต่ตลาดบริโภคไม่ทัน เพราะปลากะพงจะค่อนข้างโตเร็วกว่าปลาชนิดอื่นๆ 5-6 เดือน ก็จับได้แล้ว จึงใช้วิธีเลี้ยงหมุนเวียนให้ได้รอบและเงินตลอดดีกว่า แต่ถ้าใครโทรสั่งก็สามารถส่งปลาให้ได้ตลอด
โรคและการป้องกันรักษา ในบ่อปลากะพง
โรคของปลากะพงหลัก คือ โรคสเตรปโตคอคโคซีส แต่โรคในพื้นที่น้ำจืดสนิทที่เจอ คือ พวกปรสิต “ปลิงใสและเห็บระฆัง” ซึ่งส่วนใหญ่มากับน้ำ จะทำให้ปลาเพลีย อ่อนแรง และค่อยๆ ตาย ที่จะอยู่ตามเหงือก จะมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น จะต้องเอาเข้าแลปที่ขายพวกเวชภัณฑ์ เข้ากล้องตรวจโรค จะรู้ผลภายใน 2 ชั่วโมง จะตรวจฟรีหากซื้อผลิตภัณฑ์ของแลป
อีกส่วน คือ โรคอาจจะมาจากลูกปลาที่ติดเชื้อมากึ่งหนึ่งแล้ว เพราะพันธุ์ปลาส่วนใหญ่จะชำปลาไว้ 80 วัน ซึ่งหลังจากนั้นต้องมาดูแลเอง ทำให้ 3 ปีที่ผ่านมา เขามั่นใจว่าจะเจอปัญหานี้ในช่วงระยะเวลาเดิมทุกปี คือ ช่วงปลายฝนต้นหนาว จึงป้องกันไว้ก่อน หลังจากที่พักปลามา 2 วัน จะใส่ยาปฏิชีวนะฆ่าเชื้อ จะใช้หลักๆ อยู่ไม่กี่ตัว คือ กลุ่มซัลฟา และอ๊อกซี่เตตร้าไซคลิน ผสมกับอาหารในอัตราส่วน 1 ช้อนชาต่ออาหาร 5-10 กิโลกรัม ให้ปลากินมื้อแรกที่เอาปลามาลงบ่อเลย ให้ติดต่อกันทุกมื้ออีก 3 วัน แล้วจึงหยุด ทิ้งไว้ให้อาหารปกติอีก 1-2 อาทิตย์ แล้วให้อีกครั้งอีก 5 วัน ติดต่อกัน แล้วหยุดยาเลย
จากนั้นจะเปลี่ยนมาให้อาหารเสริมพวกขยายลำไส้แทน เพื่อเสริมภูมิคุ้มกันโรค จะไม่รอปลาป่วย เพราะถ้าป่วยแล้วจะรักษายาก และเสียหายเยอะ ทำให้อัตรารอดดีขึ้นอยู่ที่ประมาณ 80% คือ ลง 30,000 ตัว อัตรารอดยันจับไซส์ 1-1.2 กิโลกรัม อยู่ที่ประมาณ 21,000 ตัว
ขอขอบคุณข้อมูลหรือสนใจสั่งซื้อปลา ติดต่อคุณบุญฤทธิ์ การะเวก (คุณเชิง) ที่อยู่ 53/1 หมู่ 5 ต.หลักสาม อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร โทร.089-088-4820 การเลี้ยงปลากะพงขาว การเลี้ยงปลากะพงขาว
