ไคโตซาน ประโยชน์มหาศาล ใช้ ได้ทั้ง สำหรับ ไก่ชน สัตว์บก สัตว์น้ำ และพืช

โฆษณา

ไคโตซาน สารชนิดหนึ่งที่เรียกกันว่า “สารโพลีเซคคาไรด์” เป็นสารสกัดที่ได้จากสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลังหรือสัตว์ที่มีลักษณะเป็นปล้อง เช่น กุ้ง กั้ง หรือปู โดยมีการสกัดแยกสารตัวนี้ออกมาเพื่อช่วยในการดักจับไขมันส่วนเกิน และยังเป็นสารสกัดที่มีการแยกเอาโปรตีนกับเกลือแร่ออก จะได้สารที่เรียกว่า ไคติน

ซึ่งสาร 2 ชนิดนี้เป็นตัวเดียวกันที่มีการสกัดมาจากสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลัง ซึ่งเจ้าตัวไคโตซานอย่างที่บอกช่วยดักจับไขมัน และช่วยในการดูดซับน้ำได้ดี นอกจากนี้ยังช่วยเผาผลาญไขมันส่วนเกินได้ และยังมีการนำมาใช้ในภาคการเกษตรมากมาย รวมไปถึงมีการนำมาใช้ในสัตว์เลี้ยง สัตว์บก และสัตว์น้ำ อีกด้วย

คุณสมบัติของไคโตซาน

ไคโตซานบอกก่อนเลยว่าเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ ซึ่งเป็นสารสกัดที่ได้จากกุ้ง หอย ปู หรือสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลัง โดยเป็นสารที่จัดอยู่ในกลุ่มของคาร์โบไฮเดรตผสม นอกจากนี้สารสกัดชนิดนี้ยังช่วยในเรื่องของการดักจับไขมัน อีกทั้งยังมีการนำมาใช้ในภาคเกษตรกรรม ไม่ว่าจะเป็นการนำไปผสมกับอาหารสัตว์ ทั้งสัตว์น้ำ สัตว์บก และพืช ไคโตซานจะเข้าไปช่วยในเรื่องของการเจริญเติบโต ช่วยให้สัตว์เลี้ยง หรือสัตว์ที่ต้องการจำหน่าย แข็งแรงขึ้น มีน้ำหนัก และคุณภาพที่ดีขึ้น ทำให้สัตว์และพืชนั้นสามารถกินอาหารได้ดี อีกทั้งยังช่วยในการปรับสภาพของน้ำและดินให้ดียิ่งขึ้น

ไคโตซาน-ไคติน จะเห็นได้ว่าเป็นสารสกัดที่ไม่เป็นอันตรายต่อทั้งพืชและสัตว์ เพราะเป็นสารสกัดที่มาจากการสกัดทางชีวภาพ อีกทั้งยังมีคุณประโยชน์ที่ช่วยเร่งการเจริญเติบโต สัตว์เลี้ยงที่จะจำหน่ายมีคุณภาพที่ดีขึ้น แข็งแรงขึ้น เสริมสร้างภูมิคุ้มกันได้ดียิ่งขึ้น และยังช่วยในการปรับสภาพของดินและน้ำให้มีคุณภาพที่ดีขึ้น มีค่าความเป็นกลางมากขึ้น เพิ่มประสิทธิภาพในพืชผัก และสัตว์น้ำ และสัตว์ให้รับธาตุอาหารหรือกินอาหารได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งไคโตซานยังออกเป็นหลากหลายลักษณะตามแต่ผู้ที่จะนำไปใช้ โดยเลือกคุณภาพและปริมาณให้เหมาะกับการใช้ด้วย

ไคโตซาน คือ เป็นสารสกัดที่เป็นสารชีวภาพจากธรรมชาติโดยการสกัดมาจากไคติน ซึ่งเป็นการสกัดที่สกัดมาจากสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลัง จำพวกกุ้ง หอย และปู ซึ่งตัวสารไคโตซานนี้จะมีคุณสมบัติช่วยในการย่อยสลายได้ง่ายยิ่งขึ้น ไม่ก่อให้เกิดปัญหาสภาวะแวดล้อมอย่างแน่นอน

นอกจากนี้ไคโตซานยังมีส่วนช่วยในการดักจับไขมัน สามารถนำมาใช้ได้กับทั้งมนุษย์ สัตว์ และพืชผัก ซึ่งมีการนำสารชนิดนี้มาใช้ทั้งในวงการการเกษตรกรรม การแพทย์ และอุตสาหกรรม มากขึ้น เจ้าตัวไคโตซานนี้จะสามารถดูดซับน้ำได้ดี อีกทั้งยังมีการนำมาใช้ในวงการอาหารเสริมมากขึ้นเพื่อช่วยในการลดน้ำหนัก เพราะไคโตซานจะช่วยทำให้ผู้ที่ทานอาหารที่มีส่วนผสมของสารชนิดนี้อยู่จะทำให้อิ่มได้เร็วและสามารถอยู่ได้นาน

โฆษณา

นอกจากนี้ไคโตซานยังเป็นผลิตภัณฑ์ที่สามารถย่อยสลายได้โดยจุลินทรีย์หรือแบคทีเรียที่มีอยู่ในธรรมชาติ โดยไม่ส่งผลเสียต่อความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ และไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม ไม่เกิดการแพ้ ไม่ไวไฟ และไม่เป็นพิษ

การใช้ไคโตซานสำหรับสัตว์บก

ไคโตซานนั้นเป็นสารที่สกัดมาจากวิธีการทางธรรมชาติซึ่งมีความปลอดภัยที่สูงอยู่แล้ว ในปัจจุบันวงการการเลี้ยงสัตว์เพื่อการบริโภค ไม่ว่าจะเป็นไก่เนื้อ สุกร  วัว ไก่ไข่ ฯลฯ ก็มีการนำไคโตซานมาใช้กันมากขึ้น ทำให้ไคโตซานเริ่มเป็นที่รู้จักมากยิ่งขึ้น มีการทำผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับไคโตซานออกมาจำหน่ายอย่างมากมาย

การใช้ไคโตซานในสัตว์บกนั้นจะมีการแบ่งจำแนกออกไปตามแต่ลักษณะและช่วงอายุของสัตว์ที่เลี้ยงในแต่ละฟาร์ม ยกตัวอย่างเช่น การให้ไคโตซานในสุกร โดยทั่วไปแล้วตามหลักที่เหมาะสมที่สุดของการให้ไคโตซานในสุกรนั้นจะอยู่ที่ 300 พีพีเอ็ม ซึ่งเป็นปริมาณที่เหมาะสมกับสุกรมากที่สุดแล้ว ซึ่งการให้นั้นก็จะแบ่งลดหรือเพิ่มปริมาณตามที่สมควร แต่ควรให้ในปริมาณที่พอเหมาะเท่านั้นจึงจะดี

การให้ไคโตซานในไก่เนื้อ ซึ่งจะมีการให้ไคโตซานผสมในอาหารตั้งแต่ 200-500 พีพีเอ็ม ซึ่งการให้นั้นก็จะมีการแยกช่วงอายุในการให้ เพื่อให้มีประสิทธิภาพที่เหมาะสมกับช่วงวัยของไก่เนื้อมากที่สุด จะทำให้ได้คุณภาพไก่เนื้อที่ดีตามไปด้วย

เนื่องจากมีการเริ่มใช้ไคโตซานในสัตว์บกมาระยะหนึ่งแล้วว่าทำไมต้องใช้ไคโตซาน อย่างที่บอกไคโตซานเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ ซึ่งเมื่อนำมาผสมกับอาหารหลักของสัตว์บก จำพวกไก่เนื้อ ไก่ไข่ สุกร วัว ฯลฯ แล้วนั้น จะช่วยเร่งการเจริญเติบโตของสัตว์จำพวกนี้ อีกทั้งยังช่วยให้สัตว์บกที่ได้รับสารไคโตซานเข้าไปมีคุณภาพที่ดียิ่งขึ้น

อีกทั้งยังกินอาหารได้มากขึ้น น้ำหนักดีขึ้น ผิวที่ดีขึ้น ช่วยปรับความเป็นกรดและด่างในกระเพาะอาหารสัตว์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยในเรื่องของการลดความเครียดในสัตว์ เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ลดอัตราการตายของสัตว์ในฟาร์มได้มากขึ้น ที่สำคัญเลย คือ ลดการใช้ยาปฏิชีวนะได้มาก โดยการให้นั้นจะนำสารไคโตซานมาผสมในอาหารสัตว์แล้วให้สัตว์ในฟาร์มได้กิน ไคโตซานยังเข้าไปช่วยในเรื่องของระบบการย่อยอาหาร ทำให้สัตว์นั้นมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น พอนำไปจำหน่ายก็ได้ราคาที่ดี

โฆษณา

การใช้ไคโตซานสำหรับสัตว์น้ำ 

ปัจจุบันการเลี้ยงสัตว์น้ำนั้นพบว่า มีการเลี้ยงสัตว์ และทำประมง กันเยอะมากพอสมควร เนื่องจากเป็นสัตว์ที่เป็นเศรษฐกิจที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของประเทศ ทำให้มีการหันมาทำประมงและการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเพื่อจำหน่ายกันมากขึ้น

จึงทำให้เกิดปัญหาตามมาหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นสัตว์น้ำโตไม่เต็มที่ สีไม่สวยตามที่ต้องการมากนัก เกิดการติดโรคต่างๆ อย่างมากมาย ผลผลิตตกต่ำได้ไม่เป็นไปตามเป้า ไม่ได้คุณภาพที่ดีตามที่ตลาดต้องการ ตัวเล็ก ผิวไม่สวย มีกลิ่นที่ติดมากับบ่อเลี้ยง ไม่ว่าจะเป็นโคลน หรือน้ำที่ไม่ได้คุณภาพ มีการใช้สารเคมีในการดูแลมากเกินไป และมีการตายเกิดขึ้นทุกวัน

นอกจากนี้คุณภาพของอาหารที่ให้ก็ไม่ได้ดีไปทุกยี่ห้อ บางยี่ห้อก็ละลายไปกับน้ำอย่างรวดเร็ว จนเกิดน้ำเน่าเสียตามมาในภายหลัง จนทำให้ค่า pH นั้นลดลง เกิดความเป็นกรด-ด่างที่ไม่สมดุลกัน และที่เสียหายหนักกว่านั้น คือ สัตว์น้ำที่เลี้ยงหันมากินกันเอง ทำให้เป็นปัญหาใหญ่สำหรับเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเป็นจำนวนมาก

ในปัจจุบันมีการนำไตโคซานมาประยุกต์ในการใช้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างแพร่หลาย และมีการพัฒนาการใช้งานอย่างกว้างขวางเช่นกัน โดยใช้เป็นส่วนผสมในอาหาร เพื่อช่วยในการเพิ่มภูมิคุ้มกัน และช่วยเร่งการเจริญเติบโต โดยมีการแบ่งการประยุกต์ใช้ต่างๆ ดังนี้

• ใช้ในด้านการเคลือบอาหารสัตว์น้ำเพื่อเพิ่มความคงตัว ซึ่งตัวไคโตซานจะมีคุณสมบัติเพิ่มการคงตัวของอาหาร

ให้กับสัตว์น้ำ ช่วยลดการเสียสภาพของอาหารก่อนที่สัตว์น้ำจะเข้ามากิน และเพิ่มสิทธิภาพความคงตัว ช่วยให้ลดการเกิดน้ำเน่าเสียได้เป็นอย่างดี โดยส่วนผสมที่เหมาะสมของไคโตซานในการผสมอาหารนั้นจะอยู่ที่ 0.16 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณอาหารที่ให้ในแต่ละครั้ง

• ใช้ในด้านการเร่งการเจริญเติบโต ซึ่งตัวไคโตซานจะเข้ามาช่วยในเรื่องของการเร่งการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำได้

อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การเลี้ยงกุ้ง โดยใช้ไคโตซาน 400 พีพีเอ็ม ช่วยให้กุ้งมีน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้น มีอัตราการรอดที่สูงขึ้น ได้ตัวกุ้งที่มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น ทำให้กุ้งมีสุขภาพแข็งแรงและสมบูรณ์ดี

โฆษณา

• การประยุกต์ใช้ในด้านการเพิ่มการลอกคราบ โดยไคโตซานจะเป็นสารตั้งต้นที่กุ้งจะนำไปใช้ในการสร้างเนื้อเยื่อ

และเปลือก โดยเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการลอกคราบ คือ เอนไซม์ไคตินเนส ซึ่งมีหน้าที่ช่วยในการหมุนเวียนสารพวกไคตินที่เป็นส่วนประกอบของเปลือกแข็งภายนอก

• การประยุกต์ใช้ไคโตซานในการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน การผสมไคโตซานในอาหารนั้นจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของ

ระบบภูมิคุ้มกันให้กับสัตว์น้ำต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นกุ้ง ปู ปลา อีกทั้งยังช่วยต้านเชื้อแบคทีเรียต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

• การประยุกต์ใช้ในการกำจัดของเสียในระบบเพาะเลี้ยง ไคโตซานมีส่วนช่วยในการกำจัดของเสีย ทั้งในรูปของ

สารอินทรีย์ และอนินทรีย์ ในระบบเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังมีความสามารถที่ช่วยเรื่องของการตกตะกอน ลดปริมาณสารแขวนลอย การดูดซับของเสีย และการลดปริมาณแบคทีเรีย

นอกจากนี้ยังมีการนำไคโตซานมาใช้ในการควบคุมและลดปริมาณแพลงก์ตอนพืชในบ่อเลี้ยง กับการใช้ไคโตซานในการเพิ่มอัตราการรอด และลดความเครียดของสัตว์น้ำวัยอ่อนอีกด้วย ซึ่งการใช้ไคโตซานนั้นสามารถช่วยให้การเจริญเติบโตของสัตว์น้ำนั้นเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

การใช้ไคโตซานในวงการประมง สัตว์น้ำ ที่มีการนำมาใช้นั้น ก็เพื่อเป็นการยืดอายุของสัตว์น้ำ การรักษา และการเก็บถนอมอาหาร โดยการใช้ไคโตซานนั้นเป็นสารสกัดไคโตซานมาจากหัวกุ้งด้วยกระบวนการย่อยจากแบคทีเรีย เพื่อนำโปรตีนมาใช้เป็นสารเสริมอาหาร และของว่างที่ทำจากสัตว์น้ำ

นอกจากนี้หลายฝ่ายมีการนำไคโตซานมาใช้ในด้านสัตว์กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งโดยจะนำมาคลุกกับอาหาร โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้กุ้งมีภูมิคุ้มกันที่ดี กระตุ้นการย่อยอาหารของกุ้ง และช่วยให้อาหารเม็ดนั้นสามารถคงรูปอยู่ในน้ำได้นานขึ้น และยังช่วยในการปรับสภาพแวดล้อมของน้ำให้มีคุณภาพที่ดีอยู่เสมอ

โฆษณา

การใช้ไคโตซานสำหรับพืช

การใช้ไคโตซานในพืชนั้นถือเป็นเรื่องที่ดี เพราะไคโตซานสำหรับพืชนั้นจะช่วยให้พืชมีโมเลกุลที่เล็กลง ทำให้ดูดซึมธาตุอาหารและแร่ธาตุที่จำเป็นต่างๆ ได้ดี  อีกทั้งยังช่วยในการเพิ่มผลผลิตให้กับพืชสวน พืชไร่ ได้เป็นอย่างดี  ซึ่งตัวไคโตซานนี้เป็นสารอินทรียวัตถุที่มีส่วนช่วยในการพัฒนาพืชพันธุ์ให้มีความแข็งแรง มีคุณภาพ และได้ผลผลิตที่ดีอย่างเต็มที่ ช่วยให้พืชแข็งแรง และมีภูมิต้านทานโรคมากยิ่งขึ้น

ส่วนใหญ่แล้วการนำไคโตซานไปใช้ในพืชจะมีหลากหลายวิธี ไม่ว่าจะเป็น

-การผสมน้ำแล้วนำไปฉีดพ่นรดในแปลงพืชผัก หรือพืชไร่ ของตนเอง ซึ่งการนำไปฉีดพ่นนั้นจะช่วยให้ดินมีการปรับสภาพได้ดี ดูดซับน้ำและปุ๋ยได้ดียิ่งขึ้น

-นำไปผสมกับดิน ก่อนการเริ่มปลูกพืชไร่ และพืชผักต่างๆ จะช่วยให้ดินมีการปรับสภาพได้เต็มที่ ปรับค่าเป็นกลางในดินได้ดีขึ้น

นอกจากนี้การนำไคโตซานมาใช้ในพืชนั้นยังมีงานวิจัยที่หลากหลายออกไป เพื่อเป็นการทำการทดลองและวิจัยว่าพืชแต่ละชนิดที่ได้นำไคโตซานมาใช้นั้นจะมีผลอย่างไร ช่วยอะไรได้บ้าง เพราะว่าไคโตซานเป็นวัตถุที่เป็นสารสกัดจากธรรมชาติ มีส่วนช่วยทั้งในด้านปศุสัตว์ ประมง และการเกษตร เป็นอย่างมาก เพราะเป็นวัตถุดิบที่สกัดมาจากทางธรรมชาติ จึงเริ่มมีการนำมาวิจัยและใช้ในภาคการเกษตรมากขึ้น

ไคโตซานที่นำมาใช้ในพืชนั้นส่วนใหญ่แล้วจะเป็นไคโตซานในรูปแบบของน้ำ ซึ่งจะมีคุณประโยชน์ที่เหมาะสมดังนี้

โฆษณา

-ช่วยให้พืชในสวนนั้นมีการเจริญเติบได้ดียิ่งขึ้น

การใช้ไคโตซานในพืชนั้นจะช่วยเร่งการเจริญเติบโตในพืชได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะช่วยในเรื่องของใบให้มีความเขียวขึ้น ช่วยให้ผลผลิตที่ได้มีเนื้อแน่น อร่อย รสชาติดี และมีคุณภาพมากขึ้น อีกทั้งยังช่วยกระตุ้นระบบรากมีภูมิต้านทานและเติบโตได้ดียิ่งขึ้น

-ช่วยป้องกันและเพิ่มภูมิต้านทานในการเกิดโรคต่างๆ ที่มาจากเชื้อจุลินทรีย์ในดินได้เป็นอย่างดี

ในไคโตซานนั้นจะมีผลที่ช่วยในการต่อต้าน และกำจัดเชื้อรา และแบคทีเรีย ได้หลากหลายชนิด ซึ่งไคโตซานจะมีส่วนเข้าไปช่วยสร้างเอนไซม์ที่ทำให้ย่อยสลาย และทำลายพวกเชื้อราและแบคทีเรียได้ อีกทั้งยังช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราบางชนิด และป้องกันโรคจากแมลงที่มาก่อกวนและต้องการเข้ามาทำลายได้เป็นอย่างดี

-ช่วยกระตุ้นเมล็ดพันธุ์ให้มีการสร้างภูมิต้านทาน และสามารถเจริญเติบโตเพาะขยายพันธุ์ได้ดี ทำให้อัตราในการเจริญเติบโตนั้นดียิ่งขึ้น

การนำไคโตซานไปใช้อย่างถูกวิธีจะช่วยให้ไคโตซานนั้นเคลือบกับเมล็ดพันธุ์ที่ทำการเพาะปลูกได้เป็นอย่างดี ส่งผลให้มีการสร้างภูมิคุ้มกันในเมล็ดพันธุ์ และช่วยให้อัตราการงอกนั้นสูงขึ้น งอกเร็วขึ้น อีกทั้งไคโตซานเองยังมีสารบางชนิดช่วยในการป้องกันศัตรูพืชบางชนิดได้เป็นอย่างดี

โฆษณา

-ช่วยในเรื่องของการปรับสภาพดินและสภาพน้ำในพืชให้มีค่าความกลางและเหมาะสมมากยิ่งขึ้น

ในเรื่องของการปรับสภาพน้ำและดินนั้น ในไคโตซานจะช่วยให้เกิดความเป็นกลางในดิน และช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดิน ให้พืชสามารถดูดธาตุอาหารในดินง่ายขึ้น และป้องกันโรคที่มากับดินได้ดีขึ้น ในส่วนของคุณภาพน้ำจะช่วยสัตว์น้ำมีคุณภาพดีขึ้น ค่าของน้ำมีความเป็นกลาง และไม่เน่าเสียง่าย

ประโยชน์ของการใช้ ไคโตซาน สำหรับสัตว์บก สัตว์น้ำ และพืช

จะเห็นได้ว่าตัวไคโตซาน หรือไคติน นั้น จะมีรูปแบบที่มีการสกัดที่แตกต่างกัน และให้คุณประโยชน์ที่ไม่ต่างกันมากนัก ซึ่งตัวไคโตซานนั้นจะสกัดมาในรูปแบบของไคตินก่อน ก่อนที่จะมาเป็นไคโตซาน  ซึ่งมีส่วนช่วยในเรื่องของการเจริญเติบโต การปรับสภาพน้ำ ดิน และอากาศ ให้ดี ช่วยเรื่องของคุณภาพของผลผลิตที่ดียิ่งขึ้น

ทำให้มีการนำไคโตซานมาใช้ และในปัจจุบัน ไคโตซาน มีการผลิตออกมาในหลายรูปแบบมากมาย ซึ่งตัว ไคโตซาน เองมีทั้งแบบน้ำ และแบบเม็ด อยู่ที่เกษตรกรว่าจะนำไปใช้ในเรื่องอะไร ประโยชน์ของ ไคโตซาน นั้นนับว่าเป็นเรื่องที่ไม่ไกลตัวมากนักสำหรับภาคการเกษตร ซึ่งมีการนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายมากขึ้น เนื่องจากเป็นวัสดุที่มาจากธรรมชาติ จึงไม่จำเป็นต้องกังวลว่าจะส่งผลเสียตามมาในภายหลัง

บทความนี้เป็นเพียงความรู้เบื้องต้นที่นำมาเสนอเพื่อเป็นวิทยาทานให้ความรู้แก่ผู้อ่าน ไม่ได้มีเจตนาแต่อย่างใดในการบิดเบือนข้อมูล ซึ่งข้อมูลที่กล่าวอ้างนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการนำความรู้และการบอกเล่าของผู้ที่มีประสบการณ์มาแชร์ให้ได้ทราบกัน และมีการนำข้อมูลจากหลายแหล่งมาเป็นความรู้ให้กับผู้อ่านได้วิเคราะห์ และนำไปเสริมเพิ่มเติม หรือประยุกต์ใช้ได้ในเบื้องต้น การหาข้อมูลต่างๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญของจุดเริ่มต้นในการเรียนรู้ต่างๆ  อย่าลืมว่าถ้าเราไม่รู้จักหาความรู้ การกระทำจะไม่เกิด

ขอขอบคุณแหล่งข้อมูลอ้างอิง

โฆษณา

http://www.kasetkawna.com/article/270/%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B9%82%E0%B8%95%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%99，https://www.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/view/30725，https://www.rakbankerd.com/agriculture/page.php?id=5813&s=tblanimal，https://www.thaigreenagro.com/shop/%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B9%82%E0%B8%95%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%99-%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B9%8C%E0%B8%9F%E0%B8%B5%E0%B8%94-%E0%B8%9C%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AB-2/