ท่ามกลางวิกฤติโควิด-19 ส่งผลให้ “ตลาด” ทรุดตัวอย่างหนัก ทั้งตลาดในและตลาดนอก ขณะนี้รัฐบาลทุกประเทศ และองค์กรระหว่างประเทศ ต้องรณรงค์อย่างหนักที่จะหยุดไวรัสโคโรนา (โควิด-19) ให้สำเร็จ มนุษย์ก็ต้องดำเนินชีวิตต่อไป ในเมื่อยังมีลมหายใจ กล้วยหอมทองอินทรีย์
การส่งเสริมการปลูกกล้วยหอมทองอินทรีย์
นั่นคือ ปรับรูปแบบการประกอบอาชีพให้อยู่รอด เช่น สหกรณ์การเกษตรบ้านลาดจำกัด อันมี คุณศิริชัย จันทร์นาค เป็นผู้จัดการ ได้ขับเคลื่อนการบริหารสมาชิกให้ปลูก กล้วยหอมทองอินทรีย์ ป้อนสหกรณ์ตามข้อตกลงทางการค้า (CONTACT FARMING) ปรากฏว่า “ผลผลิต” เป็นไปตามเป้าหมาย ได้ทั้งปริมาณ และคุณภาพ แต่มีปัญหาด้านการตลาดอยู่บ้างจากวิกฤติโควิด-19 นั่นคือ “ร้านเซเว่นฯ” ที่เป็นลูกค้าขาประจำ ต้องปิดเคอร์ฟิว 4 ทุ่ม-ตี 4 ขณะที่ตลาดญี่ปุ่นซึ่งค้าขายกันมากว่า 24 ปี ตั้งแต่ปี 2539 ยังรับซื้อกล้วยสัปดาห์ละ 7-8 ตัน (1 ตู้)
คุณศิริชัย จันทร์นาค เปิดเผยบทบาทของสหกรณ์ต่อการผลิต กล้วยหอมทองอินทรีย์ ว่า ขณะนี้สหกรณ์มีสมาชิกปลูกกล้วยระบบแปลงใหญ่ตามนโยบายรัฐบาล 2 ชุดๆ ละประมาณ 200 คน รวมพื้นที่ 1,000-2,000 ไร่ ต้นทุนไม่เกินไร่ละ 19,000 บาท ถ้าไม่รวมแปลงใหญ่ต้นทุนไร่ละไม่เกิน 22,000 บาท แต่รายได้ไร่ละ 40,000-100,000 บาท เพราะไม่ได้ใช้สารเคมี และปุ๋ยเคมี จึงได้กำไรเยอะ การที่สหกรณ์ต้องขายกล้วยทั้งปี จึงต้องวางแผนให้สมาชิกปลูกอย่างเป็นระบบ โดยให้หมุนเวียนกันปลูก เช่น บางเดือนต้องปลูก 15,000 หน่อ ก็แจ้งสมาชิกว่าใครจะปลูก ถ้าเดือนไหนตลาดต้องการมากก็เพิ่ม แต่การปลูกได้จะต้องปลูกทุกเดือน เพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด ซึ่งความพร้อมของสหกรณ์ นอกจากมีตลาดรองรับแล้ว รัฐก็เข้ามาช่วย เช่น กล้วยแปลงใหญ่ ดอกเบี้ยเงินกู้เพียงร้อยละ 0.01 บาท/ปี ซึ่งต่ำมาก สามารถนำเงินมาให้สมาชิกลงทุนที่ต่ำได้ และขายกล้วยตามราคาที่ประกันกับสหกรณ์ จึงเห็นกำไรชัดเจน
นอกจากนี้ทางสหกรณ์ยังมีเจ้าหน้าที่ส่งเสริมเกษตรคอยแนะนำให้ความรู้ตลอดเวลา ซึ่งแผนการผลิตนั้นรัดกุมมากๆ “เราวางแผนไว้ว่าปีหนึ่งช่วงไหนเราจะให้เท่าไหร่ เกษตรกรก็รู้ล่วงหน้าว่าจะออกเดือนไหน ก็วางแผนการปลูก มีเท่าไหร่ เรารับหมด ถ้าร่วมกับเราต้องขึ้นทะเบียน และมี CONTACT FARMING ว่าต้องทำอะไรบ้าง ห้ามใช้สารเคมีเด็ดขาด รายงานในแปลงทุกวันว่าทำอะไร ทางแอพพลิเคชั่น” คุณศิริชัย จันทร์นาค เปิดเผยถึงรูปแบบการทำงานระหว่างสมาชิกกับสหกรณ์
กล้วยหอมทองอินทรีย์
แต่แน่นอนการค้าขายกับสมาชิกก็ต้องมี “กฎเหล็ก” ใช้กับคนที่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวมากกว่าส่วนรวม
นั่นคือ ถ้าใครทำผิดกฎหมายจะถูกตัดออกจากระบบทันที เช่น เทศกาลตรุษจีน กล้วยราคาสูงกว่าราคาของสหกรณ์ ก็จะมีสมาชิกบางคนเอาไปขาย แต่เวลากล้วยราคาถูกจะให้สหกรณ์ช่วยซื้อ อย่างนี้เป็นต้น พูดง่ายๆ ว่า สหกรณ์กับสมาชิกจะต้องร่วมเป็นร่วมตายด้วยกันนั่นเอง โดยเฉพาะคนที่ใช้สารเคมีจะถูกตัดออกจากระบบทันที เพราะทำให้ส่วนรวมเสียหาย
อย่างไรก็ดีแม้สหกรณ์สามารถทำธุรกิจกับสมาชิกได้ดี แต่บางเรื่องก็ควบคุมไม่ได้ เช่น ภัยธรรมชาติ อย่าง “วาตภัย” เข้าต้นฝน กล้วยกำลังออกเครือถูกลมทำลายหักเสียหายมาก ผลผลิตไม่ได้ตามออร์เดอร์ บางปีตั้งเป้าส่งออก 8,000-10,000 ตัน แต่ได้เพียง 2,000 ตัน ทางสหกรณ์แก้ปัญหาด้วยการขยายพื้นที่ปลูกไปจังหวัดใกล้เคียง เช่น กาญจนบุรี แต่ญี่ปุ่นปฏิเสธเรื่องคุณภาพไม่ได้มาตรฐาน เช่น ไซซ์ รสชาติ และความปลอดภัย เป็นต้น
เนื่องจากกล้วยหอมทองต้นใหญ่สูง เครือใหญ่ ถูกโค่นด้วยลมง่ายๆ ใช้ไม้ค้ำก็ไม่ได้ ทางสหกรณ์หาทางทำวิจัยร่วมกับหน่วยงาน เพื่อทำอย่างไรให้ต้นเตี้ยลง ลดความเสียหายจากลมนั่นเอง
สภาพพื้นที่ปลูกกล้วยหอมทอง
เพื่อให้เห็น “ความจริง” เรื่อง กล้วยหอมทองอินทรีย์ บ้านลาดชัดเจนมากขึ้น จึงได้สัมภาษณ์ คุณฟื้น พูลสมบัติประธานสหกรณ์ ปลูกกล้วย 5 ไร่ ตั้งแต่ปี 45 ปลูกแบบอินทรีย์ทั้งแปลง เพื่อให้เป็นตัวอย่างแก่สมาชิก ปรากฏว่าสมาชิกส่วนหนึ่งมั่นใจไม่ใช้สารเคมี-ปุ๋ยเคมี ก็ได้ผลผลิตที่ดี แต่วันนี้สมาชิกทั้งหมดเชื่อมั่นว่าปลูกแบบอินทรีย์ก็ให้ผลผลิตตามเป้าหมาย
“เริ่มจากดูแลดิน ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ก่อนกลบไถเสร็จ เอาปุ๋ยอินทรีย์ไปหว่านแล้วไถกลบ ไถยกร่อง ก่อนปลูกมีปุ๋ยรองพื้น ใช้ครึ่งกิโลกรัมต่อหลุม ครบ 1 เดือน ใส่ที่โคนต้นอีกครั้ง 1 กก./ต้น ใส่ทุกๆ 1 เดือน เวลาให้น้ำก็ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ 1 กก. ติดต่อกัน 5 เดือน ไม่ให้อะไรเสริม” คุณฟื้น พูลสมบัติ เปิดเผยถึงการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ และยืนยันว่าเมื่อใช้ติดต่อกัน 3 ปี ดินจะดีมาก
การบำรุงดูแลกล้วยหอมทอง
ในเรื่องการให้น้ำ คุณฟื้น พูลสมบัติ กล่าวว่า ต้องให้เยอะพอสมควร 3-7 วัน/ครั้ง แต่ต้องดู “ความชื้น” ของดินด้วย ถ้าให้มากไป ดินแฉะ รากเน่า ตรงกันข้ามถ้าให้น้ำน้อยไปกล้วยไม่โต กล้วยเป็นพืชชอบน้ำ แต่ไม่ชอบแฉะ
- หากเห็นกล้วย “ใบแห้ง” คาต้น ระวังจะเกิดเชื้อรา เห็นใบเหลือง หรือใยหมดอายุ ให้ตัดทิ้ง
- เมื่อกล้วยอายุ 5 เดือน จะออกปลี และหน่อจะแทงขึ้นมาให้เห็น เอาหน่อแรกไว้ หน่ออื่นๆ ต้องตัดทิ้ง
- พอกล้วยให้ผลผลิตได้ 3 รอบ ต้องปลูกใหม่ด้วยการซื้อหน่อเนื้อเยื่อ ราคาหน่อละ 10 บาท มาปลูกทดแทน
เมื่อถามถึงต้นทุนการผลิตต่อไร่ คุณฟื้น พูลสมบัติ เปิดเผยว่า ไม่เกิน 20,000 บาท แต่ผลผลิตที่ได้ไร่ละ 3-3.5 ตัน ถ้าดูแลดี ดินดี น้ำพร้อม จะได้เครือละ 6 หวี น้ำหนักเครือละ 8-10 กก.
การปลูกกล้วยหอมทองอินทรีย์ 5 ไร่ เพียงพอต่อการดูแล ประธานสหกรณ์จึงมีเวลามาช่วยสหกรณ์ได้เต็มที่
ในฐานะที่เป็นทั้งสมาชิก และประธาน คุณฟื้น พูลสมบัติ ย้ำข้อดีของสหกรณ์ว่า “จะมีเจ้าหน้าที่ไปดูแลการผลิต ไปดูแปลง แนะนำส่งเสริมตลอด เพื่อให้ได้มาตรฐาน มั่นใจได้ว่าผลผลิตออกมาขายได้ ไปตัดกล้วยให้ด้วย ถ้าอายุครบสหกรณ์มีเครดิตให้ มีต้นทุนให้ โดยออกให้ก่อน คิดดอกเบี้ยต่ำร้อยละ 3”
ด้านตลาดและช่องทางจำหน่าย กล้วยหอมทองอินทรีย์
อย่างไรก็ดีการปลูกกล้วยหอมอินทรีย์ส่งญี่ปุ่นเป็นหลัก ภายใต้ “มาตรฐาน” ญี่ปุ่นนั้น นอกจากปลอดสารเคมีแล้ว รสชาติและเนื้อกล้วยก็สำคัญ กล้วยบ้านลาดเนื้อนุ่ม เหนียว กลิ่นหอม สีเหลืองทอง 120 กรัม/ลูก เปลือกบาง ซึ่งที่อื่นไม่เป็นเช่นนี้ เพราะสภาพดินฟ้าอากาศไม่เหมือนกัน เมื่อญี่ปุ่นกำหนดเกรดไว้สูง แน่นอนย่อมมีกล้วยตกเกรด ทางสหกรณ์ต้องนำไปแปรรูปเพิ่มมูลค่า เช่น กล้วยกวน กล้วยเบรกแตก และกล้วยตาก เป็นต้น โดยเฉพาะกล้วยตากในโดมพลังงานแสงอาทิตย์นั้นมีชื่อเสียงมากๆ
จึงเห็นได้ว่าความสำเร็จในการผลิต กล้วยหอมทองอินทรีย์ ของ สหกรณ์การเกษตรบ้านลาด จำกัด นั้น มีองค์ประกอบมากมาย โดยเฉพาะการใช้ “ตลาด” นำ “การผลิต” คือ จุดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของที่นี่
ติดตามรายละเอียดได้ หมู่ที่ 7 ถนนสายสุทธิ 1 ตำบลบ้านลาด อำเภอบ้านลาด จังหวัดเพชรบุรี 76150 เบอร์โทร 032-491-268 โทรสาร 032-491-268 E-mail : [email protected]