ในยุคนี้แต่ละคนก็มีวิธีผ่อนคลายให้กับตัวเองตามงานที่ชอบ ตามงานที่ถนัด แตกต่างกันไป วันนี้เราขอนำเสนอ “ บอนไซจิ๋ว ” สไตล์มินิมอล ที่กำลังฮิตติดกระแส จะถูกประดับด้วยฝีมือคุณเองแล้ว เตรียมตัวถ่ายรูปอวดเพื่อนๆ ได้เลย…
การเดินเลือกซื้อ บอนไซ ตามตลาดต้นไม้นั้นเป็นเรื่องง่าย แต่เราจะภูมิใจมากกว่าหากสร้าง บอนไซ สักต้นด้วยตนเอง
คุณน้ำฝน เงินล้อม เป็นตัวอย่างที่ชัดเจน ที่เรียกได้ว่าประสบความสำเร็จในธุรกิจ บอนไซ ทั้งไม้ไทย และไม้ต่างประเทศ ไม่ว่าจะไซส์ใหญ่ เล็ก หรือจิ๋ว ประสบการณ์มากมายในวงการ บอนไซ มา 10 ปี
คุณน้ำฝน สาวผู้มากด้วยรอยยิ้ม เล่าให้ฟังว่า มีนิสัยชอบธรรมชาติ ชอบปลูกต้นไม้ ชื่นชอบมะพร้าวทะเลทรายด้วย จึงซื้อเก็บสะสมมาปลูก ปัจจุบันสวนอยู่ตำบลบึงสนั่น อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี หลังน้ำท่วม มาเดินตลาดหาซื้อต้นไม้ แล้วไปเจอเพรมน่า และไม้ไทยอื่นๆ จึงซื้อมา รวมๆ แล้ว 15 ชนิด ด้วยใจรักและใส่ใจในการดูแล เธอได้ตัดแต่งกิ่งทุกอาทิตย์ ด้วยความบังเอิญเศษกิ่งไม้ที่ตัดทิ้ง สังเกตเห็นมีการแตกราก แตกกิ่งใหม่ น้ำฝนจึงปิ๊งไอเดียในการทำ บอนไซ ไซส์จิ๋วขึ้นมา ซึ่งตอบรับกับกระแสในปัจจุบันพอดี ด้วยพื้นที่บริเวณบ้านเพียง 200 ตารางวา สร้างรายได้ให้เป็นกอบเป็นกำ
นำต้นแม่พันธุ์มาจากไหน??
คุณน้ำฝน หาซื้อตามตลาดนัดจตุจักร ก่อนเริ่มทำเราต้องศึกษาว่าตัวไหนทำง่าย ขยายพันธุ์ง่าย ตัวไหนน่าเล่น ตัวไหนกระแสมาแรง ต้องมีการศึกษาข้อมูล อย่าง เพรมน่า จะเป็นไม้สำหรับมือใหม่ฝึกหัด เพราะจังหวะกิ่งค่อนข้างใช้ได้ เล่นได้หลายสไตล์ ทั้งเล็ก และใหญ่
คุณสมบัติของไม้ที่นำมาสร้างเป็นบอนไซ
การคัดเลือกไม้มีความสำคัญอย่างยิ่ง ควรเป็นไม้ที่มีข้อตาถี่ เช่น เพรมน่า การทำรายละเอียดจะง่าย หากแต่เลือกต้นเข็ม ใบมีขนาดใหญ่ เราจะบังคับให้ตามันถี่เหมือนเพรมน่าไม่ได้ เป็นต้น
ดังนั้นคุณสมบัติของไม้ที่จะนำมาสร้างเป็นบอนไซ ต้องเลือกให้ดี คือ ต้องเป็นไม้ยืนต้น หรือไม้อายุยืน จะได้ไม่ต้องเปลี่ยนไม้บ่อย ต้องเป็นไม้มีข้อถี่ เวลาตัดแล้วไม้กระชับทรง ข้อไม่ยืด ต้องเป็นไม้ที่เลี้ยงกลางแดดได้ เมื่อนำมาสร้างเป็นบอนไซที่เน้นความคอมแพ็คจะทำได้ยากกว่า
ถ้าจะให้ดีต้องเลือกไม้ที่ค่อนข้างทน อย่าง เพรมน่า เป็นทั้งไม้ทนแล้ง และอยู่ในที่ชื้นได้, บ๊วยน้ำ และเกล็ดปลาหมอ มีข้อเสีย คือ ทิ้งกิ่งง่าย ต้องเปลี่ยนดิน ตัดซอยกิ่งบ่อยๆ
“การทำบอนไซ ไม่ว่าจะเล็ก หรือใหญ่ มีวิธีการเหมือนกัน เพียงว่าไม้เล็กจิ๋วจะทำยากกว่าในรายละเอียดต่างๆ เยอะกว่าไม้ใหญ่ คือ บางทีมองเหมือนง่าย เพราะด้วยความเล็ก แต่เรื่องของตาจังหวะกิ่งมันยากกว่า คือ เวลามองมันก็จะมองเหมือนกับไม้ใหญ่เลย ส่วนการดูแลแทบไม่แตกต่าง” คุณน้ำฝนพูดถึงความยากการสร้าง บอนไซจิ๋ว
การขยายพันธุ์โดยวิธีปักชำ
ขยายพันธุ์วิธีปักชำ ใช้เวลาประมาณ 1-2 เดือน ให้ดูที่รากเป็นหลัก ขึ้นอยู่ว่าชำกับอะไร คุณน้ำฝนใช้ทรายล้วน รากแตกดี แต่ต้องคอยเขี่ยรากบ่อยๆ เพื่อให้รากแผ่รอบ ปลูกไม้ชำช่วงแรกต้องพรางแสง 80% พอไม้ปรับตัวได้เราก็เอาออกแสงได้ เมื่อต้นโตขึ้นประมาณ 1 ปี ค่อยขยับขึ้นกระถางขนาด 2-4 นิ้ว ขยับถ่ายกระถางเป็นช่วงๆ
“การใช้วิธีเพาะชำ ก็มีข้อเสียเหมือนกัน รากจะออกแค่ฝั่งเดียว ทางแก้ คือ ใช้ทราย รากมันจะแผ่ แล้วก็มีวิธีการเลี้ยงดูแบบหล่อน้ำ ถ้าเราหล่อน้ำรากมันจะขึ้นมาจากข้างบน มันจะไม่ลงล่าง มันจะจัดรากของมันเอง” คุณน้ำฝนเผยเทคนิคการชำไม้ที่ได้ผลจริง
ความต่างระหว่างไม้เพาะเมล็ดกับกิ่งตอ คุณน้ำฝนให้คำตอบว่า ต่างกันที่ฟอร์ม ถ้าเป็นไม้เพาะเมล็ด จะเด่นเรื่องความคงทน ขนาด ฟอร์มของมันดีกว่า และจัดทรงง่ายกว่า เพราะเราดัดทรงตั้งแต่ต้นเล็กได้เลย เช่น การบังคับกิ่งให้เกิดลีลาคดเคี้ยวได้ง่ายกว่า เช่น ต้นมะนาวดำ เป็นต้น ส่วนการปักชำไม้จะแข็งๆ ทื่อๆ ตรงๆ แบบเดียว
อีกอย่างหนึ่ง คือ สร้างรากเป็น บอนไซ ยกตัวอย่าง เพรมน่า จะกินเวลานานกว่าถึง 2 เท่า ปกติ 1 เดือน จะเพิ่มเป็น 2 เดือน แต่ว่า บอนไซ ที่ได้จากรากจะมีลีลาสวยงามกว่า ต้นจะสวยมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับเทคนิคการทำของแต่ละคน คือ ทำให้รากตรงขึ้นมาอย่างเดียว หรือจะให้มันคดๆ งอๆ โค้งๆ หน่อย ก็จะสวยไปอีกแบบ
การวางโครงสร้างของไม้
การวางโครงสร้างของไม้ คือ ต้องดูไม้ของแต่ละต้น บางต้นมันออกมาแบบลักษณะที่ตกกระถางมันก็ตก แต่ถ้ากรณีอันไหนรากรอบรากเยอะก็เอามาเกาะหิน ยกรากสูงขึ้น หรือเรียกว่ารากโหย่ง แต่การยกรากมันไม่ใช่ว่ายกได้เลย ค่อยๆ ยก บางทีอาจใช้เวลานาน 1-2 ปี กว่าจะได้ฟอร์มให้เห็น เริ่มต้นเลี้ยงในกระถางก่อน พอรากเดินดี-ใหญ่แล้ว ค่อยๆ ยกขึ้น โดยเปลี่ยนกระถางให้มีขนาดเล็กลง เพื่อโชว์ราก
การทำรากเป็นบอนไซ ฟอร์มที่ได้จะมีความหลากลีลาไม่เหมือนกันทุกต้น ต้นที่ได้จากรากอย่างน้อยๆ มันก็จะได้ลีลา และต้นไหนที่เด่นด้วยลีลามักจะมีคนจองอยากเป็นเจ้าของ
“การควบคุมความเล็กจิ๋วของบอนไซ มันอยู่ที่คนทำว่าต้องการไซส์ไหน ถ้าอยากได้ไม้เล็ก ต้องควบคุมมันให้อยู่แบบจิ๋ว ตั้งแต่การเลือกกระถาง การตัดแต่ง และเข้าลวด” คุณน้ำฝนกล่าว
มองให้ลึก มองให้รู้ ว่าอนาคตไม้ควรเป็นเช่นไร วางอนาคตให้ลูกน้อยก่อน แล้วแต่ต้นไม้ ดูแบบต้นไม้ใหญ่เป็นหลักเพื่อการสร้างต้นไม้ได้มีแบบ มีแผน การวางกิ่ง ตำแหน่งกิ่งต่างๆ จะได้เป็นไปอย่างลงตัว เหมือนเขียนแบบแปลนบ้าน
เทคนิค การปลูกบอนไซ
เทคนิค การปลูกบอนไซ คุณน้ำฝนบอกว่า กรณีไม้จิ๋วค่อนข้างต้องใช้เทคนิคที่ละเอียดมากๆ เริ่มแรกยกมาชำในกระถาง และตัดแต่งก่อน บางต้นยังไม่จบฟอร์มดี จากนั้นจะใช้เครื่องมือที่ประดิษฐ์ขึ้นเองคล้ายเสียมเล็กๆ สำหรับขุดงัดลำต้นขึ้นใส่กระถางขนาดเล็ก เมื่อปลูกเสร็จให้ใช้ถาดรองก้นกระถาง เติมน้ำผสมฮอร์โมนเร่งรากเล็กน้อย โดยสวนจะไม่ใช้วิธีรดราดที่โคนต้น เน้นให้น้ำทางก้นกระถางแทนนั่นเอง
“ก่อน การปลูกบอนไซ ต้องทำชั้นวางก่อน ทำเป็นแปลงๆ แต่ละแปลงควรยกระดับเหนือพื้นดิน แล้วนำทรายปูรองบนชั้นวางให้ความหนาพอสมควร เสร็จจึงเอากระถางที่ปลูกแล้วไปวางกดให้เข้าเนื้อทรายพอประมาณ เพื่อรักษาความชื้น รากเดินดี รดน้ำตามปกติได้เลย เมื่อไม้เติบโต จะเลี้ยงไม้ในลักษณะซ้อนกระถางกัน โดยนำกระถางเปล่าใส่ดินปลูก แล้วนำไม้ต้นที่ปลูกเสร็จแล้วซ้อนขึ้น เพื่อให้ไม้ต้นที่ซ้อนอยู่มีอาหารและน้ำ” คุณน้ำฝนเผยเคล็ดลับ การปลูกบอนไซ
โรงเรือนเลี้ยงบอนไซ
การปลูกบอนไซ ปลูกเลี้ยงภายใต้ซาแรนกรองแสง 60-70% สำหรับไม้เล็กจิ๋ว
วัสดุปลูก คุณน้ำฝนผสมดินปลูกเอง ประกอบด้วยใบก้ามปูละเอียดหมัก+ขุยมะพร้าว+ขี้วัวแห้ง ผ่านการร่อนให้ละเอียด เนื่องด้วยเป็น บอนไซจิ๋ว ปลูกในกระถางเล็กมาก
เธอแนะนำว่า สำหรับไซส์ใหญ่ กระถาง 4-5 นิ้ว ให้ผสมมะพร้าวสับเข้าไปด้วย ช่วยเรื่องการระบายน้ำ แต่หากเป็นไซส์เล็กจะเป็นขุยมะพร้าวที่ผ่านการร่อน ยิ่งกระถางเล็ก ยิ่งต้องละเอียด
การให้น้ำและการดูแลรักษา ต้น บอนไซจิ๋ว
การดูแลรักษา ปล่อยไว้ปกติมันก็อยู่ได้ ถ้าปลูกด้วยกระถางเคลือบจะดูแลเช็ดถูง่าย วิธีการเลี้ยงง่ายมาก คือ เพียงหล่อน้ำไว้ก้นกระถาง หากน้ำหมดก็คอยเติม “เวลาหล่อน้ำอย่าให้ถูกแดดเป็นเวลานาน เพราะน้ำจะร้อนมีผลต่อรากชะงัก”
อีกวิธี คือ ใช้วิธีซ้อนกระถาง โดยนำกระถางที่ขนาดใหญ่กว่าใส่ดินครึ่งหนึ่ง แล้วยกกระถาง บอนไซจิ๋ว มาวางทับอีกชั้นหนึ่ง แบบนี้จะดีกว่าใส่น้ำในจานรอง ต้นได้รับอาหารเต็มที่
“การวางซ้อนกระถางนานๆ ก็มีข้อจำกัดอยู่ เพราะกิ่งจะยืดยาว และถ้ารากเลื้อยยาวทะลุก้นกระถาง เราสามารถตัดรากที่ยื่นออกมา ตัดให้ชิดขอบกระถางเลย ไม่มีผลกระทบใดๆ แม้เวลาตัดแต่งกิ่ง จะได้ฟอร์มสมบูรณ์เหมือนเดิม พอตัดแต่งเสร็จให้นำไปปลูกซ้อนกระถางเช่นเดิม” คุณน้ำฝนพูดการดูแล บอนไซจิ๋ว แบบบ้านๆ
สำหรับลูกค้าที่ซื้อไปเลี้ยง คุณน้ำฝนแนะนำว่า จริงๆ แล้วการดูแลแค่ฉีดน้ำธรรมดาก็อยู่ได้ ถ้าซ้อนกระถาง หรือมีจานรองหล่อน้ำ จะช่วยได้ดีมาก เพราะบางครั้งเรารดน้ำไม่เพียงพอ วิธีนี้ช่วยได้
อย่างของคุณน้ำฝนปลูกเลี้ยงจำนวนมาก การให้น้ำจะแตกต่างกัน ใช้สายยางเดินฉีดเลย โดยปลูกแยกโซนกันว่าไม้ชนิดไหนชอบน้ำมาก หรือน้อย ไม้ที่ชอบน้ำน้อย เช่น สนทราย สามารถเลี้ยงอยู่กลางแจ้งได้เลย รดน้ำอย่างน้อย 2 ครั้ง/วัน เช้ากับเย็น ช่วงเช้าดีสุด เพราะในตอนเย็นหากน้ำแห้งไม่ทันมักมีโรคแมลงตามมา และหากน้ำไม่เพียงพอ หรือขาดน้ำนานๆ ต้นจะทิ้งกิ่งได้ง่าย
การใส่ปุ๋ยคอกต้น บอนไซจิ๋ว
การเจริญเติบโตของต้นไม้ขึ้นอยู่กับคนทำ บางคนเร่งปุ๋ยฮอร์โมนอย่างต่อเนื่องก็จะเร็ว คุณน้ำฝนเน้นปุ๋ยคอกผสมลง ตั้งแต่ขั้นตอนเตรียมวัสดุปลูกแล้วปล่อยให้ต้นเติบโตตามธรรมชาติ เพราะต้องการให้มันอยู่แบบธรรมชาติมากที่สุด
ศัตรูพืชส่วนใหญ่ ได้แก่ หนอนผีเสื้อ ชอบกินใบ แต่ไม่ก่อความเสียหายอะไรมาก แค่เหมือนมีใครมาเล็มใบให้
การนำบอนไซมาทำทุกรูปแบบ
โดยทั่วไปของไม้ที่นำมาทำเป็น บอนไซ ทุกรูปแบบ ล้วนต้องสามารถทำได้ ทั้งการตัดกิ่ง ริดใบ เข้าลวดดัด หรือที่เขาเรียกว่า วิธีคีบ หมายถึงบังคับให้มันแตกตามตากิ่งของแต่ละกิ่ง บางคนใช้วิธีดึงกิ่ง หรือเข้าลวด ก็ได้
ในฤดูหนาวไม่เหมาะจะริดใบ เพราะเป็นช่วงที่ต้นเติบโต แตกใบช้ากว่าปกติ
เมื่อดินเสื่อมโทรมหมดอายุประมาณ 2-3 ปี ต้องเปลี่ยนดิน แต่ไม่จำเป็นต้องเอารากมาล้าง มีขั้นตอนง่ายๆ คือ เวลาจะเปลี่ยนดินให้ยกออกมาทั้งต้น จะมีดินเกาะติดมาด้วย ให้แกะดินบางส่วนออก 60% แล้วใส่ดินเพิ่มใหม่ในกระถางเข้าไป แล้วมันจะอยู่ได้อีกนาน
“หน้าหนาวไม่ควรเปลี่ยนดิน เพราะไม้กำลังปรับตัวก่อนเข้าหน้าแล้ง ยกเว้นตระกูลหมากเล็กหมากน้อย”
การปลูกเลี้ยงไม้ชนิดอื่นๆ
ตอนนี้คุณน้ำฝนเน้นปลูกเลี้ยง บอนไซ จิ๋ว -เล็ก โดยเฉพาะเพรมน่าด่างมากที่สุด ไม้ชนิดอื่นๆ ก็มีเทียนทะเล ไทรญี่ปุ่นแคระ เชอรี่แคระ มะขาม เชอรี่ญี่ปุ่น บ๊วยน้ำ เกล็ดปลาหมอหนู ต้นหม่อน สนทราย และเพรมน่าเขียว เป็นต้น มีหลากไซส์ หลายทรง ให้เลือกตามชอบ
จำหน่ายเครื่องมืออุปกรณ์ บอนไซ ทุกชนิด เช่น กระถาง บอนไซจิ๋ว แบบเซรามิค ลวดลายญี่ปุ่น มีตั้งแต่ขนาด 1-5 ซม., หินธรรมชาติ, รากไม้กลายเป็นหิน, ลวด, ดินปลูก บอนไซ , กรรไกรตัดแต่ง และปากคีบ (Forceps) เป็นต้น
เมื่อถามถึงความนิยมสมัยปัจจุบัน คุณน้ำฝนยอมรับว่า คนหันมาเล่นมากขึ้น ด้วยสไตล์ที่มีรูปแบบหลากหลายไซส์มากขึ้น และใช้พื้นที่ตั้งวางน้อย เหมาะกับคนเมืองที่อยู่คอนโด หอพัก ทาวเฮาส์ หรืออาคารพาณิชย์ ด้วยความที่ต้นเล็กจิ๋ว เลี้ยงง่าย ดูแลไม่ยาก ผู้คนจำนวนไม่น้อยหันมาสนใจน่านิยม ทั้งคนไทยและต่างประเทศ ยิ่งทรวดทรงลีลารากสวยยิ่งเป็นที่นิยมมาก
“ไม้ตระกูลเพรมน่าจัดในภาชนะแก้วแบบระบบปิด-เปิด เทอราเรียม และจัดสวนถาดโชว์ตกแต่งบนโต๊ะ เพรมน่าค่อนข้างทนทั้งแล้งและชื้น” คุณน้ำฝนพูดถึงประโยชน์ และเสน่ห์ ของ บอนไซจิ๋ว
การจำหน่ายบอนไซไซส์จิ๋ว-เล็ก
ทุกวันนี้คุณน้ำฝนเปิดร้านจำหน่าย บอนไซไซส์จิ๋ว-เล็ก ที่ตลาดนัดจตุจักร ทุกวันอังคาร-พฤหัสฯ ลูกค้าที่มาซื้อมีทุกระดับ ทุกเพศ ทุกวัย มือใหม่ มือเก่า เช่น กลุ่มวัยรุ่นนิยมนำไปจัดสวนถาด และกลุ่มนักเล่น-สะสม นำมาประดับสวน เป็นสวนกระถางที่เน้นความสวยงามของกระถาง และความสะดวก โยกย้ายประหยัดพื้นที่ สามารถเลือกใช้ให้เข้ากับขนาดพื้นที่ที่มีอยู่
หอพักโดยทั่วไปจะมีระเบียงค่อนข้างคับแคบ แต่สามารถจัดให้เป็นพื้นที่สีเขียว หรือมุมพักผ่อนหย่อนใจได้ ด้วยปลูก บอนไซจิ๋ว ที่ดูแลรักษาง่าย สามารถเติบโตได้ในที่ร่มรำไร อาจแบ่งพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นมุมพักผ่อน จิบชา กาแฟ จะทำให้พื้นที่ระเบียงเล็กๆ นี้มีชีวิตชีวาอย่างไม่เสื่อมคลาย
เป็นการสร้างความสุขให้แก่เราได้มากน้อยเพียงไร แต่ใครบ้างจะทำให้งานที่เป็นงานอดิเรก และสร้างรายได้ให้เป็นกอบเป็นกำ แถมมีความสุขกับงานชนิดที่ทิ้งไม่ลง วางมือไม่ได้ทีเดียว
ขอขอบคุณข้อมูล การปลูกบอนไซ จาก คุณน้ำฝน เงินล้อม ที่อยู่ 199/6 ม.1 ต.บึงสนั่น อ.ธัญบุรี จ.ปทุมธานี 12110 โทรศัพท์ : 08-9074-1563 Line : fon72bs FB : ฝน ฝน น้ำฝน
